[ویکی فقه] اصل تخییر به حکم به تخییر مکلَّف در صورت دَوَران امر بین ارتکاب یکی از دو محذور اطلاق می شود. یکی از اصول مهمی که در احکام شرعی به کار می رود اصل تخییر است.به اصل تخییر اصالت تخییر و قاعده تخییر نیز گفته می شود.
حکم عقل به مخیّر بودن مکلف میان فعل و ترک یا میان دو فعل در صورت عدم امکان احتیاط است. به بیان کامل تر؛ اصل تخییر، یکی از اصول عملی است که وظیفه عملی مکلف را هنگام شک در «مکلفٌ به» و مقدور نبودن احتیاط ، تعیین کرده و به تخییر حکم می کند؛ بنابراین، در جایی که اصل تکلیف محرز بوده و امر بین ارتکاب یکی از دو محذور دائر باشد، به گونه ای که احتیاط نیز مقدور نباشد، اصل تخییر، مکلف را در ارتکاب هر یک از دو محذور، مخیر می نماید.
← تعریف اصطلاحی اصل تخییر
مجرای اصل تخییر، یا یک عمل مردّدِ میان وجوب و حرمت است ـ که از آن به دوران امر بین محذورین ((وجوب و حرمت)) تعبیر می شود ـ مانند نماز جمعه که حکم آن مردّد میان وجوب و حرمت باشد، و یا دو عمل، مانند دو فعلی که به اجمال می دانیم یکی واجب و دیگری حرام است، امّا اینکه کدام واجب و کدام حرام است، مشخص نیست، همچون نماز ظهر روز جمعه و نماز جمعه، بنابر قول به اینکه اگر یکی واجب باشد، دیگری حرام است.
اقسام شبهه
شبهه در هر دو مورد یا حکمی است مانند مثال یاد شده و یا موضوعی مانند آنکه فردی می داند چیزی را نذر کرده است، لیکن شک دارد فعل آن را نذر کرده یا ترک آن را، یا کسی که بین دو فعل ـ برای مثال، یکی سفر و دیگری اطعام زید ـ تردید دارد، یعنی مکلّف می داند که مولا از دو فعل یاد شده، به یکی امر و از دیگری نهی کرده است، لیکن فراموش کرده است که به کدام امر و از کدام نهی کرده است.
دیدگاه های دیگر در مورد دوران بین محذورین
...
حکم عقل به مخیّر بودن مکلف میان فعل و ترک یا میان دو فعل در صورت عدم امکان احتیاط است. به بیان کامل تر؛ اصل تخییر، یکی از اصول عملی است که وظیفه عملی مکلف را هنگام شک در «مکلفٌ به» و مقدور نبودن احتیاط ، تعیین کرده و به تخییر حکم می کند؛ بنابراین، در جایی که اصل تکلیف محرز بوده و امر بین ارتکاب یکی از دو محذور دائر باشد، به گونه ای که احتیاط نیز مقدور نباشد، اصل تخییر، مکلف را در ارتکاب هر یک از دو محذور، مخیر می نماید.
← تعریف اصطلاحی اصل تخییر
مجرای اصل تخییر، یا یک عمل مردّدِ میان وجوب و حرمت است ـ که از آن به دوران امر بین محذورین ((وجوب و حرمت)) تعبیر می شود ـ مانند نماز جمعه که حکم آن مردّد میان وجوب و حرمت باشد، و یا دو عمل، مانند دو فعلی که به اجمال می دانیم یکی واجب و دیگری حرام است، امّا اینکه کدام واجب و کدام حرام است، مشخص نیست، همچون نماز ظهر روز جمعه و نماز جمعه، بنابر قول به اینکه اگر یکی واجب باشد، دیگری حرام است.
اقسام شبهه
شبهه در هر دو مورد یا حکمی است مانند مثال یاد شده و یا موضوعی مانند آنکه فردی می داند چیزی را نذر کرده است، لیکن شک دارد فعل آن را نذر کرده یا ترک آن را، یا کسی که بین دو فعل ـ برای مثال، یکی سفر و دیگری اطعام زید ـ تردید دارد، یعنی مکلّف می داند که مولا از دو فعل یاد شده، به یکی امر و از دیگری نهی کرده است، لیکن فراموش کرده است که به کدام امر و از کدام نهی کرده است.
دیدگاه های دیگر در مورد دوران بین محذورین
...
wikifeqh: اصل_تخییر
[ویکی اهل البیت] اصل تخییر به حکم به تخییر مکلَّف در صورت دَوَران امر بین ارتکاب یکی از دو محذور اطلاق می شود.
یکی از اصول مهمی که در احکام شرعی به کار می رود اصل تخییر است.
به اصل تخییر اصالت تخییر و قاعده تخییر نیز گفته می شود.
منظور از تخییر اینست که اختیار کار با خود مکلف باشد پس هر یک از دو طرف مورد شک را که اخیار کند عقابی برای وی نخواهد بود.
از جمله مواردی که مورد اجراء اصل تخییر است موردی است که حکم چیزی مشکوک و مردد باشد میان وجوب و حرمت و هیچ راهی برای ترجیح یکی از این دو احتمال در میان نباشد. در این صورت مکلف به حکم عقل مخیر است میان بجاآوردن و نیاوردن بدین معنی که اختیار عمل به خود او واگذار شده پس هر طرف را که اختیار کند کیفری برای او نخواهد بود .
تقریرات اصول فقه دکتر محمود شهابی خراسانی، عباس فربد
منظور از تخییر اینست که اختیار کار با خود مکلف باشد پس هر یک از دو طرف مورد شک را که اخیار کند عقابی برای وی نخواهد بود.
از جمله مواردی که مورد اجراء اصل تخییر است موردی است که حکم چیزی مشکوک و مردد باشد میان وجوب و حرمت و هیچ راهی برای ترجیح یکی از این دو احتمال در میان نباشد. در این صورت مکلف به حکم عقل مخیر است میان بجاآوردن و نیاوردن بدین معنی که اختیار عمل به خود او واگذار شده پس هر طرف را که اختیار کند کیفری برای او نخواهد بود .
تقریرات اصول فقه دکتر محمود شهابی خراسانی، عباس فربد
wikiahlb: اصل_تخییر