اشفاق

اِشفاق
اِشفاق (در لغت به معنی کم کردن، ترسیدن و مهربانی کردن) در اصطلاح عرفا، دوام ترس و پرهیز که با ترحّم همراه باشد. آن را به سه مرحله تقسیم می کنند: در مرتبة اول، سالک آرزوهای زیادی در دل خود حس می کند و گمان می کند همة اعمالش تباه و باطل است و پیوسته در ترس و مؤاخذه از خود به سر می برد؛ مرتبة دوم ترسی است که مانع از ارتباط و هم نشینی سالک با دیگران می شود، تا مبادا در آن معاشرت ها و روابط، در اندیشه اش تفرقه ای نسبت به ارتباط با حضرت حق ایجاد شود؛ مرتبة سوم جایگاهی است که سالک همة تلاش و کوشش خود را از جانب لطف و عنایت حضرت حق می بیند نه از سوی خود، و همین موضوع او را به تکبّر می کشاند تا جایی که از مخالفت با اهل گناه دست برمی دارد. این امر یا به دلیل توجیه اعمال ناپسند گناهکاران است، یا به علت دوری جستن از این اندیشه که بخواهد کارهای خلق را به کسی جز خدا نسبت دهد.