اَشعَری، ابوالحسن (بصره ۲۶۰ـ بغداد ۳۲۴ق)
مؤسس مکتب کلامی اشعری و شافعی مذهب. از نوادگان ابوموسی اشعری بود. از ابوخلیفه جُمَحی، زکریّای ساجی، سهل بن نوح بَصری، محمد بن یعقوب مُقری و عبدالرحمان بن خَلَف ضَبّی حدیث شنید. از ابواسحاق مروزی فقه آموخت. شاگرد و فرزندخواندۀ ابوعلی جُبّایی متکلم بزرگ معتزلی بود. اشعری دیرزمانی اعتزالی بود و مانند آن ها منطق و فلسفه می دانست. در حدود ۴۰سالگی، بنابر مشهور به سبب آن که پیامبر (ص) را به خواب دید، از معتزله دست برداشت. در یک روز جمعه، در مسجد جامع بصره آشکارا از عقاید معتزلیان توبه کرد. اشعری در فروع فقه تابع مذهب شافعی شد، ولی در اثبات عقاید دینی خود با وجود نهیِ اصحاب سنّت و حدیث، ادلۀ کلامی را به کار برد و اصول آن را با عقاید اهل سنّت و جماعت وفق داد. برخلاف معتزله، معتقد به قِدَم قرآن و تفاوت بین ذات و صفات خدا و ضرورت رؤیت خداوند در آخرت شد. به شدت با معتزله دشمنی می ورزید. وی یکی از اثرگذارترین متکلمین در جهان اسلام به ویژه در میان اهل سنّت است. از آثارش: الاِبانَة عن اصولِ الدِّیانة (مدینه، ۱۹۷۵)؛ اَللُّمَع فی الرَّدِ عَلی اَهلِ الزَّیغِ وَ البِدَع (قاهره، ۱۹۵۵)؛ مقالاتُ الاِسلامِیین و اختلافُ المُصَلّین (۱۹۶۳). این کتاب بزرگ ترین اثر باقی ماندۀ او و کهن ترین منبع در زمینۀ تاریخ عقاید اسلامی است و به کوشش هلموت ریتر در ۳ جلد چاپ شده است؛ رسالة الایمان؛ رسالة فی اِستِحسانِ الْخَوْضِ فی عِلمِ الکلام (حیدرآباد، ۱۳۲۳ق).
مؤسس مکتب کلامی اشعری و شافعی مذهب. از نوادگان ابوموسی اشعری بود. از ابوخلیفه جُمَحی، زکریّای ساجی، سهل بن نوح بَصری، محمد بن یعقوب مُقری و عبدالرحمان بن خَلَف ضَبّی حدیث شنید. از ابواسحاق مروزی فقه آموخت. شاگرد و فرزندخواندۀ ابوعلی جُبّایی متکلم بزرگ معتزلی بود. اشعری دیرزمانی اعتزالی بود و مانند آن ها منطق و فلسفه می دانست. در حدود ۴۰سالگی، بنابر مشهور به سبب آن که پیامبر (ص) را به خواب دید، از معتزله دست برداشت. در یک روز جمعه، در مسجد جامع بصره آشکارا از عقاید معتزلیان توبه کرد. اشعری در فروع فقه تابع مذهب شافعی شد، ولی در اثبات عقاید دینی خود با وجود نهیِ اصحاب سنّت و حدیث، ادلۀ کلامی را به کار برد و اصول آن را با عقاید اهل سنّت و جماعت وفق داد. برخلاف معتزله، معتقد به قِدَم قرآن و تفاوت بین ذات و صفات خدا و ضرورت رؤیت خداوند در آخرت شد. به شدت با معتزله دشمنی می ورزید. وی یکی از اثرگذارترین متکلمین در جهان اسلام به ویژه در میان اهل سنّت است. از آثارش: الاِبانَة عن اصولِ الدِّیانة (مدینه، ۱۹۷۵)؛ اَللُّمَع فی الرَّدِ عَلی اَهلِ الزَّیغِ وَ البِدَع (قاهره، ۱۹۵۵)؛ مقالاتُ الاِسلامِیین و اختلافُ المُصَلّین (۱۹۶۳). این کتاب بزرگ ترین اثر باقی ماندۀ او و کهن ترین منبع در زمینۀ تاریخ عقاید اسلامی است و به کوشش هلموت ریتر در ۳ جلد چاپ شده است؛ رسالة الایمان؛ رسالة فی اِستِحسانِ الْخَوْضِ فی عِلمِ الکلام (حیدرآباد، ۱۳۲۳ق).