اشتمال

[ویکی فقه] اشتمال اصطلاحات به کار رفته در علم منطق بوده و به معنای یکی از دو راه رسیدن از معلومات به مجهول در برهان است.
اشتمال در لغت به معنای شامل بودن و در بر داشتن، و در اصطلاح، یکی از راه های رسیدن از معلومات به مجهول (مطلوب) در برهان است.
توضیح اصطلاح
توصل از معلومات به مجهول در برهان یا از طریق استلزام است یا از طریق اشتمال. در استلزام از ملزوم به لازم انتقال صورت می گیرد؛ مانند انتقال از معلومات به مجهول در قیاسات استثنائی. در طریق اشتمال، انتقال از امری به امر دیگری صورت می گیرد که میان آن دو با هم یا با امر سومی نوعی رابطه اشتمالی موجود باشد.
موارد اشتمال
بنابراین طریق اشتمال موارد ذیل را در بر می گیرد: ۱. در صورتی که میان معلوم و مطلوب رابطه عموم و خصوص مطلق برقرار باشد؛ چه معلوم عام باشد و مطلوب خاص، مانند برهان قیاسی و چه برعکس، مانند استقرا.۲. عامی بر هردو (معلوم و مطلوب) مشتمل باشد؛ مانند تمثیل.رابطه بین موضوع و محمول در بیشتر قضایای حملی، رابطه اشتمال است؛ یعنی محمول، اعم از موضوع است و بنابراین مشتمل بر آن است، در صورتی که در قضایای شرطی، رابطه بین مقدم و تالی، رابطه استلزام است.
نکته
...