( اشبیلیة ) اشبیلیة. [ اِ ی َ ] ( اِخ ) سویلا . سویل . شهری بزرگ در اسپانیا. یاقوت گوید امروز در اندلس بزرگتر از آن شهری نیست و حِمْص نیز نامیده میشود و پایتخت حکومت اندلس آنجاست و بنی عباد آنجا مقر داشتند و بعلت اقامت ایشان در شهر مذکور، قرطبة خراب شد و عمل آن متصل بعمل لبلة است که در مغرب قرطبة بود و بین آن دو، سی فرسنگ راه است... اشبیلیة نزدیک دریاست و جبل اشرف بر آن مشرف است ، و آن کوهی است پر از درختان زیتون و میوه های دیگر و آنچه این شهر را بر دیگر نواحی اندلس امتیازداده زراعت پنبه است و آنرا از آنجا به جمیع بلاد اندلس و مغرب حمل کنند، و وی در ساحل نهری عظیم است که در بزرگی همسان دجلة و نیل است و کشتیهای سنگین در آن حرکت کنند و آنرا وادی الکبیر نامند، و در کوره آن شهرها و اقلیم هائی است که در جای خود ذکر خواهد شدو گروه بسیار از اهل علم بدان نسبت دارند، از آن جمله عبداﷲبن عمربن الخطاب الاشبیلی و او قاضی آن شهر بود و در 276 هَ. ق. درگذشت. ( معجم البلدان ). نام باستانی این شهر ایسپالیس بوده و عرب نیز همین کلمه را محرف یعنی معرب ساخته است. بگفته جغرافیون عرب این شهر در عهد حکومت اسلامی بسیار معمور و آباد بوده. خود اشبیلیة و ملحقات آن با ابنیه معظم و محتشم و بدایع صنعت معماری و نقاشی مزین و با نقش و نگار آراسته بود. جبال و جلگه های اطراف با درختان زیتون و انجیر و انواع و اقسام اشجار مستور بود و مقدار کلی پنبه در این محل بعمل می آمده.گویند در زمان حکومت اسلامی این شهر بیش از 400000 تن سکنه داشته. در سال 93 هَ. ق. موسی بن نصیر این بلد را فتح کرده و در دوره سیادت امویان اول شهر اندلس قرطبة و دوم شهر همین بلد بود. در سال 424 هَ. ق.در اثر انقراض دولت اموی ، ابن عباد قاضی این شهر استقلال آنرا اعلان کرد و در نتیجه دولتی موسوم به بنی عباد متشکل گردید و همین بلد را پایتخت قرار داد. ( قاموس الاعلام ترکی ). شهرکی است [ از اندلس ] بر کرانه دریای اقیانوس مغربی نهاده ، جایی کم نعمت و کم مردم. ( حدود العالم ). امروز این شهر، که در کنار وادی الکبیر واقع است ، کرسی ایالت و دارای 225000 تن سکنه است. محصولات آن شراب و مصنوعات آن انواع روغن ، ظروف سفالین و منسوجات است. ابنیه زیبا و موزه ای نیکو دارد. رجوع به دمشقی و نزهةالقلوب مقاله 3 ص 236 و 265 و لغات تاریخیه و جغرافیه ترکی ج 1 ص 180 و ضمیمه معجم البلدان ص 280 و فهرست حلل السندسیة ج 1 و 2 شود.
فرهنگ فارسی
شهریست در جنوب اسپانیا در کنار رود خانه وادی الکویر شهر مرکزی آندلس که ۵۳۱/۶٠٠ تن جمعیت دارد . دارای ساختمانهای عالی است و موزه ای نیکو دارد شراب و روغن به خارج صادر می کند .
