اسکوربوت

اسکوربوت ( به فرانسوی: Scorbut ) یا اِسکِروی یک بیماری است که در اثر کمبود ویتامین ث، که در سنتز و ساخت کلاژن نقش دارد، به وجود می آید. نام شیمیایی این ویتامین، اسید اسکوربیک، از ریشهٔ لاتین واژهٔ اسکوربوت، اسکوربوتوس ( Scorbutus ) گرفته شده است. در گذشته، در زبان فارسی، به این بیماری اسقربوط نیز گفته می شد، که از زبان عربی گرفته شده است.
اسکوربوت موجب ظاهر شدن لکه هایی بر روی پوست، اسفنجی شدن لثه ها و خونریزی غشاهای مخاطی می شود. لکه ها بر روی ران ها و پاها بیش تر ظاهر می شوند. افراد مبتلا به اسکوربوت رنگ پریده و افسرده هستند، و ممکن است دچار فلجی یک یا چند عضو شوند.
در اسکوربوت پیشرفته، زخم ها باز شده، چرک می کنند، دندانها می افتند، و سرانجام، در صورت عدم درمان، فرد می میرد.
در گذشته اسکوربوت در میان ملوانان و دزدان دریایی که مدت هایی طولانی در سفر بودند و به میوه و سبزیجات دسترسی نداشتند بسیار شایع بود.
اغلب جانوران دچار اسکوربوت نمی شوند، چرا که بدن آن ها قادر به ساخت ویتامین ث است. انسان و سایر نخستیها، خوکچه های هندی، و چند گونهٔ دیگر فاقد آنزیمی هستند که ساخت این ویتامین را ممکن می سازد، و باید آن را از طریق رژیم غذایی خود دریافت کنند. ویتامین ث در بسیاری از بافت های گیاهی یافت می شود.
مرکبات، گوجه، سیب زمینی، کلم و فلفل سبز منابعی سرشار از ویتامین ث هستند.
به نظر می رسد که بقراط ( ۴۶۰ پ. م. - ۳۸۰ پ. م. ) نخستین کسی بوده است که این بیماری را توصیف کرده است. با این وجود توصیفاتی از یک بیماری در پاپیروس ابرس ( حدود ۱۶۰۰ پ. م. ) وجود دارد که بسیار به اسکوربوت شباهت دارد[ ۱] . در دوران پیشاتاریخی درمان های گیاهی برای این بیماری در میان برخی تمدن ها شناخته شده بود.
در قرن سیزدهم اسکوربوت در میان جنگ جویان اروپایی شایع بود. این بیماری یکی از عوامل محدودکنندهٔ سفرهای دریایی بود، چرا که تعداد زیادی از سرنشینان و کارکنان کشتی در سفرهای دراز مدت تلف می شدند. این موضوع حتی در جنگ جهانی اول نیز تأثیر داشت.
در سال ۱۵۳۶، ژاک کارتیه، مکتشف فرانسوی که در حال اکتشاف رودخانهٔ سن لوران بود، با استفاده از دانش بومی آن منطقه مردان خود را که به اسکوربوت دچار بودند از مرگ نجات داد. او با استفاده از برگ های سوزنی یک نوع درخت، چایی درست کرد که بعدها ثابت شد دارای ۵۰ میلی گرم ویتامین ث در هر ۱۰۰ گرم است.