اِسکاندیناویایی، معماری (Scandinavian Architecture)
معماری کشورهای دانمارک، نروژ و سوئد. سه کشور پادشاهی اسکاندیناوی عبارت اند از دانمارک، نروژ و سوئد؛ اگرچه اکنون سه کشور مجزا و مستقل اند، لیکن در دوره هایی از تاریخ یکی بوده اند و همواره شباهت و قرابتی در معماری آن ها وجود داشته، که از معماری کشورهای جنوب و غرب اروپا تأثیر داشته است. اما در قرن ۲۰، سوئد در بعضی از شاخه های معماری پیشرو بوده است.
معماری رومانسک (رومی وار). این سه کشور تا حدی دیر به مسیحیت گرویدند؛ مسیحیت در دانمارک تا قرن ۱۰م، و در سوئد تا قرن ۱۲م به طور کامل رایج نشد. چون امپراتوری روم هیچ گاه بر این کشورها چیرگی نیافت، قدیمی ترین بناهای باقی مانده، کلیساهایی به سبک رومانسک اروپای غربی اند، نه سبک بیزانسیاروپای جنوب شرقی؛ از آن جمله اند: در دانمارک، کلیساهای جامع ویبورگ (بخش اعظم آن مرمت شده است)، ریبه و روسکیلده (ح ۱۱۹۰م)، و کلیسای واقع در کالونبور (۱۱۷۰م)؛ در سوئد، کلیسای جامع واقع در لوند (قرن ۱۲م) که به طور گسترده ای مرمت شده است و فُرمی شرقی و پاگودامانند دارد.
معماری گوتیک. در میان بناهایی که به سبک گوتیک ساخته شده اند، نمونه های مهم عبارت اند از کلیسای جامع اودنسه در دانمارک، کلیساهای وابسته به صومعۀ وارنهِم و وادستنا در سوئد، و کلیساهای جامع ترونهیم و استاوانگر در نروژ.
معماری رنسانس. نهضت رنسانس در قرن ۱۶، بیشتر از طریق هلند، در کشورهای اسکاندیناوی رایج شد و در مجموعه ای از کاخ های سلطنتی تماشایی و پرشکوه تجلّی یافت. از میان این بناها قصرهای روزنبرگ (۱۶۲۰ـ۱۶۲۴)، کرونبور (۱۵۷۷ـ۱۵۸۵)، و فردریکسبور (۱۶۰۲ـ۱۶۲۰) در دانمارک؛ گریپسهلم (۱۵۳۷) در سوئد؛ و کاخ آکرسهوس (۱۶۲۴) در اسلو، نروژ، درخور ذکرند.
معماری باروک. تأثیر معماری هلند در دورۀ بعدی نیز غالب بود، و در این دوره معماری باروک که از ایتالیا به سایر کشورهای اروپا گسترش یافته بود، به اسکاندیناوی رسید. ازجمله آثار این دوره اند: در دانمارک، کاخ شارلوتنبور؛ ووردینگسبور (۱۶۷۱)، و نیز منار مارپیچی و غیرعادی کلیسای سنت ساوور در کپنهاگ (۱۶۸۲ـ۱۶۹۶)؛ در سوئد، ریدارهوست در استکهلم (۱۶۵۲ـ۱۶۵۵)، کاخ کارلبَری (۱۶۷۰)، کاخ عظیم دروتنینگهلم (آغاز بنا در ۱۶۶۲، توسط نیکودموس تسین مهتر) و کاخ سلطنتی در استکهلم (۱۶۹۷، کار تسین کهتر).
روکوکو. بهترین نمونه های سبک روکوکو در کاخ آمالی ین بور (۱۷۶۰)، کاخ شاهزاده، و کاخ ارمیتاگن، همگی در کپنهاگ؛ کاخ چینی در دروتنینگهلم، سوئد؛ و در بسیاری از خانه های ییلاقی دانمارک و سوئد یافت می شود.
معماری قرن بیستم. در قرن ۲۰، گذشته از شمار بسیار خانه و بنای عمومی خوش طرح، مهم ترین آثار معماری در کشورهای اسکاندیناوی عبارت اند از کلیسای یادمانی گرونتویگ در نزدیکی کپنهاگ (۱۹۱۳ـ۱۹۱۹)؛ سالن شهرداری استکهلم (۱۹۱۱ـ۱۹۲۳)، کار رانگنار اوستبری؛ دانشگاه ارهوس، دانمارک (۱۹۳۲ـ۱۹۵۶)؛ نمایشگاه استکهلم (۱۹۳۰) و کِرِماتوریوم (۱۹۳۵ـ۱۹۴۰، کار گونار آسپلوند).
معماری کشورهای دانمارک، نروژ و سوئد. سه کشور پادشاهی اسکاندیناوی عبارت اند از دانمارک، نروژ و سوئد؛ اگرچه اکنون سه کشور مجزا و مستقل اند، لیکن در دوره هایی از تاریخ یکی بوده اند و همواره شباهت و قرابتی در معماری آن ها وجود داشته، که از معماری کشورهای جنوب و غرب اروپا تأثیر داشته است. اما در قرن ۲۰، سوئد در بعضی از شاخه های معماری پیشرو بوده است.
معماری رومانسک (رومی وار). این سه کشور تا حدی دیر به مسیحیت گرویدند؛ مسیحیت در دانمارک تا قرن ۱۰م، و در سوئد تا قرن ۱۲م به طور کامل رایج نشد. چون امپراتوری روم هیچ گاه بر این کشورها چیرگی نیافت، قدیمی ترین بناهای باقی مانده، کلیساهایی به سبک رومانسک اروپای غربی اند، نه سبک بیزانسیاروپای جنوب شرقی؛ از آن جمله اند: در دانمارک، کلیساهای جامع ویبورگ (بخش اعظم آن مرمت شده است)، ریبه و روسکیلده (ح ۱۱۹۰م)، و کلیسای واقع در کالونبور (۱۱۷۰م)؛ در سوئد، کلیسای جامع واقع در لوند (قرن ۱۲م) که به طور گسترده ای مرمت شده است و فُرمی شرقی و پاگودامانند دارد.
معماری گوتیک. در میان بناهایی که به سبک گوتیک ساخته شده اند، نمونه های مهم عبارت اند از کلیسای جامع اودنسه در دانمارک، کلیساهای وابسته به صومعۀ وارنهِم و وادستنا در سوئد، و کلیساهای جامع ترونهیم و استاوانگر در نروژ.
معماری رنسانس. نهضت رنسانس در قرن ۱۶، بیشتر از طریق هلند، در کشورهای اسکاندیناوی رایج شد و در مجموعه ای از کاخ های سلطنتی تماشایی و پرشکوه تجلّی یافت. از میان این بناها قصرهای روزنبرگ (۱۶۲۰ـ۱۶۲۴)، کرونبور (۱۵۷۷ـ۱۵۸۵)، و فردریکسبور (۱۶۰۲ـ۱۶۲۰) در دانمارک؛ گریپسهلم (۱۵۳۷) در سوئد؛ و کاخ آکرسهوس (۱۶۲۴) در اسلو، نروژ، درخور ذکرند.
معماری باروک. تأثیر معماری هلند در دورۀ بعدی نیز غالب بود، و در این دوره معماری باروک که از ایتالیا به سایر کشورهای اروپا گسترش یافته بود، به اسکاندیناوی رسید. ازجمله آثار این دوره اند: در دانمارک، کاخ شارلوتنبور؛ ووردینگسبور (۱۶۷۱)، و نیز منار مارپیچی و غیرعادی کلیسای سنت ساوور در کپنهاگ (۱۶۸۲ـ۱۶۹۶)؛ در سوئد، ریدارهوست در استکهلم (۱۶۵۲ـ۱۶۵۵)، کاخ کارلبَری (۱۶۷۰)، کاخ عظیم دروتنینگهلم (آغاز بنا در ۱۶۶۲، توسط نیکودموس تسین مهتر) و کاخ سلطنتی در استکهلم (۱۶۹۷، کار تسین کهتر).
روکوکو. بهترین نمونه های سبک روکوکو در کاخ آمالی ین بور (۱۷۶۰)، کاخ شاهزاده، و کاخ ارمیتاگن، همگی در کپنهاگ؛ کاخ چینی در دروتنینگهلم، سوئد؛ و در بسیاری از خانه های ییلاقی دانمارک و سوئد یافت می شود.
معماری قرن بیستم. در قرن ۲۰، گذشته از شمار بسیار خانه و بنای عمومی خوش طرح، مهم ترین آثار معماری در کشورهای اسکاندیناوی عبارت اند از کلیسای یادمانی گرونتویگ در نزدیکی کپنهاگ (۱۹۱۳ـ۱۹۱۹)؛ سالن شهرداری استکهلم (۱۹۱۱ـ۱۹۲۳)، کار رانگنار اوستبری؛ دانشگاه ارهوس، دانمارک (۱۹۳۲ـ۱۹۵۶)؛ نمایشگاه استکهلم (۱۹۳۰) و کِرِماتوریوم (۱۹۳۵ـ۱۹۴۰، کار گونار آسپلوند).
wikijoo: اسکاندیناویایی،_معماری