اسنوی عبدالرحیم

[ویکی نور] اِسْنَوی، ابومحمد عبدالرحیم بن حسن بن علی قرشی اموی ملقب به جمال الدین محدث، فقیه شافعی مذهب و ادیب مصری، در سال704ق در شهر اسنا، از شهرهای صعید مصر، زاده شد. وی در زادگاه خود قرآن را حفظ کرد و پس از فراگیری علوم مقدماتی در 721ق، از زادگاهش به قاهره مهاجرت کرد و به تحصیل علوم اسلامی پرداخت.
وی نزد مشایخی چون دبوسی، عبدالقادر بن ملوک، حسن بن اسد بن اثیر، عبدالمحسن ابن احمد صابونی، یونس بن ابراهیم عسقلانی و دیگران حدیث شنید و از مجدالدین ابوبکر بن اسماعیل زنکلونی یا سنکلونی، قطب الدین محمد بن عبدالصمد سنباطی، تقی الدین سبکی، جلال الدین قزوینی، جمال الدین احمد بن محمد وجیزی و دیگران فقه آموخت. افزون بر این، وی نزد ابوحیان غرناطی و ابوالحسن علی بن احمد انصاری نحوی، پدر سراج الدین ابن ملقن، به فراگیری علم نحو پرداخت. همچنین علوم عقلی را از علاءالدین قونوی، بدرالدین تستری و دیگران آموخت.
وی از 727ق در مدارس مشهور قاهره چون آقبغاویه، ملکیه، فارسیه، فاضلیه، ناصریه و منصوریه و نیز در جامع ابن طولون به تدریس پرداخت. در 759ق سرپرستی بیت المال و حسبه را بر عهده گرفت، ولی به سبب مشاجره ای که در 762ق بین او و وزیر ابن قزوینه پیش آمد، از حسبه کناره گرفت و در 766ق، سرپرستی بیت المال را نیز رها کرد.
وی از نظر علمی در زمان خود، از شهرت بسزایی برخوردار بود تا آنجا که او را «شیخ الشافعیه» نامیده اند و از سراسر مصر برای فراگیری علوم نزد وی گردمی آمدند. وی شاگردان بسیاری در فقه تربیت کرد و به گفتۀ ابن قاضی شهبه، بسیاری از علمای مصر از شاگردان او بوده اند. از جملۀ آنان محب الدین محمود، بدرالدین حسن و صدرالدین عبدالکریم فرزندان علاءالدین قونوی، بهاءالدین علی بن محمد اَقْفَهسی، جمال الدین سیوطی، برهان الدین ابراهیم بن موسی ابناسی، سراج الدین ابن ملقن، بدرالدین محمد بن بهادر زرکشی و شهاب الدین احمد بن ابوالقاسم اخمیمی را می توان نام برد.
تألیفات بسیاری از وی در زمینه های فقهی، اصولی و ادبی بر جای مانده است که عبارتند از:
به گفتۀ بیشتر مورخان، وی در سال 772ق به طور ناگهانی درگذشت و پس از آن که ظاهراً در جامع حاکم بامرالله، بر جنازۀ او نماز گزاردند، در نزدیکی مقابر صوفیه به خاک سپرده شد.