ابوابراهیم اسماعیل بن نوح بن منصور بن نصر دارای لقب امیرِ مُنتَصِر آخرین بازمانده از امیران سامانی بود. تحرکات و تلاش های اسماعیل در نبردهایی که میان او و ایلک خان که نیروهایش از قبایل مختلف ترک تشکیل یافته بود ثمری نبخشید و سرانجام با شکست اسماعیل، قلمرو سامانی میان حاکمان نوپای ترک تقسیم شد. از میان قبایل ترک، ترکان غز تا آخرین روزهای حیات سامانیان، به آن ها وفادار ماندند و اسماعیل را در سال ۳۹۳ ه. ق هنگام نبرد با ایلک خان، یاری رساندند. سرانجام اسماعیل در ربیع الاول ۳۹۵ ه. ق توسط عربان بنی بهیج که شبانه بر او تاختند کشته شد. آرامگاه او، در میان مردم به نام «مقبرهٔ علم بردار یا علمدار» مشهور است و در فاصلهٔ کمی از روستای آستان بابا نزدیک کِرکی ( زَم ) واقع است.
... [مشاهده متن کامل]
پس از دستگیری عبدالملک دوم سامانی یکی از برادرانش یعنی «امیرِ اسماعیلْ اسماعیل» توانست بگریزد. اسماعیل به بخارا رفت و در آنجا برای مدتی کوتاه مخفیانه به سر برد. سپس از بخارا به خوارزم رفت. در خوارزم شماری از بزرگان دولت سامانی، به اسماعیل پیوستند. اسماعیل ارسلان بالو را به عنوان سپهسالار لشکر خود برگزید. ارسلان بالو از سوی اسماعیل به بخارا تاخت. ارسلان در بخارا جعفر تگین و شمار دیگری از امیران ایلک خان را به اسارت گرفت و به پایتخت خوارزم که جُرجانیه ( گُرگانْج ) بود فرستاد. ارسلان در تعقیب فراریان تا حدود سمرقند پیش رفت. پس از آن اسماعیل به بخارا بازگشت. اهالی بخارا به گرمی از او استقبال کردند. ایلک خان نیز با اطلاع از این موضوع تصمیم گرفت که برای بار دیگر به ماوراءالنهر لشکر بکشد.
اسماعیل ( اسماعیل ) و یارانش به خراسان عقب نشستند. در آن زمان امیر نصر برادر سلطان محمود که در نیشابور حکومت می کرد از رویارویی با اسماعیل پرهیزید و از نیشابور به هرات رفت. سلطان محمود پس از آگاهی از این موضوع به سوی نیشابور رفت. اسماعیل هم آن شهر را ترک کرد و به سمت اسفراین حرکت کرد. در زمان اقامت سلطان محمود در نیشابور، غلامان ترک او شوریدند. شماری از این غلامان از ترس تنبیه شدن گریختند و به اسماعیل پیوستند. از جملهٔ این افراد ابوالقاسم سیمجوری بود. پس از آن اسماعیل به همراه جمعی از یاران خود و ابوالقاسم سیمجوری برای دریافت کمک نظامی به نزد وشمگیر رفت. این زمان مقارن بود با اوضاع نابسامان و آشفتهٔ حکومت آل بویه. قابوس به اسماعیل توصیه کرد ابتدا قلمرو آل بویه را تصرف کند. اسماعیل نیز به همراه پسران وشمگیر به سمت ری لشکر کشید. در آنجا بزرگان دربار آل بویه با فریب از حملهٔ وی به ری جلوگیری کردند. سپس اسماعیل به سمت نیشابور حرکت کرد. ابومنصور برادر سلطان محمود نیشابور را ترک کرد و این باعث شد نیشابور به تصرف اسماعیل درآید ( شوال ۳۹۱ ه. ق ) . سلطان محمود حاجب التونتاش را به کمک امیرنصر فرستاد و آن ها سپاه اسماعیل را شکست دادند و او را مجبور به ترک نیشابور کردند.
... [مشاهده متن کامل]
پس از دستگیری عبدالملک دوم سامانی یکی از برادرانش یعنی «امیرِ اسماعیلْ اسماعیل» توانست بگریزد. اسماعیل به بخارا رفت و در آنجا برای مدتی کوتاه مخفیانه به سر برد. سپس از بخارا به خوارزم رفت. در خوارزم شماری از بزرگان دولت سامانی، به اسماعیل پیوستند. اسماعیل ارسلان بالو را به عنوان سپهسالار لشکر خود برگزید. ارسلان بالو از سوی اسماعیل به بخارا تاخت. ارسلان در بخارا جعفر تگین و شمار دیگری از امیران ایلک خان را به اسارت گرفت و به پایتخت خوارزم که جُرجانیه ( گُرگانْج ) بود فرستاد. ارسلان در تعقیب فراریان تا حدود سمرقند پیش رفت. پس از آن اسماعیل به بخارا بازگشت. اهالی بخارا به گرمی از او استقبال کردند. ایلک خان نیز با اطلاع از این موضوع تصمیم گرفت که برای بار دیگر به ماوراءالنهر لشکر بکشد.
اسماعیل ( اسماعیل ) و یارانش به خراسان عقب نشستند. در آن زمان امیر نصر برادر سلطان محمود که در نیشابور حکومت می کرد از رویارویی با اسماعیل پرهیزید و از نیشابور به هرات رفت. سلطان محمود پس از آگاهی از این موضوع به سوی نیشابور رفت. اسماعیل هم آن شهر را ترک کرد و به سمت اسفراین حرکت کرد. در زمان اقامت سلطان محمود در نیشابور، غلامان ترک او شوریدند. شماری از این غلامان از ترس تنبیه شدن گریختند و به اسماعیل پیوستند. از جملهٔ این افراد ابوالقاسم سیمجوری بود. پس از آن اسماعیل به همراه جمعی از یاران خود و ابوالقاسم سیمجوری برای دریافت کمک نظامی به نزد وشمگیر رفت. این زمان مقارن بود با اوضاع نابسامان و آشفتهٔ حکومت آل بویه. قابوس به اسماعیل توصیه کرد ابتدا قلمرو آل بویه را تصرف کند. اسماعیل نیز به همراه پسران وشمگیر به سمت ری لشکر کشید. در آنجا بزرگان دربار آل بویه با فریب از حملهٔ وی به ری جلوگیری کردند. سپس اسماعیل به سمت نیشابور حرکت کرد. ابومنصور برادر سلطان محمود نیشابور را ترک کرد و این باعث شد نیشابور به تصرف اسماعیل درآید ( شوال ۳۹۱ ه. ق ) . سلطان محمود حاجب التونتاش را به کمک امیرنصر فرستاد و آن ها سپاه اسماعیل را شکست دادند و او را مجبور به ترک نیشابور کردند.
