محمّدعلی اسلامی نُدوشَن ( ۳ شهریور ۱۳۰۳ – ۵ اردیبهشت ۱۴۰۱ ) شاعر، منتقد، نویسنده، مترجم، حقوق دان و پژوهش گر ایرانی بود. او دانش آموختۀ حقوق بین الملل از فرانسه بود و پس از بازگشت به ایران، در آغاز قاضی دادگستری شد، اما پس از چندی به دعوت فضل الله رضا به دانشگاه تهران رفت.
... [مشاهده متن کامل]
محمّدعلی اسلامی ندوشَن
محمدعلی اسلامی ندوشن در ۱۳۹۱
محمدعلی اسلامی ندوشن در ۱۳۹۱
زاده
۳ شهریور ۱۳۰۳
ندوشن، یزد، ایران
درگذشته
۵ اردیبهشت ۱۴۰۱ ( ۹۷ سال )
تورنتو، کانادا
آرامگاه
یورک، تورنتو
تخلص
م. دیده ور
پیشه
شاعرنویسندهمنتقدمترجمپژوهشگر
زمینه کاری
ادبیات فارسی
ملیت
ایرانی
تحصیلات
دکتری حقوق
دانشگاه
دانشگاه تهران
دانشگاه سوربن
همسر ( ها )
شیرین بیانی
فرزند ( ان )
مهران و رامین
امضا
ندوشن از ۱۳۴۸ تا دو سال پس از انقلاب ۱۳۵۷ در دانشگاه حقوق و دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، حقوق و ادبیات تطبیقی درس می داد. وی فصل نامه هستی را پایه گذاشت[۱] و هم زمان در شماری از مجلات ادبی ایران از جمله نگین، سخن و یغما مقاله می نوشت. ندوشن از نویسندگان روزنامه اطلاعات و روزنامه اطلاعات بین المللی بود که همزمان در لندن و لس آنجلس منتشر می شد. این روزنامه ۲ شهریور ۱۳۹۵ به دنبال مشکلات مالی تعطیل شد.
ندوشن از پرکارترین ادیبان و پژوهش گران معاصر ایران بود و افزون بر تألیف، به ترجمه آثار به فارسی، از جمله دربارهٔ ادبیات و فرهنگ ایران پرداخت. از وی بیش از ۷۰ تألیف و ترجمه و صدها مقاله به جای مانده است.
زندگی
ویرایش
تحصیلات اولیه
ویرایش
محمدعلی اسلامی ندوشن، ۱۳۰۳ در ندوشن، در خانواده ای متوسط زاده شد. تحصیلات ابتدایی را نخست در مدرسه �ناصرخسرو� ندوشن گذراند و پس از آن به دبستان دینیاری رفت و تا سوم متوسطه را در دبیرستان ایرانشهر یزد گذراند. او، ۱۳۲۳ به تهران رفت و ادامه دوره متوسطه را در دبیرستان البرز به پایان رساند. [۲] سپس برای ادامه تحصیل وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد و کارشناسی حقوق گرفت. [۳] ندوشن سرودن شعر را از ۱۲ سالگی آغاز کرد و پس از رفتن به تهران، در دوران دبیرستان، حرفه ای تر می سرود. او در این زمان، برخی از سروده هایش را در مجله سخن منتشر کرد. [نیازمند منبع]
ندوشن در سال ۱۳۲۲
سفر به اروپا
ویرایش
اسلامی ندوشن در دههٔ سوم زندگی ، برای تکمیل تحصیلات به اروپا رفت. پنج سال در فرانسه و انگلستان به تحصیل پرداخت و سرانجام با دفاع از پایان نامه خود با عنوان �هند و قلمرو مشترک المنافع� از دانشکده حقوق دانشگاه سوربن فرانسه در حقوق بین الملل دکترا گرفت. فعالیت های اسلامی ندوشن در دوران تحصیل در اروپا، بیشتر آشنایی با زبان فرانسه و شرکت در سخنرانی های دانشگاه سوربن بود و جز چند داستان کوتاه، چند قطعه شعر و پایان نامه چیز دیگری ننوشت.
بازگشت به ایران
ویرایش
اسلامی ندوشن، ۱۳۳۴ به ایران بازگشت و چند سال قاضی دادگستری شد. پس از آن به تدریس حقوق و ادبیات در برخی دانشگاه ها و آموزشگاه های عالی از جمله دانشگاه ملی، مدرسه عالی ادبیات، مدرسه عالی بازرگانی و مؤسسه علوم بانکی پرداخت. او، ۱۳۴۸، به دعوت فضل الله رضا ( رئیس وقت دانشگاه تهران ) به همکاری با دانشگاه تهران دعوت شد و به سبب آثارش در ادبیات، عضو هیئت علمی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران شد و به تدریس نقد ادبی و سخن سنجی، ادبیات تطبیقی، فردوسی و شاهنامه، شاهکارهای ادبیات جهان� در دانشکده ادبیات، و تدریس تاریخ تمدن و فرهنگ ایران در دانشکده حقوق پرداخت. اسلامی ندوشن، ۱۳۵۹ از دانشگاه تهران بازنشسته شد. آخرین فعالیت او در ایران، تدریس در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران و تدریس مکتب های ادبی جهان به دانشجویان دکترا بود.
اسلامی ندوشن بیشتر وقت خود را به پژوهش در آثار علمی و ادبی ایران و ترجمه آثار نویسندگان جهان می گذراند. از او چندین مقاله در پیام نو، مجله سخن، یغما، راهنمای کتاب، و نگین چاپ شد. در یکی از همین مقالات به انتقاد از نظام آموزشی دانشگاه ها پس از ۱۳۴۷ پرداخت. [۴]
اسلامی ندوشن برخی از آثارش را با امضای مستعار �م. دیده ور� منتشر می کرد. ۱۳۴۲، کتاب ابر زمانه و ابر زلف وی، کتاب برگزیده سال انجمن کتاب شد. او در مدت ۷۰ سال، بیش از ۷۰ کتاب و صدها مقاله درباره فرهنگ و تاریخ ایران و ادبیات فارسی نوشت. تأسیس فرهنگ سرای فردوسی و انتشار فصل نامهٔ هستی از کارهای او در اعتلای فرهنگ و ادب فارسی است.
ازدواج
ویرایش
اسلامی ندوشن، ۱۳۴۵، با شیرین بیانی نویسنده و استاد تاریخ دانشگاه تهران ازدواج کرد و دو پسر به نام های رامین و مهران دارد. [۵]
درگذشت
ویرایش
هفته اول اسفند ۱۳۹۹، شایعه شد که محمدعلی اسلامی ندوشن درگذشته است. صفحه اینستاگرام وی و خبرگزاری ها به نقل از این صفحه آن را تکذیب کردند. چهارشنبه ۱۳ اسفند ۱۳۹۹، چند خبرگزاری و کانال تلگرامی، دوباره شایعه درگذشت او را فراگیر منتشر کردند که به دنبال آن خبرگزاری ایبنا در مصاحبه با اصغر دادبه، رئیس شورای نظارت بر آثار اسلامی ندوشن، آن را تکذیب کرد. هم چنین، ایسنا در تماس با شیرین بیانی، همسرش، این شایعه را تکذیب کرد. [۶][۷]
اسلامی ندوشن، ۵ اردیبهشت ۱۴۰۱، به سبب پیری در ۹۷ سالگی در تورنتو، کانادا درگذشت. [۸][۹] شیرین بیانی گفته است که پیکر او در کانادا به امانت به خاک سپرده می شود. [۱۰]
محمدعلی اسلامی ندوشن در همایش بزرگداشت خیام در اردیبهشت ۱۳۸۹ ( مشهد )
نمونهٔ اشعار
ویرایش
تو را بینم که چون یک خرمن صبح
به بالا می روی آرام و آرام
من اینجا دیر ماندم، دور ماندم
به زنجیر امید ناسرانجام
تو بودی، من نبودم[۱۱]
نمونه ی متن
ویرایش
من در قعر ضمیر خود احساسی دارم و آن این که رسالت ایران به پایان نرسیده است و شکوه و خرمی او به او باز خواهد گشت. من یقین دارم که ایران می تواند قد راست کند و آنگونه که درخور فرهنگ تمدن و سالخوردگی اوست نکته های بسیاری به جهان بیاموزد. [۱۲]
تهران مانند زنی است که پاهایش را روی هم می گرداند و سیگار �کنت� می کشد، عینک دودی می زند و �ودکا لایم� می خورد؛ �بی کینی� می پوشد و حمام آفتاب می گیرد، اما وقتی پای صحبتش بنشینید، از اُملّی و سبک مغزی و حمق و پرمدّعایی و شلختگی و ورّاجی او، آدم تا سر حدّ مرگ ملول می شود.
تا سال ها پیش کمتر بدبین بودم، ولی در این سال ها، افت اخلاقی مردم مرا غمناک کرده است. اگر ملتی از حداقل سطوح اخلاقی خودش تنزل کند برگرداندن آن به طرف اصول اخلاقی، مشکل است. [۱۳]
یادمان ها
کتاب شناسی
ویرایش
قفسه ای از کتاب های اسلامی ندوشن
کتابی از اسلامی ندوشن
تألیف
ویرایش
گناه ( مجموعه شعر ) ، بی جا: بی نا، ۱۳۲۹.
چشمه ( مجموعه شعر ) ، تهران: تابان، ۱۳۳۵.
ایران را از یاد نبریم ( مجموعه مقالات ) ، تهران: مجله یغما، ۱۳۴۰.
ابر زمانه و ابر زلف ( نمایش نامه ) ، تهران: راهنمای کتاب، ۱۳۴۲.
به دنبال سایه ه‍م‍ای ( مجموعه مقالات ) ، تهران: یغما، ۱۳۴۴.
ایران را از یاد نبریم ( مجموعه مقالات ) ، تهران: یغما، بی تا.
اف‍س‍ان‍ه و اف‍س‍ون ( داستان ) ، با نام مستعار م. دیده ور، تهران: جوانه، ۱۳۴۵.
جام جهان بین ( مجموعه مقالات ادبی ) ، تهران: ک‍ت‍اب‍خ‍ان‍ه ای‍ران‍م‍ه‍ر، ۱۳۴۶.
زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه، تهران: انجمن آثار ملی، ۱۳۴۸.
داستان داستان ها: رستم و اسفندیار در شاهنامه، تهران: انجمن آثار ملی، ۱۳۵۱.
ص‍ف‍ی‍ر س‍ی‍م‍رغ ( ی‍ادداش‍ت های سفر ) ، تهران: توس، ۱۳۵۲.
دربارهٔ رستم و سهراب بنیاد شاهنامه، تهران: یغما، ۱۳۵۳
آواه‍ا و ای‍م‍اه‍ا ( مجموعه مقالات ادبی ) ، تهران: توس، ۱۳۵۴.
فرهنگ و شبه فرهنگ، تهران: توس، ۱۳۵۴؛ ب‍خ‍ش اول کتاب منتشرشده در مجله یغما، ۱۳۴۹.
در ک‍ش‍ور ش‍وراه‍ا: ی‍ادداش‍ت های سفر ات‍ح‍اد ج‍م‍اه‍ی‍ر ش‍وروی، تهران: توس، ۱۳۵۴.
درباره آم‍وزش، تهران: توس، ۱۳۵۶.
پ‍ن‍ج‍ره های ب‍س‍ت‍ه ( مجموعه چند داستان ) ، تهران: توس، ۱۳۵۷.
گ‍ف‍ت‍ی‍م و ن‍گ‍ف‍ت‍ی‍م ( مجموعه مقالات ) ، بی جا، ۱۳۵۴؛ تهران: یزدان، ۱۳۶۲.
نوشته های بی سرنوشت، تهران: جاویدان، ۱۳۵۶.
ذکر مناقب حقوق بشر در جهان سوم، تهران: توس، ۱۳۵۷.
گ‍ف‍ت‍گ‍وه‍ا ( مجموعه گ‍ف‍ت وش‍ن‍وده‍ا ) ، تهران: توس، ۱۳۵۷.
دی‍دن دگ‍رآم‍وز ش‍ن‍ی‍دن دگ‍رآم‍وز ( گ‍زی‍ده ش‍ع‍ره‍ای محمد اق‍ب‍ال ) ، انتخاب و مقدمه، تهران: امیرکبیر، ۱۳۵۷.
ک‍ارن‍ام‍ه سفر چ‍ی‍ن، تهران: امیرکبیر، ۱۳۶۲.
روزها: سرگذشت، چهار جلد، تهران: یزدان، ۱۳۸۵–۱۳۶۳.
م‍اج‍رای پایان ن‍اپ‍ذی‍ر حافظ ( نقد ادبی ) ، تهران: یزدان، ۱۳۶۸.
سخن ها را ب‍ش‍ن‍وی‍م ( مجموعه مقالات ) ، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۶۹.
سروِ سایه فکن: دربارهٔ فردوسی و شاهنامه، با خطاطی غلامحسین امیرخانی، تهران: انجمن خ‍وش‍ن‍وی‍س‍ان ایران، ۱۳۷۰.
ایران، ل‍وکِ پ‍ی‍ر به ه‍م‍راه ت‍رج‍م‍هٔ نمایش نامه ایرانیان آس‍ی‍خ‍ل‍ی‍وس [آیسخولوس] ( آشیل ) ، تألیف و ترجمه، تهران : پ‍رواز، ۱۳۷۰.
نامهٔ ن‍ام‍ور: گ‍زی‍ده شاهنامه فردوسی، انتخاب و ت‍وض‍ی‍ح، تهران: سخن، ۱۳۷۰.
آوی‍زه سخن ها ( اف‍زوده به کتاب سخن ها را ب‍ش‍ن‍وی‍م ) ، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۷۱.
آزادی م‍ج‍س‍م‍ه ( دربارهٔ ای‍الات م‍ت‍ح‍ده ام‍ری‍ک‍ا ) ، تهران: یزدان، ۱۳۷۳.
م‍رزه‍ای ن‍اپ‍ی‍دا ( مجموعه مقالات ) ، تهران: یزدان، ۱۳۷۶.
ایران و ی‍ون‍ان در ب‍س‍ت‍ر ب‍اس‍ت‍ان ( ایران، ل‍وکِ پ‍ی‍ر، ایرانیان از آی‍س‍خ‍ی‍ل‍وس، ایران و ی‍ون‍ان به گ‍واه‍ی شاهنامه و ای‍ل‍ی‍ا ) ، تألیف و ترجمه، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۷۸.
ایران چ‍ه ح‍رف‍ی برای گفتن دارد؟، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۷۸.
مثنوی معنوی، مولوی، مقدمه، با خطاطی علی سجادی، تهران: انجمن خ‍وش‍ن‍وی‍س‍ان ایران، ۱۳۷۹.
ک‍ارن‍ام‍هٔ چ‍ه‍ل س‍ال‍ه: گ‍زی‍ده نوشته ها در زمینه اج‍ت‍م‍اع و فرهنگ از سال ۱۳۳۷ تا ۱۳۷۷، تهران: یزدان، ۱۳۸۰.
ه‍ش‍دار روزگ‍ار و چند مقاله دیگر، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۸۰.
ن‍اردان‍ه ها: گ‍زی‍ده ای از رباعی های فارسی، مقدمه، انتخاب و ت‍وض‍ی‍ح، تهران : ن‍غ‍م‍ه زندگی ، ۱۳۸۱.
چهار س‍خ‍ن‍گ‍وی وج‍دان ایران ( فردوسی، مولوی، س‍ع‍دی، حافظ ) ، تهران: ق‍طره، ۱۳۸۱.
ایران و جهان از ن‍گ‍اه شاهنامه، مقدمه، ش‍رح و ت‍وض‍ی‍ح، تهران: امیرکبیر، ۱۳۸۱.
ب‍اران ن‍ه رگ‍ب‍ار: گ‍زارش‍ی از چ‍ه‍ل و دو کتاب، تهران: ن‍غ‍م‍ه زندگی، ۱۳۸۲.
ت‍أم‍ل در حافظ: ب‍ررس‍ی هفتادوهفت غ‍زل در ارت‍ب‍اط با تاریخ و فرهنگ ایران، تهران: یزدان، ۱۳۸۲. [۱۴]
ب‍ازت‍اب ها ( سفرنامه ) ، تهران: آرم‍ان، ۱۳۸۳.
ی‍گ‍ان‍گ‍ی در چ‍ن‍دگ‍ان‍گ‍ی، تهران: آرم‍ان، ۱۳۸۳.
از رودک‍ی تا بهار: دربارهٔ ب‍ی‍س‍ت ودو شاعر بزرگ ایران، تهران: ن‍غ‍م‍ه زندگی، ۱۳۸۳.
ک‍ل‍م‍ه ها ( کلمات قصار ) ، تهران: واژه آرا، ۱۳۸۷.
بهار در پاییز: سفینه هفتادوهفت رباعی، تهران: یزدان، ۱۳۸۸.
راه و بی راه ( مجموعه مقالات ) ، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۸۸.
دیروز، امروز، فردا ( مجموعه مقالات مجلهٔ هستی ) ، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۸۸.
گفتن نتوانیم نگفتن نتوانیم، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۹۲.
دیباچه ها: برگرفته از کتاب های دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن به اهتمام حسین مسرت، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۹۲.
شهرزاد قصه گو، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۹۲. [۱۵]
برگریزان ( مجموعه مقالات ) ، تهران: یزدان، ۱۳۹۴.
سرو سخنگو: تک بیت هایی از چهار شاعر بزرگ ایران، گزینش و مقدمه، تهران: یزدان، ۱۳۹۴.
یاد یاران: نامه ها، تهران: یزدان، ۱۳۹۴.
ترجمه
ویرایش
ب‍ه‍ت‍ری‍ن اشعار ه‍ن‍ری لان‍گ ف‍ل‍و، تهران: سخن، ۱۳۳۷.
ش‍ور زندگی: م‍اج‍رای زندگی ون‍س‍ان ون‍گ‍وگ ن‍ق‍اش ه‍ل‍ن‍دی ( عنوان چاپ اول: سوز زندگی ) ، ای‍روی‍ن‍گ اس‍ت‍ون، تهران: سخن، ۱۳۳۸.
ملال پاریس و برگزیده ای از گل های بدی، شارل بودلر، تهران: ب‍ن‍گ‍اه ترجمه و ن‍ش‍ر کتاب، ۱۳۴۱.
ع‍م‍ر خیام، هارولد لمب، تهران: امیرکبیر، ��۱۳.
آنتونیوس و کلئوپاترا، ویلیام شکسپیر، تهران: یزدان، ۱۳۶۳.
پ‍ی‍روزی آی‍ن‍ده دم‍وک‍راس‍ی، توماس مان، ج‍ام‍ی، ۱۳۶۹.
سرپرستی
ویرایش
تاریخ بزرگ جهان، کارل گریمبرگ
منابع
ویرایش
�هستی�. SID. دریافت شده در ۲۰۲۲ - ۰۴ - ۲۷.
روزها - جلد سوم - محمد علی اسلامی ندوشن - انتشارات یزدان - صفحهٔ ۲۹
روزها - جلد سوم - محمد علی اسلامی ندوشن - انتشارات یزدان - صفحهٔ ۷۲
محمدعلی اسلامی ندوشن، �سال هایی که بر دانشگاه گذشت؛ نباید ادامه یابد�، مجلهٔ نگین، ۳۰مهر ۱۳۵۷
فرخ زاد، پوران ص. ۲۰۶
�تکذیب درگذشت اسلامی ندوشن توسط همسرش�. ایسنا. دریافت شده در ۶ فروردین ۱۴۰۰.
�تکذیب خبر درگذشت محمدعلی اسلامی ندوشن�. ایبنا. دریافت شده در ۶ فروردین ۱۴۰۰.
�محمدعلی اسلامی ندوشن درگذشت | اولین اظهارات همسر استاد�. ۶ اردیبهشت ۱۴۰۱. همشهری آنلاین. دریافت شده در ۲۶ آوریل ۲۰۲۲.
�محمدعلی اسلامی ندوشن درگذشت�. BBC News فارسی. ۷ اردیبهشت ۱۴۰۱. دریافت شده در ۲۰۲۲ - ۰۴ - ۲۷.
�محمدعلی اسلامی ندوشن، ادیب نام دار ایران دوست، درگذشت�. صدای آمریکا. ۶ اردیبهشت ۱۴۰۱. دریافت شده در ۲۰۲۲ - ۰۴ - ۲۷.
ویرایش نخست توسط انسان شناسی و فرهنگ: ۱۳۹۷. آماده سازی متن: فائزه حجاری زاده. منبع: انسان شناسی و فرهنگ ( ۱۳۹۷ - ۰۵ - ۲۴ ) . �سلطان نثر: محمدعلی اسلامی ندوشن / احمد جلالی فراهانی�. دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. دریافت شده در ۲۰۲۲ - ۰۴ - ۲۷.
�توجه به عمق ایران�. روزنامه اطلاعات. ۳ شهریور ۱۳۹۵.
زندگی عشق و دیگر هیچ - محمد علی اسلامی ندوشن - انتشارات اطلاعات - صفحهٔ ۵۳۵
�معرفی کتاب تأمّل در حافظ اثر محمدعلی اسلامی ندوشن�.
�اسلامی ندوشن از چاپ شهرزاد قصه گو خبر داد�. عصر ایران. ۲۲ آذر ۱۳۹۲.
پیوند به بیرون
آخرین ویرایش ۳ ماه پیش توسط 2. 191. 141. 88 انجام شده
صفحه های مرتبط
ایرج افشار
کتابدار، زبان شناس، نویسنده، و تاریخ نگار ایرانی
محمدامین ریاحی
تاریخ نگار ایرانی
یغما ( مجله )
ویکی پدیا
محتوا تحت CC BY - SA 4. 0 در دسترس است
مگر خلافش ذکر شده باشد.
سیاست حفظ حریم خصوصی شرایط استفادهنمای رایانه
