اسفار اربعه

هستی واحد و یگانه رو حتی اهل سیر و سلوکم قبول دارن منتها با این تفاوت که از نگاه اهل دل هستی در عین واحد بودن دارای شدت و ضعف یا به قول کاربر قندی دارای کمال و نقصان هستش . عارف اهل دلی که در حالت امکان اخس قرار داره غم هجران کمال یا امکان اشرف یا بالاترین شدت وجود خداوند باعث میشه تا دست به سیر و سلوک بزنه و به سوی حیات سرمدی یا همون امکان اشرف کاربر قندی برگرده ! بعد از رسیدن به حیات سرمدی آگاهی عارف بی حد و مرز میشه به حدی که علاوه بر جزئیات کل را هم یکباره دریافت میکنه و متوجه میشه که هیچ وجودی جز خداوند در هستی نیست و قبل از شروع سیر و سلوک در آغوش خداوند بوده ! بدون اینکه از این حقیقت آگاه باشه !!! یه سفسطه دیگه این کاربر قندی که منو به خنده میندازه اینه که میخواد به یه طریقی اختیار انسان رو زیر سوال ببره و همه چی رو جبر مطلق جلوه بده ! واقعیت اینه که انسان نه اختیار مطلق داره نه جبر مطلق همه چی نسبی هستش ! انسان با اختیار نسبی که داره میتونه به سوی حیات سرمدی برگرده ! سفر خلقت ، سفر کلی خود خداوند هستش و سیر و سلوک ، سفر خودساخته عارف به کمک اختیار نسبی و تزکیه نفس !

اولین سفر بنیادی فکری - خیالی - اوهامی به بنیانگذاران ادیان توحیدی ابراهیمی یهودیت و مسیحیت و اسلام به موسا تعلق دارد و آن سفر عبارت است از هبوط یا نزول آدم و حوا پس از طرد و رانده شدن آنان از باغ بهشت و آسمان و پیشگاه بیکران خداوند متعال و تبعید شان به روی کره زمین و رجعت و بازگشت خود آنان و فرزندان و نسل های بعدی شان به پیشگاه یَهوَه و پدر آسمانی ایسا و الله محمد از طریق قبض یا جدایی روح بطور دائم از بدن به اصطلاح مادی بهنگام فرا رسیدن لحظه مرگ و الا آخر و در آخرت و قیامت استنطاق و مؤاخذه و بازپرسی و بازجوئی و حسابرسی به اعمال نیک و بد دنیوی شان در دادگاه عدل . محتوای آن داستان در کتب دینی این سه دین و چگونگی بازگشت شان از طریق جدایی روح یکسان و واحد نمی باشد.
سفر های فکری - خیالی - اوهامی حکیمان و عارفان پیرو این سه دین در طول تاریخ پیدایش این سه دین تاکنون هم نتوانسته اند نقص بنیادی آن افسانه را رفع نمایند.
موسا و ایسا و محمّد به عنوان بنیانگذاران و مخترعین یوغ های سنگین و سبک شرایع این سه دین نتوانسته اند به این حقیقت ژرف دست یابند که خود این واقعیت و طبیعت و کیهان در حرکت و راه و سفر است با هدف بازگشت به همان حالت آفرینش اولیه یا بنیادین و یا آغازین در سطح کمال ایده آل خوبی و زیبایی با کمیت و کیفیت بهشت برین یعنی نظام احسن و اشرف آفرینش مبدئی - ازلی - ابدی و نه فقط افراد انسانی به مثابه تافته هائی جدا بافته از تار و پود های کثیر و فراوان و گوناگون این طبیعت و کیهان مانند بابا آدم و ننه حوا.
علاوه بر این نقصان فهمانی و عقلانی آن سه حکیم کامل ( از دیدگاه پیروان : انبیاء و اولیاء الهی ) نتوانسته اند بین دو سامان یا نظام ؛ یکی نظام احسن و اشرف آفرینش مبدئی - ازلی - ابدی که یکبار برای دائمیت و همیشگی و جاودانگی آفریده شده است، و زندگی بسیار طولانی درون آن در سطح کمال ایده آل خوبی و زیبایی با کمیت و کیفیت بهشت برین تا آغاز سفر مقطعی و نزولی و صعودی از یک طرف و سامان ها یا نظم ها و زندگی های فراوان دنیوی با مراتب و درجات مختلف تکاملی بین دو حد اشاره شده در بالا از طرف دیگر فرق و تمیز قائل شوند.
نتیجه اینکه از ثمره و میوه و نتیجه های حاصله از فعالیت های رشد و نمّو و بلوغ درخت های تنومند قوای ادراکی فهم و عقل حکیمان و عارفان دینی پیرو آن سه حکیم چه انتظاری می توانیم داشته باشیم غیر چشیدن تلخی ها و در پایان راه رسیدن به زیر سایه شجرته الامنتها یا درخت پایانی در یکی از کنج های پرچین باغچه پردیس یا فردوس موسا و در آنجا رفع تشنگی نمودن از طریق نوشیدن پیاله ای از آب قنات کوثر و جویبار زمزم از دست حوریان بهشتی و استراحت و رفع خستگی این سفر از جسم یا کالبد یا تن و یا بدن و ماده و روح و روان و جان و نفس مجرد یعنی من یا خود و فهم و عقل مجرد و کسب قوا و انرژی و نیرو برای سفر بعدی .
در پایان کلام کودکانه امروز خویش که امیدوارم سر خوانندگان گرامی را به درد نیاورده باشد، اشاره کوتاهی به راه خیالی ایسا می نمایم که در قالب جمله زیر خطاب به طرح کننده سوال زیر بیان و درج گردیده است : سرور من کی و کجا به سرزمین یا پیشگاه پدر آسمانی راه خواهم یافت ؟
پاسخ : من به تو می گویم تا دوباره متولد نشوی به سرزمین پدر آسمانی راه نخواهی یافت.
گویا خود آن حکیم بزرگوار و سوال کننده در آن لحظه بیرون از پیشگاه بیکران و بینهایت خداوند متعال که حد و مرز و ساحل و کرانه ندارد، قرار داشته بوده باشند.

مترجمین کلمات عقل و هوش را هم معنا پنداشته اند، در صورتیکه که عقل انسان هم می تواند بیدار و آگاه و هوشیار باشد و هم می تواند در گوشه غفلت مشغول خوابیدن و ناآگاه و غیر هوشیار باشد. لفظ ترانسندنت با ترجمه فارسی به شکل استعلایی در زبان فلاسفه غرب بخصوص کانت آلمانی به معنای ماوراء طبیعت نمی باشد بلکه امکانات بالقوه ضروری و غیر ضروری نهفته در باطن واقعیت عینی. لذا دنیای ترانسندنت ؛ هوشمند ؛ عقلانی ؛ اخلاقی و محض و غیبی در ورای دنیای محسوس و واقعی و عینی قرار نگرفته و بریده و جدا از آن وجود ندارد بلکه در بطن و باطن آن موجود می باشد. واقعیت عینی و بطور کلی طبیعت یا کیهان یکی ست و شرح و توضیح و توجیه و تبیین آن توسط قوای ادارکی فهم و عقل و نیروی تصور و تخیل انسان به شکل های مختلف و گوناگون از قبیل معارف اسطوره ای و حماسی و معارف وحیانی و حدیثی و روائی دینی و الاهیات و کلام و تفسیر و حکمت و عرفان دینی و بحث و استدلالات منطقی و عقلانی فلاسفه آزاد اندیش و حکیمان دینی و شناخت و دانش علمی . حال باید دید که کدام یک از این خطوط کلی معرفتی واقعیت عینی را همانطوریکه هست و نه آنطوریکه باید باشد به درستی و روشنی و بطور حقیقی و منطبق بر واقعیت عینی شرح و توضیح داده و می دهند؟
در ارتباط با خداوند و در پیرامون پدیده های وحی و نبوت و امامت ، من براین بینش و باورم که خداوند متعال در طول تاریخ پیدایش انسان روی کره زمین تاکنون هیچ انسان هایی را در بین اقوام یهود و عرب و عجم و هیچ قوم دیگری تحت عناوین سوشیان و ناجی و نبی و پسر و رسول برای تربیت و هدایت معنوی بشر انتخاب و اعزام و ارسال ننموده و در گوش سر هیچ انسانی یک جمله یا جملاتی را تحت عنوان آیه و آیات نجوا و زمزمه نکرده است چه بطور مستقیم و بدون واسطه و چه غیر مستقیم یا باواسطه. لذا انسان عاقل و واقف و آگاه و بیدار و هوشیار کسی است که در ابتدای قرن بیست و یکم میلادی - مسیحی و در آغاز قرن پانزدهم هجری شمسی توجه و میل و گرایش و جاذبه فعالیت های قوای ادراکی فهم و عقل خودرا بسوی شناخت و دانش علمی و فن آوری های مفید صنعتی و خلاقیت های مدرن هنری معطوف دارد و نه اینکه فقط از لحاظ جسمانی ( کالبد تثلیثی مادی - روانی - روحی ) در عصر امروز باشد و از لحاظ اندیشه و فکر و خیال در عصر حجر و در وادی های سراب آلود و بی آب علف ( از قبیل معجزات عصا و ید بیضای موسا و مرده زنده کردن ایسا و شق القمر محمد ) در بین انبوه وسیعی از اواهات و ابهامات قصد صید یا شکار حقایق ناب را داشته باشد و از این طریق هم انرژی حسی و فکری و خیالی و وقت و عمر خود و هم پیروان را بیش از این بطور جبران ناپذیری تلف نماید. اسفار اربعه یا سفر های چهارگانه حکیمان و عارفان مسلمان و ایرانی و نیمه عربی و نیمه فارسی زبان ( بخصوص حکیمان ) فقط شرح و توضیح سیر و سلوک خود آنها می باشد و نه شرح و توضیح حرکت تکاملی و تغییر و تحول واقعیت عینی یا بطور کلی طبیعت و کیهان در طول زمان. یکی از این حکیمان و عارفان که در قید حیاط دنیوی است ، فرموده است که سفر یعنی حرکت از وطن و محل اقامت بسوی مقصدی در طی منازل. این بزرگوار باید بتواند به شنودگان کلام شفاهی و کلام کتبی یا نوشتاری خویش بگوید که آن وطن و محل اقامت کجا و چگونه است و آن مقصد کجا و چگونه و آن منازل کجا و چگونه اند و به چه شکل و رسم و روش طی می شوند ؟ آیا منظور آن بزرگوار از وطن و محل اقامت کلبه احزان یعقوب و یا آلونک ها یا کوخ های درویشان و صوفیان و عارفان است یا نظام احسن و اشرف آفرینش مبدئی و ازلی و ابدی یعنی آفرینش اولیه ملکوتی محیط و محتوای کیهان در سطح کمال ایده آل خوبی و زیبایی و با کمیت و کیفیت بهشت برین و آنهم آفریده شده از ابعاد فراوان و بیکران خود خداوند متعال و نه از عدم و نیستی و آیا منظور آن بزرگوار از منازل ، وادی های هفتگانه و هفت شهر عشق عطار و مولانا می باشد یا سامان ها و نظم های کلی و هفتگانه کیهانی و زندگانی ها و عشق های هفتگانه انسانی می باشد. آیا آن بزرگوار مانند کلیه پیشینیان منجمله بنیانگذاران آئین ها و ادیان و مخترعین یوغ های سنگین و سبک شرایع آئینی و دینی و افلاطون و ارسطو به نوسانات متوالی باز و بسته شدن یا انبساط و انقباض و یا دَم و بازدم محتوای کیهان یا جهان و وقوع مه بانگ های هفتگانه و متوالی بر اثر آن نوسانات واقف و آگاه و بیدار و هوشیار نگردیده است ؟ که بتواند به پیروان خود این حقیقت کلی را فاش نماید که وادی ها یا منازل یا پله ها و یا ایستگاه های هفتگانه در قالب عوالم و آسمان ها و زمین های هفتگانه توسط خود عالِم و دانشمند و حکیم و عارف کیهانی بهمراه اجزاء طی و تجربه می شوند.
احساس و فکر و خیال جدائی و غربت و بیگانگی دینداران و حکیمان و عارفان دینی از خداوند و در این دنیا ریشه در افسانه تخیلی و توهمی بابا آدم و ننه حوای دینی دارد و نباید آنرا در جای دیگری جستجو و ریشه یابی کرد. اگر فرصتی دست داد شاید بتوانم بحث را در خدمت خوانندگان گرامی ادامه دهم.

مثال ها به شرح زیر بودند :
اگر یک فرد به شهر مشهد به قصد زیارت سفر کند و پس از رسیدن به مقصد، حرم مطهر امام رضا، امام هشتم شیعیان را زیارت کند و فضا و صحن مقدس و مبارک آن مکان را طواف نماید و سپس به شهر و روستای خود برگردد و محض رضای خداوند تبارکه و تعالی یک مجلس مهمانی به راه اندازد و همسایگان و دوستان و آشنایان و غیره را دعوت نماید و به آنها آش و گوشتی بدهد، پس از آن به وی لقب " مشهدی " داده میشود که به نوبه خود نشان جاه و جلال و منزلت و احترام می باشد.
به همین روال اگر یک فرد به زیارت صحرای منوره کربلا برود و برگرد و مهمانی را برقرار کند و آش و گوشتی به مردم محله شهر و روستای خود بدهد، آنگاه مردم به پاس احترام به وی لقب " کربلایی " میدهند. در مورد القاب " قُمی " و " حاجی " هم به همین روال و منوال. سپس خطاب به دانش آموزان توجه آنان را به این حقیقت معطوف داشت که ریشه این مقولات اربعه در تجربه می باشد و نکته مهم اینکه این القاب دو نوع می باشند، یکی درونی و باطنی و دیگری بیرونی و ماورایی. برای اینکه ذهن دانش آموزان خدای نا خواسته اختلاط پیدا نکند، آقا معلم کلام جوهر آگین خودرا ادامه داد و فرمود : منظور از باطنی و ماورایی این است که دو تا از این مقاصد سفر و زیارت در داخل مرزهای وطن قرار دارند و دو تای دیگر در خارج از مرز های وطن. لذا توجه داشته باشید که مفهوم باطنی در این مثال ها به معنای فطری و مادر زادی نمی باشد و مفهوم ماورایی هم به معنای خارج از طبیعت نیست. درس آنروز به پایان خود رسیده بود و آقا معلم به عنوان ختم درس و کلام به دانش آموزان رخصت و اجازه داد که اگر سوالی در این زمینه داشته باشند، بدون ترس و دلهره سوال یا سوالات خودرا مطرح نمایند تا چند دقیقه ای که هنوز زنگ تفریح به صدا در نیامده است، پاسخی کوتاه به سوالات داده شود. پس از بیان این مطلب، یک سکوت اعجاب انگیزی بر کلاس حکمفرما گردید تا اینکه سکوت مرگبار شکسته شد و از ته کلاس صدایی بلند شد:
آقا من حقیر یک سوال دارم. از پای تخته سیاه پاسخ به گوشش رسید : بفرمائید، سوال خودرا طرح نمایید. سوال آن دانش آموز جسور این بود: آقا معلم ، اگر یک نفر به این چهار مقصد سفر کرده باشد و آن امکان مقدسه را زیارت و طواف نموده باشد و پس از برگشت به شهر و روستا و محله خود آن چهار نوع آش و گوشت را محض رضای خدا به همسایگان و دوستان و آشنایان و غیره در محله خود داده باشد، آنگاه چه لقب شریفه ای به او تعلق خواهد گرفت ؟ آقا معلم با شنیدن این سوال گُل به گونه اش افتاد و به دانش آموزان فرمود که تاکنون در طول تدریس چندین ساله اش در باب مفاهیم و مقولات فهمی و عقلی چنین سوال جامع و زیبایی را نشنیده است و پاسخ این سوال به شرح زیر می باشد. به آن فرد به اختصار لقب " حاج مشتی کربلایی قُمقُمکی " تعلق خواهد گرفت.

ترسم که روز حشر عنان بر عنان رود
تسبیح شیخ و خرقه رند شرابخوار
خیال شاعر و عارف بزرگ راحت باشد که روز حشر و قیامت دینی هرگز به وقوع نخواهد پیوست و شیخ و عارف به همراه دیگران به زندگی ملکوتی باز خواهند گشت، بدون اینکه تسبیح این و یا خرقه آن در رقابت عنان بر عنان از یک دیگر سبقت گیرند و جای بهتری را در پیشگاه به خداوند به خود اختصاص دهند.