استوکس جورج گبریل

اِستوکْس، جورج گبریل (۱۸۱۹ـ۱۹۰۳)(Stokes, George Gabriel)
فیزیک دان ایرلندی. در زمینۀ گران روی (مقاومت دربرابر حرکت نسبی) شاره ها تحقیق می کرد. این تحقیقات منجربه عرضۀ قانون استوکس شد که برای اجسام کروی شکلی به کار می رود که در مایعی درحال سقوط اند. در این فرمول، F نیرویی است که مایع بر جسم وارد می کند، η گران روی مایع است، و r و v به ترتیب شعاع و سرعت جسم اند. در ۱۸۸۹، استوکس لقب بارونت اول گرفت. در ۱۸۵۲، پدیدۀ فلوئورتابی را اولین بار توضیح داد و این اصطلاح را نیز وضع کرد. او متوجه شد که در این پدیده، نور فرابنفش ابتدا جذب و سپس به صورت نور مرئی گسیل می شود. همین امر سبب شد که فلوئورتابی را به صورت روشی برای بررسی طیف های فرابنفش به کار ببرد. استوکس در اسکرین، واقع در استان اسلایگو، زاده شد. در دانشگاه های بریستول و کیمبریج درس خواند. در ۱۸۴۹، در دانشگاه کیمبریج به استادی ریاضی در کرسی لوکازی برگزیده شد. در اواخر دهۀ ۱۸۴۰، پژوهش استوکس در زمینۀ دینامیک شاره ها سبب شد که اثیر، محیطی فرضی برای انتشار امواج نور، را بررسی کند. او در این بررسی نشان داد که قوانین نورشناسی در صورتی برقرارند که زمین، ضمن حرکت در فضا، اثیر را هم با خود بکشد، و بدین سان نتیجه گرفت که اثیر باید ماده ای کشسان باشد که همراه با زمین جاری می شود. در ۱۸۵۴، متوجه شد که طیف خورشید متشکل از طیف های عناصری است که خورشید را می سازند. همچنین، پی برد که خطوط تاریک فرانهوفر در طیف خورشید در واقع خطوط طیفی عناصری است که در لایه های بیرونی سطح خورشید قسمتی از نور را جذب می کنند. بعضی از آثار او عبارت اند از مقالاتی در فیزیک و ریاضی (۱۸۸۰ـ۱۹۰۵)، دربارۀ نور (۱۸۸۴ـ۱۸۸۷)، و خاطرات و مکاتبات علمی (۱۹۰۷).