استودان

اَستودان یا ستودان جایگاه نگهداری استخوان است و در دین مزدیسنا بخشی از آیین مردگان شمرده می شده که شامل حفره هایی به صورت های منتظم و چهارگوش یا نامنتظم و ساده در درون سنگ کوه بوده، و از پیش ایجاد می شده اند تا استخوان مردگان را پس از پوسیدن یا خورده شدن اجزاء غیر استخوانی لاشه توسط لاشخورها در دخمه بدانجا انتقال داده و در آن ها نگاه دارند. بعضی از استودان های عهد ساسانی مشتمل بر نوشته های مذهبی و نامِ شخص درگذشته بوده است. [ ۱] گوردخمه نیز روشی مشابه برای مردگان است.
بازمانده استودان های کهن در کازرون، شوشتر، نقش رستم، شهر ری و استان کرمان و یزد یافت می شود.
استودان از دو بخش اَستو - ( هسته :استخوان ) و - دان ( جایگاه ) تشکیل شده است. [ ۱]

اُستودان
اُستودان
(یا: استخوان دان) مکانی که بنابر شریعت زردشتی برای پیش گیری از آلودن خاک، نعش متوفی را آن جا می نهادند تا به استخوان تبدیل شود. استودان ها دو گونه اند: ۱. حفره هایی ساده که به شکل چهارگوش در کف بستر سنگی صخره ها تراشیده یا در سینۀ کوه ها کنده شده اند؛ ۲. بناهایی که در نقاط مرتفع و دور از آبادی ها و سکونتگاه ها می ساختند. گاهی نیز اتاقک هایی بزرگ و آراسته به تزیینات حجاری در دل کوه می تراشیدند. استودان ها را بیشتر از دورۀ مابعد هخامنشی می شناسیم و برخلاف تصور رایج، آرامگاه های صخره ای شاهان هخامنشی در کوه رحمت و کوه حسین استودان نیست. در فارس، شماری از دخمه های چهارگوش تراشیده در دل کوه ها موجودند که به سبب فقدان مدارک باستان شناختی به درستی قدمت آن ها شناخته شده نیست، امّا احتمال می رود که به دوران ساسانی تعلق داشته باشند. این استودان ها را در کوه های رحمت، زیدون، سروی، ایوب، زاغه و آخور رستم یافته اند. در معماری غربی، گاه ضمن حفاری ها استخوان های مردگان پیدا می شود که در محلی مجزا نگه می دارند، امّا غالباً بخشی از سرداب کلیسا را به این کار اختصاص می دهند.