استوانما ( به انگلیسی: Equatorium ) یا صَفیحِه یک ابزار محاسبه نجومی است که توسط آن می توان موقعیت ماه، خورشید و سیارات را بدون محاسبات ریاضی و با استفاده از یک مدل هندسی زمین مرکزی به دست آورد.
اولین سابقه موجود از وسیله ای که به کمک آن موقعیت دقیق خورشید اندازه گیری شود، در کارهای دانشمند یونانی قرن پنجم، پروکلس لیکایوس یافت شده است، جایی که او دستورالعمل هایی در مورد نحوه ساخت یک وسیله چوبی یا برنزی را می دهد. اگرچه استوانمای سیاره ای احتمالاً توسط یونانی های باستانی ساخته شده است، اولین توصیف از وسیله ای که مکان سیارات را نشان می دهد در کتاب دانستنی های نجوم اثر آلفونسو دهم در قرن سیزدهم است. کتاب تئوری سیاره نما نوشته شده توسط کامپانوس نیز حاوی اولین دستور ساخت استوانما به زبان لاتین در اروپا است.
... [مشاهده متن کامل]
در سده یازدهم میلادی ابراهیم زرقالی اقدامات اساسی در توسعه استوانما مبتنی بر مدل زمین مرکزی بطلمیوس انجام داد و مطالعات وی را تصحیح کرد. ریچارد والینگفورد نبر یک استوانمای پیچیده به نام آلبیون ( Albion ) در سال ۱۳۲۶ میلادی ساخته است که برخلاف اکثر استوانماهای آن زمان توانایی پیش بینی خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی را نیز داشته است. در قرن پانزدهم میلادی نیز ابزاری به نام طَبَق المَناطِق توسط غیاث الدین جمشید کاشانی ساخته شده است که توسط آن حرکات ماه و خورشید و سیارات بر اساس عرض جغرافیایی یا به عبارتی بر اساس مختصات استوایی قابل محاسبه بوده است.
اولین سابقه موجود از وسیله ای که به کمک آن موقعیت دقیق خورشید اندازه گیری شود، در کارهای دانشمند یونانی قرن پنجم، پروکلس لیکایوس یافت شده است، جایی که او دستورالعمل هایی در مورد نحوه ساخت یک وسیله چوبی یا برنزی را می دهد. اگرچه استوانمای سیاره ای احتمالاً توسط یونانی های باستانی ساخته شده است، اولین توصیف از وسیله ای که مکان سیارات را نشان می دهد در کتاب دانستنی های نجوم اثر آلفونسو دهم در قرن سیزدهم است. کتاب تئوری سیاره نما نوشته شده توسط کامپانوس نیز حاوی اولین دستور ساخت استوانما به زبان لاتین در اروپا است.
... [مشاهده متن کامل]
در سده یازدهم میلادی ابراهیم زرقالی اقدامات اساسی در توسعه استوانما مبتنی بر مدل زمین مرکزی بطلمیوس انجام داد و مطالعات وی را تصحیح کرد. ریچارد والینگفورد نبر یک استوانمای پیچیده به نام آلبیون ( Albion ) در سال ۱۳۲۶ میلادی ساخته است که برخلاف اکثر استوانماهای آن زمان توانایی پیش بینی خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی را نیز داشته است. در قرن پانزدهم میلادی نیز ابزاری به نام طَبَق المَناطِق توسط غیاث الدین جمشید کاشانی ساخته شده است که توسط آن حرکات ماه و خورشید و سیارات بر اساس عرض جغرافیایی یا به عبارتی بر اساس مختصات استوایی قابل محاسبه بوده است.
