استان وایوتس جور

وایوتس جور یا وایوتْس دْزور ( به ارمنی: Վայոց Ձոր ) Armenian pronunciation:  یکی از استان های کشور ارمنستان است که در جنوب غربی این کشور واقع شده است. مرکز این استان شهر یغگنادزور می باشد.
پسوند - دْزور که در بسیاری از جاینام های ارمنی به چشم می خورد به معنی درّه است. نام وایوتس جور بنا بر باور عوام معنی «دره مصیبت» می دهد.
منطقه وایوتس جور تا زمان تازش سلجوقیان در دست شاهزادگان سیونیک بود. پس از سال ها فرمانروایی سلجوقیان سرانجام ارمنیان این منطقه را آزاد کردند و خاندان اُربلی بر آنجا چیره گشت. طی فرمانروایی آنان کانون دانشی برجسته ای در گلادزور به شکوفایی رسید.
این منطقه سپس بخشی از ایران شد و شاه عباس بزرگ صفوی در سال ۱۶۰۴ میلادی مردم یغگنادزور را به زور به درون ایران کوچاند و سده ها بعد یعنی پس از امضای قرارداد ترکمنچای مردم آن شهر به دیار خود بازگشتند.
رویه استان وایوتس جور را کوه ها و تپه ماهورها پوشانده است و فاقد جنگل است. تنها ۲۰ درصد از زمینهای این استان کشت پذیر است. این استان در حوزه آبریز رود آرپا قرار دارد. این استان کوچک دو شهر دیگر دارد به نام های وایْک و جِرموک.
• کوه واردنیس - ۳٬۵۲۲ متر - رشته کوه واردنیس
• گنداسار - ۲۹۴۶ متر - رشته کوه گغاما
• آرپا ( رود )
• رود یغگیس
استان وایوتس جور شامل موارد زیر است 44 communities ( استان های ارمنستانner ) , of which 3 are considered urban و 41 are considered rural.
• آختا، belongs the community of گومک.
• موزروف، belongs the community of گنیشیک.
• کاپویت، belongs the community of گومک.
• کچوت، belongs the community of جرموک.
• سواژایر، belongs the community of وارداهوویت.
• اوغدزور، belongs the community of ساراوان.
• اماگو، belongs the community of آرنی.
• آراتس، belongs the community of هرمون.
• کالاسار، belongs the community of هرمون.
• گتیکوانک، belongs the community of وارداهوویت.
• هورادیس، belongs the community of زاریتاپ.
وایوتس جور کلیساها و صومعه های تاریخی و دیدنی فراوانی دارد. یکی از زیباترین کلیساهای میانْ سده ای ارمنستان به نام نوراوانْک ( بمعنی صومعه نو ) در این استان قرار دارد. سایر سازه های تاریخی و مذهبی این استان عبارتنداز: