آستان مقدس حضرت معصومه، نهادی است که نظارت بر ساختمان ها و موقوفات و تشکیلات اداری حرم فاطمه معصومه را عهده دار است. این نهاد در قم قرار دارد. فهرست ساختمان های این نهاد عبارتند از:
• حرم: این بنا، شامل ساختمان درونی آرامگاه فاطمه معصومه، مدفن، ضریح و اطراف مرقد است.
... [مشاهده متن کامل]
• گنبد و گلدسته ها
• صحن ها و ایوان ها: شامل دو صحن عتیق و صحن جدید
• رواق ها و گنبدها: شامل ۶ رواق که غالباً دارای گنبدی کوچک هستند.
• مدارس و مساجد: شامل چندین مدرسه و مسجد که در اطراف حرم ساخته شده اند. مدرسه فیضیه و دارالشفاء از جمله مدارس حرم محسوب می شوند.
• موزه: تأسیس شده در سال ۱۳۱۴ توسط وزارت معارف وقت.
• کتابخانه
موقوفات بسیاری در طول سالیان دراز، وقف آستان مقدس حضرت معصومه شده است. این موقوفات شامل املاک و مستغلات می شده است. نظارت بر این موقوفات بسیار، مستلزم تعیین متصدی برای موقوفات بوده است. همین امر سبب شد تا وکیلانی بر این موقوفات وضع گردند. قدیمی ترین سند که بر متولی این آستان اشاره دارد، روایتی از حسن بن محمد قمی است که از احمد بن اسحاق اشعری به عنوان وکیل وقف قم یاد کرده است. احمد بن اسحاق قمی، از جانب حسن عسکری به این منصب منصوب شده است. تولیت کنونی آستان مقدس حضرت معصومه، سید محمد سعیدی است که به حکم سید علی خامنه ای منصوب شده است.
تاریخ دقیقی از تأسیس کتابخانه حرم در دسترس نیست، اما قدمتش تا نیمه دوم قرن سوم ه. ق امتداد داشته است. تأسیس کتابخانه به شکل کنونی آن مربوط به سال ۱۳۴۱ ه. ش است که توسط تولیت وقت، ابوالفضل تولیت صورت گرفته است. وی در هنگام تأسیس کتابخانه آستان، ۱۵۰۰ کتاب از کتابخانه شخصی خود را که خطی یا چاپی بودند به کتابخانه آستان تقدیم می کند. این کتابخانه در طبقه دوم ساختمان حرم واقع بود که بعد از انقلاب در سال ۱۳۷۰ ساختمانی مجزا برای کتابخانه در خارج از حرم ساخته شد و کتابخانه در سال ۱۳۹۰ به آنجا منتقل شد. در سال ۱۳۹۸، بیش از ۱۷۰ هزار جلد کتاب در کتابخانه آستان قدس نگاهداری می شد. کتابخانه در وضع کنونی در دو بخش مجزا برای خواهران و برادران فعالیت می کند و از ساعت ۸ صبح تا ۸ شب دایر است. در این کتابخانه، بیش از ۲۰۰۰ نسخه خطی و ۳۰۰۰ کتاب سربی و ۸۳۸ عنوان کتاب نفیس و کمیاب، ۵۱ نقشه و ۷۳ پوستر به زبان های گوناگون را در خود جای داده است.
• حرم: این بنا، شامل ساختمان درونی آرامگاه فاطمه معصومه، مدفن، ضریح و اطراف مرقد است.
... [مشاهده متن کامل]
• گنبد و گلدسته ها
• صحن ها و ایوان ها: شامل دو صحن عتیق و صحن جدید
• رواق ها و گنبدها: شامل ۶ رواق که غالباً دارای گنبدی کوچک هستند.
• مدارس و مساجد: شامل چندین مدرسه و مسجد که در اطراف حرم ساخته شده اند. مدرسه فیضیه و دارالشفاء از جمله مدارس حرم محسوب می شوند.
• موزه: تأسیس شده در سال ۱۳۱۴ توسط وزارت معارف وقت.
• کتابخانه
موقوفات بسیاری در طول سالیان دراز، وقف آستان مقدس حضرت معصومه شده است. این موقوفات شامل املاک و مستغلات می شده است. نظارت بر این موقوفات بسیار، مستلزم تعیین متصدی برای موقوفات بوده است. همین امر سبب شد تا وکیلانی بر این موقوفات وضع گردند. قدیمی ترین سند که بر متولی این آستان اشاره دارد، روایتی از حسن بن محمد قمی است که از احمد بن اسحاق اشعری به عنوان وکیل وقف قم یاد کرده است. احمد بن اسحاق قمی، از جانب حسن عسکری به این منصب منصوب شده است. تولیت کنونی آستان مقدس حضرت معصومه، سید محمد سعیدی است که به حکم سید علی خامنه ای منصوب شده است.
تاریخ دقیقی از تأسیس کتابخانه حرم در دسترس نیست، اما قدمتش تا نیمه دوم قرن سوم ه. ق امتداد داشته است. تأسیس کتابخانه به شکل کنونی آن مربوط به سال ۱۳۴۱ ه. ش است که توسط تولیت وقت، ابوالفضل تولیت صورت گرفته است. وی در هنگام تأسیس کتابخانه آستان، ۱۵۰۰ کتاب از کتابخانه شخصی خود را که خطی یا چاپی بودند به کتابخانه آستان تقدیم می کند. این کتابخانه در طبقه دوم ساختمان حرم واقع بود که بعد از انقلاب در سال ۱۳۷۰ ساختمانی مجزا برای کتابخانه در خارج از حرم ساخته شد و کتابخانه در سال ۱۳۹۰ به آنجا منتقل شد. در سال ۱۳۹۸، بیش از ۱۷۰ هزار جلد کتاب در کتابخانه آستان قدس نگاهداری می شد. کتابخانه در وضع کنونی در دو بخش مجزا برای خواهران و برادران فعالیت می کند و از ساعت ۸ صبح تا ۸ شب دایر است. در این کتابخانه، بیش از ۲۰۰۰ نسخه خطی و ۳۰۰۰ کتاب سربی و ۸۳۸ عنوان کتاب نفیس و کمیاب، ۵۱ نقشه و ۷۳ پوستر به زبان های گوناگون را در خود جای داده است.
