اسباط

[ویکی فقه] اسباط اسم عام انبیای بنی اسرائیل یا پیامبرانی از آل یعقوب، یا عنوان کلی قبایل بنی اسرائیل است.
اسباط واژه ای عربی و جمع سبط (به کسر سین) است به معنی نوه یا فرزند فرزند. استعمال لفظ اسباط در قرآن فقط درباره بنی اسرائیل (فرزندان یعقوب) می باشد.
لفظ اسباط پنج بار در قرآن آمده و در میان اسباط، پیامبرانی مبعوث شده که به انبیای بنی اسرائیل مشهورند. زمانی که ذریه یعقوب (علیه السلام) زیاد شدند (اولاد او دوازده تن بودند)، در اراضی فلسطین در شرق دریای روم منتشر می شوند و قبائلی می گردند که آنان را اسباط و بنی اسرائیل می نامند .
به تعبیر دیگر، اسباط بنی اسرائیل، دوازده تیره و ملت بودند که هر تیره از آنان به یکی از فرزندان یعقوب (علیه السلام) منتهی می شوند .

استعمال لفظ اسباط
استعمال لفظ اسباط در اولاد یعقوب (علیه السلام) مثل استعمال لفظ قبائل است در فرزندان اسماعیل (علیه السلام) و برای اینکه میان فرزندان اسماعیل و فرزندان اسحاق (پدر یعقوب) فرق باشد، اینگونه خوانده شده اند . اسباط دوازده گانه با تقسیم زمینها میان خود، هر یک دارای رئیس و استقلال شده و با حفظ ارتباط تا زمان مرگ سلیمان (علیه السلام) در سرزمین واحدی می زیسته اند، اما بعد از مرگ وی دشمنی میان آنها بالا می گیرد و سرزمین به دو بخش تجزیه می شود.
برخی از آنان بر ایمان خود و توحید باقـی می مـانند ولـی اکثر آنها کافر می شوند و حتی بت پرست می گردند . «قُولُواْ آمَنَّا بِاللّهِ وَمَآ أُنزِلَ إِلَینَا وَمَا أُنزِلَ إِلَی إِبْرَاهِیمَ وَإِسْمَاعِیلَ وَإِسْحَقَ وَ یعْقُوبَ وَ الأسْبَاطِ» «بگوئید ما به خدا ایمان آورده ایم و به آن چه بر ما نازل شده و آنچه بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط و (پیامبرانی از فرزندان او) نازل گردید.»
این آیه اسباط را جزء کسانی می شمارد که آیات بر آنها نازل شده و نسبت دادن نزول آیات بر همه آنها از این جهت بوده که در میان آنها پیامبرانی بوده است، لذا منظور آیه خود فرزندان یعقوب نیست . نکته دیگر اینکه ذکر اسباط پس از یعقوب (علیه السلام) در این آیه و آیات دیگر نشان می دهد که اسباط در دوره تاریخی پس از یعقوب و پیش از موسی (علیه السلام) می زیسته اند : «وَأَوْحَینَا إِلَی إِبْرَاهِیمَ وَإِسْمَاعِیلَ وَإْسْحَقَ وَیعْقُوبَ وَالأَسْبَاطِ» «و به ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط (بنی اسرائیل) و... وحی نمودیم»
این آیه در رد تبعیض میان انبیای الهی آمده و پیامبر بودن آنان را می ر ساند، اما باز هم هویت آنان مورد اختلاف است. اهل سنت آنها را همان فرزندان دوازده گانه یعقوب (علیه السلام) می دانند، اما اموری چون حسادت، توطئه برای قتل یوسف (علیه السلام)، به چاه افکندن او، دروغگویی برای فریب پدر و گمراه خواندن او، اتهام دزدی به یوسف (علیه السلام) و... از ساحت انبیا به دور است .

علت جمع بودن اسباط
نام بردن اسباط در قالب لفظ جمعی و پرهیز از ذکر نام یکایک آنها می تواند از پایین بودن مقام و منزلت اسباط نسبت به پیامبران مذکور حکایت کند : «وَمِن قَوْمِ مُوسَی أُمَّةٌ یهْدُونَ بِالْحَقِّ وَبِهِ یعْدِلُونَ وَقَطَّعْنَاهُمُ اثْنَتَی عَشْرَةَ أَسْبَاطًا أُمَمًا...» «و از قوم موسی گروهی هستند که به سوی حق هدایت می کنند و به حق و عدالت حکم می نمایند. ما آنها را به دوازده گروه تقسیم کردیم.»
در این آیه مراد تیره ها و گروه‏های دوازده گانه قوم موسی (علیه السلام) است، سبب دسته بندی یاد شده را که بنابر ظاهر آیات در زمان موسی (علیه السلام) روی داده است، تسهیل در اداره امور آنان و پیشگیری از اختلاف می دانند.
قرآن در ادامه نعمتهای نازل شده بر اسباط را برشمرده (همانند ۱۲ چشمه، سایبانی از ابر، من و سلوی، اجازه سکونت در بیت المقدس، آمرزش گناهان و ...) و بیان می کند که چگونه به رغم وجود همه این نعمت ها دست به نافرمانی، ستمگری و تحریف کلام الهی زده و گرفتار عذاب شدند.

استعمال سبط و بسط
...

[ویکی شیعه] أسباط به معنای فرزندان و نوادگان به پیامبرانی از بنی اسرائیل یا قبایل دوازده گانه بنی اسرائیل اشاره دارد. طبق قرآن اسباط اشخاصی بوده اند که به آنها وحی می شده و در قرآن از آنها در کنار دیگر پیامبران از جمله ابراهیم(ع) و یعقوب(ع) یاد شده است. در روایات نیز اسباط شایسته درود و صلوات دانسته شده اند.
گروهی از شیعیان اسباط را امام حسن(ع)، امام حسین(ع) و یا امامان معصوم(ع) دانسته اند.
اسباط در لغت به معنای نوادگان، فرزندان و قبیله است. به باور برخی این کلمه ریشه عبری داشته و به معنای عصا یا جماعتی است که با عصا رهبری می شوند. این واژه در قرآن ۵ بار به کار رفته است. در کتاب مقدس نیز فرزندان یعقوب(ع)، ۱۲ سبطِ وی معرفی شده اند. همچنین نام یکی از درهای مسجد الصخره در بیت المقدس، «باب أسباط» بوده است.

[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از دائرة المعارف قرآن کریم است
در قرآن مراد از این واژه گاهی تیره ها و گروه های دوازده گانه قوم حضرت موسی علیه السلام است؛اما در موارد دیگر اسباط دارای «ال» تعریف بوده و از آن به عنوان دریافت کنندگان وحی یاد می شود؛ اما هویت آنان مورد اختلاف است. از گزارش های لغوی، تفسیری و روایی برمی آید، گروه یاد شده افراد خاصی از میان نوادگان یعقوب بوده اند که افزون بر استمرار نژادی، به اعتبار جانشینی آن حضرت، دنباله معنوی او نیز به شمار رفته و بر اساس ظاهر آیات مربوط پس از حضرت یوسف علیه السلام و پیش از حضرت موسی علیه السلام در مصر و میان بنی اسرائیل رسالت داشته اند.
أسباط جمع سِبْط و برگرفته از ریشه «س ـ ب ـ ط» است. کاربردهای متفاوت این ماده و مشتقات آن و گزارش های واژه نگاران از معنای آن نشان می دهد که ریشه «س ـ ب ـ ط» در اصل به معنای امتداد و انتشار اموری بکار می رود که منشأ و ریشه واحدی داشته و امتداد و انتشار آن ها به صورت طبیعی و آسان صورت می گیرد.
کاربرد در مواردی چون: درختی بلند و پرشاخ و برگ در میان رمل ها، موی صاف و آویخته، باران انبوه، نوادگان و افراد یک نسل مؤید این معناست، بر همین اساس گروهی معتقدند که سِبْط به معنای نوه و بیشتر نوه دختری و اسباط به معنای نوادگان و نسلی که همگی مانند شاخه های یک درخت، از یک پدر و امتداد او هستند، به کار می رود.
فرزند و نواده برخوردار از جایگاهی ویژه در میان یک نسل پدری را نیز گفته اند که به رغم نادر بودن، هماهنگی قابل توجهی با موارد کاربرد نخستین سبط در عهد عتیق، ظاهر آیات مربوط و نیز احادیث اسلامی دارد؛ همچنین در صورت اضافه به یهود و بنی اسرائیل، معنای قبیله ( = گروهی از یک ریشه پدری) برای آن گفته شده است. در تفاوت سبط و قبیله گفته اند: اولی در مورد نسل اسحاق و دومی درباره نسل اسماعیل و برای بازشناسی آن ها از یکدیگر به کار می رود. کاربرد سبط به معنای گروه و جماعت در برخی احادیث مؤیّد معنای اخیر است.
از سوی دیگر عربی یا دخیل بودن سِبْط و أسباط مورد اختلاف است. برخلاف سیوطی که سبط را یک واژه دخیل عِبری و از مُبهمات قرآن می داند، گروهی دیگر بر عربی بودن آن تأکید می ورزند؛ همچنین برخی خاورشناسان نیز معتقدند که واژه سِبْط پس از ورود به زبان عربی، بر اساس قواعد آن جمع بسته شده است، با این تفاوت که برخی آن را عِبری و برگرفته از «شبط» به معنای «عصا» یا «جماعتی که رئیسی با عصا آنان را رهبری می کند» و برخی دیگر سریانی می دانند.
آرتور جفری، ریشه اصلی آن را واژه عبری دانسته و شمار قابل توجهی از پژوهشگران اروپایی را یاد می کند که بر وامگیری مستقیم سِبط از زبان عبری حجت آورده اند.
گزارش این دسته از پژوهشگران درباره وجود واژگانی بسیار نزدیک به سبط در زبان های آرامی، سبایی، آشوری، عبری و دیگر زبان های سامی ـ حامی، در کنار کاربرد فراوان آن در عهد عتیق و نبود شاهد مستندی درباره کاربرد آن در اشعار عربی پیش از اسلام، می تواند مؤیّدی بر معرب بودن سِبْط باشد.

[ویکی الکتاب] معنی أَسْبَاطِ: فرزندان -نوه ها(اسباط جمع سبط به معنای پسر زاده و یا دختر زاده است ، و لیکن در بنی اسرائیل به معنای قوم خاصی بوده ، سبط در اصطلاح ایشان به منزله قبیله در نزد عرب است )
تکرار در قرآن: ۴(بار)

[ویکی فقه] اسباط (قرآن). اسباط، جمع سبط است. سبط به فرزند فرزند (نوه) گفته می شود.
برخی معتقدند: مقصود از اسباط، قبایل بنی اسرائیل اند که به دوازده فرزند یعقوب علیه السّلام منتهی می شوند و بسیاری از مفسران گفته اند: اسباط، پیامبر بوده اند. مرحوم طبرسی گفته است: طبق مذهب ما، همه آنان پیامبر نبوده اند؛ بنابراین، در آیاتی که از وحی یا ایمان به اسباط سخن می رود، مقصود انبیای آنان است؛ ولی در آیه ۱۶۰ سوره اعراف ، مقصود، تیره های مختلف بنی اسرائیل اند؛ به همین جهت، اطلاعات اسباط ( پیامبران بنی اسرائیل) به اعتبار پیامبران آنان در این جا، و اسباط (تیره های بنی اسرائیل) در مدخل بنی اسرائیل به اعتبار تیره های گوناگون آنان ذکر شده است.

اَسْباط
(صورتِ مفرد آن: سِبْط، که معرّب از سَبْط در عبری است؛ به معنای فرزند، فرزندزاده، به ویژه نوۀ دختری، توسّعاً یعنی ذرّیه و با توسّع بیشتر برابر با قوم و قبیله) نام عام دوازده سبط بنی اسرائیل. چون اسرائیل لقب یعقوب است به این دوازده پسر او و فرزندان و فرزندزادگان آنان بنی اسرائیل می گویند. نام دوازده پسر یعقوب از این قرار است: رئوبین (روبین)، شمعون، لاوی، یهودا، یسّاکار، زبولون، دان، نفتالی، جاد، اشیر، بنیامین و یوسف. لاوی و یوسف شخصاً در شمار اسباط دوازده گانه نیستند، ولی دو فرزند یوسف به نام های منسّی (منشی) و افرائیم سرسلسلۀ دو سبط دیگرند که جمعاً دوازده سبط (اسباط) یا بنی اسرائیل را تشکیل می دهند. از اسباط پنج بار در قرآن یاد شده است (بقره، ۱۳۶، ۱۴۰؛ آل عمران، ۸۴؛ نساء، ۱۶۳؛ و اعراف، ۱۶۰).