📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
🇮🇷پژوهش محسن داداش پور باکر
📲اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی
بسم الله الرحمن الرحیم
🟪واژه ازبک در فرهنگ لغت | واژه گان
لغت نامه دهخدا
... [مشاهده متن کامل]
ازبک. [ اُ ب َ ] ( اِخ ) طایفه ای از تاتار. رجوع به اوزبک شود.
- مثل ازبکها ؛ تشبیهی مبتذل ، که از آن بدپیراسته بودن موی بروت و ریش و سر خواهند.
ازبک. [ اُ ب َ ] ( اِخ ) ( اتابک. . . ) والی تبریز بزمان حمله مغول : و چون لشکریان مغول در زنجان و اردبیل و سراة مراسم قتل و غارت بجای آوردند واز سراة جلوریز روی بسوی تبریز آوردند اتابک ازبک که در آن زمان والی آن خطه بود صلاح در صلح دید و مال فراوان نزد مغولان فرستاده ایشان را از قتل و غارت تبریز درگذرانید. ( حبیب السیر جزو اول از ج 3 ص 13 ) .
ازبک. [ اُ ب َ ] ( اِخ ) ( اتابک. . . ) جهان پهلوان بن اتابک محمد: چون اتابک محمد ده سال فرمانفرمای عراق و آذربایجان بود و در ذی حجه سنه احدی و ثمانین و خمسمائه ( 581 هَ. ق. ) بعالم بقا توجه فرمود واز وی چهار پسر ماند: ابوبکر، قتلغ اینانج ، میرمیران ، ازبک پهلوان. مادر ابوبکر و ازبک ام ولد بود و والده قتلغ اینانج و میرمیران نفیسه خاتون بنت امیر اینانج. ( حبیب السیر جزو چهارم از ج 2 صص 209 - 210 ) .
ازبک. [ اُ ب َ ] ( اِخ ) ( اتابکی. . . ) بانی محله ازبکیه در قاهره. ( کتاب التاج چ احمد زکی پاشا ص ۷۸ ح و ص 244 ) .
📚فرهنگ فارسی
مغولان و تاتارهایی که از اعقالب سپاهیان جوجی در ماورائ النهر و دشتهای بین دریاچه آرال و بحر خزر باقی مانده بودند بنام ازبک ( ج . ازبکان ) خوانده شدند و حکومتی در ماورائ النهر تاسیس کردند که پایتخت آن خوارزم بود و در دوره پادشاهی صفویه بیشتر خراسان و مشرق ایرانرا مورد تهدید قرار می دادند از معروفترین پادشاه ازبک شیبک خان یا محمدخان شیبانی است که مکررا خراسان را بباد غارت داد . وی در ۹۱۶ ه . ق . از شاه اسماعیل صفوی شکست خورد و کشته شد . بعد از او پسرش کوچی خان یا کوچلک مدت ۲۸ سال سلطنت کرد و بین او و شاه طهماسب اول صفوی پس از چند بار زد و خورد صلحی برقرار شد . عبید خان برادر زاده شیبک خان که تا سال ۹۴۶ ه . ق . با قدرت سلطنت کرد و جانشین او عبیدالله خان و عبد الطیف خان پسران کوچلک که تا سال ۹۵٠ ه . ق . نیمه استقلالی داشتند . در زمان شاه عباس اول صفوی ازبکان سخت شکست خورده دیگر نتوانستند بسر حدهای ایران تجاوز کنند .
۱ - ( اسم ) طایفه ای از تاتار اوزبک . ۲ - ( صفت ) دشنام است : بی ریخت بد گل نا آراسته ژولیده .
بانی محله ازبکیه در قاهره
📚فرهنگ عمید
۱. طایفه ای از مغولان که از اعقاب سپاهیان چنگیز در ماوراءالنهر و نواحی بین دریاچۀ آرال و دریای خزر هستند.
۲. از مردم ازبک، ازبکی: کُشتی گیر ازبک.
📚دانشنامه آزاد فارسی
اُزبَک
قومی ترک تبار در آسیای میانه، در جمهوری ازبکستان. جمعیت ازبکان این جمهوری بیش از ۱۵میلیون نفر است. همچنین بالغ بر ۱, ۲۰۰, ۰۰۰ نفر از ازبکان در تاجیکستان، ۵۸۰هزار نفر در قرقیزستان، ۳۱۷هزار نفر در ترکمنستان، و بین ۱ تا ۳میلیون نفر در افغانستان و چند ده هزار نفر در سین کیانگ چین و قزاقستان سکونت دارند. ازبک ها مسلمان حنفی اند و فرقۀ نقشبندیه در میان آنان پیروان زیادی دارد. زبان ازبکی از گروه زبان های ترکی قرلقی است و از سه گویش چغتایی و قپچاقی و اغزی ترکیب شده است. در زبان ازبکی تعداد زیادی لغات روسی و عربی و فارسی وجود دارد. الفبای این زبان تا پیش از انقلاب اکتبر همان الفبای عربی بود و پس از آن بر پایۀ خط سیریل، الفبای جدیدی ساخته شد. پس از فروپاشی اتحاد شوروی، خط سابق به خط لاتین تبدیل شد. این قوم در قرون ۸ـ۹ق، از ترکیب ترکان و مغولان و اردوی زرین و همچنین بعضی اقوام ایرانی به وجود آمد. هستۀ مرکزی اولیۀ این قوم را قیات های مغول تشکیل می دادند و رهبری ازبکان تا انقراض دولت های آنان با خان ها و خان زادگان مغول بود. در دولت شیبانیان ازبک ماورا ءالنهر، خوانینی از تبار جوجی و طوایف مغول از امتیازات ویژه ای نسبت به خوانین و طوایف ازبک برخوردار بودند. نام ازبک به احتمال قوی پیش از غیاث الدین محمد ازبک، پادشاه بزرگ مغولان اردوی زرین ( ۷۱۳ـ۷۴۲ق ) ، معمول بوده است. شهر سرای، مرکز اردوی زرین در اوایل قرن ۸ق، کرسی تاتارهای ازبک خوانده می شد. بسیاری از ازبکان در قرون ۸ـ۹ق به سمت خوارزم و ماوراءالنهر مهاجرت کردند. بعضی از ازبکان در جنگ هایی علیه تیمور شرکت داشتند و بعضی دیگر نیز به او پیوستند. قلمرو ازبکان در دوران ابوالخیر خان، مؤسس دولت شیبانیان ماوراء النهر ( حک: ۸۴۲ـ۸۷۲ق ) ، و محمدخان شیبانی ( ۹۰۶ـ۹۱۶ق ) از سیحون تا ولگا امتداد داشت. گرمسیر چادرنشینان ازبک در سیحون و سردسیر آنان در اطراف ولگا برگزار می شد. آنان فاصلۀ میان دو رودخانه را در عرض دو ماه طی می کردند. ازبکان خوارزم و دشت قپچاق در قرن ۹ق ده ها بار به استرآباد حمله آوردند. در سلطنت شاهرخ تیموری همواره چندهزار نفر از نظامیان دولت در استرآباد مستقر بودند تا مانع حملات ازبک ها گردند. ازبکان در سلطنت محمدخان/شیبک خان بر قسمتی از شمال شرق ایران تسلط یافتند. پیروزی شاه اسماعیل صفوی بر شیبک خان و قتل او به دست قزلباشان در ۹۱۶ق، این مردم را برای چندین سال از مرزهای ایران دور کرد. با این همه ازبکان تا دوران شاه عباس اول صفوی همواره به خراسان حمله می آوردند و چند سالی بر خراسان حاکم شدند. پیروزی شاه عباس اول صفوی بر ازبکان و انقراض شیبانیان و استقرار کردان چمشگزکلو در شمال خراسان و ترکان قاجاری در استرآباد و مرو، دامنۀ حملات ازبکان را به شدت محدود ساخت. سقوط صفویان بار دیگر حملات مهاجمان ازبک را به همراه آورد، اما با تشکیل دولت افشاریه، این حملات متوقف شد. نادرشاه چندهزار نفر از ازبکان را به سپاه خود وارد کرد. عطاخان ازبک ازجمله سرداران شجاع سپاه نادر بود. او با چندهزار جنگجوی ازبک سرانجام به کریم خان زند پیوست. محمدامین خان توره حاکم ازبک خوارزم در ۱۲۷۱ق به خراسان حمله آورد اما مغلوب شد و به قتل رسید. بسیاری از ازبکان ماوراءالنهر تا قرن ۱۳ق چادرنشین بودند. این قوم در آن زمان از ۳۲ طایفۀ بزرگ و صدها تیره و طایفۀ کوچک تشکیل می شد. گروه هایی از اینان ساکن شهرها و جمعی نیز ساکن روستاها بودند. نیمی از شهریان، زمستان ها را به روستاها می رفتند. بعضی از ازبکان در قرون ۱۲ـ۱۳ق به خدمات شهری نظیر تجارت و پیشه وری و همچنین به خدمات شهری دیوانی روی آوردند. سایر ازبکان اینان را سارت می نامیدند. عنوان مزبور عموماً برای تاجیکان و ازبکان شهرنشین و ازبکانی به کار می رفت که چادرنشینی را ترک گفته بودند. روس های نیمۀ نخست قرن ۱۳ق درصدد تسلط بر آسیای میانه برآمدند. اینان در ۱۲۸۲ق شهر تاشکند و در ۱۲۸۴ق شهرهای بخارا و سمرقند را تصرف کردند و استان ترکستان را تشکیل دادند و خطوط آهن روسیه را به آسیای میانه آوردند و این قطعه از خاک آسیا را با سایر نقاط روسیه پیوند دادند. بسیاری از روس ها پس از ورود به آسیای میانه در شهرها ساکن شدند. شهر تاشکند پایتخت جمهوری ازبکستان در دوران شوروی، چهارمین شهر بزرگ شوروی به شمار می آمد. قلمرو تاشکند پس از انقلاب اکتبر به دست نیروهای ضد انقلاب افتاد اما در ۱۹۱۹ دولت شوروی بار دیگر در این سرزمین مستقر شد و در ۱۹۲۴ـ۱۹۲۵ از تفکیک قلمروهای قومی، جماهیر کنونی آسیای میانه، ازجمله جمهوری سوسیالیستی ازبکستان، به وجود آمد. این جمهوری پس از فروپاشی اتحاد شوروی در ۱۹۹۱ با نام جمهوری ازبکستان به استقلال رسید. نیز ← ازبکستان.
wikijoo:
✍سامان یوسفی
٠٢:١٦ - ١٤٠٤/٠٢/٠٦
واژه ازبک. [ اُ ب َ ] ( اِخ ) طایفه ای از تاتار. رجوع به اوزبک شود.
- مثل ازبکها ؛ تشبیهی مبتذل ، که از آن بدپیراسته بودن موی بروت و ریش و سر خواهند.
ازبک. [ اُ ب َ ] ( اِخ ) ( اتابک. . . ) والی تبریز بزمان حمله مغول : و چون لشکریان مغول در زنجان و اردبیل و سراة مراسم قتل و غارت بجای آوردند واز سراة جلوریز روی بسوی تبریز آوردند اتابک ازبک که در آن زمان والی آن خطه بود صلاح در صلح دید و مال فراوان نزد مغولان فرستاده ایشان را از قتل و غارت تبریز درگذرانید. ( حبیب السیر جزو اول از ج 3 ص 13 ) .
ازبک. [ اُ ب َ ] ( اِخ ) ( اتابک. . . ) جهان پهلوان بن اتابک محمد: چون اتابک محمد ده سال فرمانفرمای عراق و آذربایجان بود و در ذی حجه سنه احدی و ثمانین و خمسمائه ( 581 هَ. ق. ) بعالم بقا توجه فرمود واز وی چهار پسر ماند: ابوبکر، قتلغ اینانج ، میرمیران ، ازبک پهلوان. مادر ابوبکر و ازبک ام ولد بود و والده قتلغ اینانج و میرمیران نفیسه خاتون بنت امیر اینانج. ( حبیب السیر جزو چهارم از ج 2 صص 209 - 210 ) .
ازبک. [ اُ ب َ ] ( اِخ ) ( اتابکی. . . ) بانی محله ازبکیه در قاهره. ( کتاب التاج چ احمد زکی پاشا ص 78 ح و ص 244 ) .
منبع. لغت نامه دهخدا
✍محمد فضولی
١٤:٢٠ - ١٤٠٣/٠٩/٠٦
ازبک از کلمه اوز بیگ تشکیل شده است که کلماتی ترکی میباشد زبان ازبیکی یک زبان نوپدیدار ساخته شده از ترکی جغتای قدیمی است.
✍کیارش
١٧:١٩ - ١٤٠٣/٠٣/١٤
جمعیت امروزی ازبک ها نشان دهنده درجات مختلفی از تنوع ناشی از ترافیک بالای مسیرهای هجوم از طریق آسیای مرکزی می باشند. هنگامی که جمعیت موجود در آسیای مرکزی توسط قبایل ایرانی و سایر مردم هندواروپایی و همین طور چندین حمله شدید از ناحیه مغول ها تحت تأثیر قرار گرفت. بر اساس مطالعات اخیر ژن شناسی دانشگاه آکسفورد، ژن ازبک ها ترکیبی از مردمان ایرانی و مغول ها است.
منابع ها. https://www. ncbi. nlm. nih. gov/pmc/articles/PMC419996/
https://www. cell. com/ajhg/fulltext/S0002 - 9297 ( 07 ) 60328 - 0?_returnURL=https://linkinghub. elsevier. com/retrieve/pii/S0002929707603280?showall=true
برخی از اقوامی که امروز ترک نامیده می شوند در اصل ترک نیستند بلکه ترک زبان شده اند برای نمونه می توان کشورهای عرب زبان مانند مصر و الجزایر را نام برد یعنی عربیزه شده اند نه این که از نظر تباری عرب باشند. اویغورها و ازبکها از نظر نژادی، اقوامی به صورت کامل ترک نیستند و به نظر می رسد حدود ۷۰ درصد از ازبکها، تاجیکهای ازبک شده ای هستند که در صد سال اخیر ترکیزه و ترک زبان شده اند. در این خصوص خیلی از بزرگان مانند هرمان وامبری نوشته اند. روند ترک سازی تاجیک ها از قرن ۱۶ میلادی شروع شد و همچنان ادامه دارد. در سال ۱۹۲۴ با تلاش پان ترکها و سیاست تاجیک ستیزی توسط امپراتوری روسیه مرزبندی ای صورت گرفت و نواحی زیادی از شهرهای تاجیک ها به ازبک ها واگذار شد. در سال ۱۹۲۶ هم ۷۰ درصد اهالی شهرهای تاریخی تاجیکان یعنی سمرقند و بخارا و چند ناحیه دیگر تاجیک نشین را در اسناد ازبک نوشتند. ازبک نوشتن تاجیک ها در سال های بعد نیز ادامه داشت و در حال حاضر حدود ۹۰ درصد مردم سمرقند، بخارا و دیگر نواحی تاجیک نشین در اسناد و شناسنامه ها ازبک ثبت شده اند. طی صد سال اخیر بیشتر مدارس تاجیکی در ازبکستان تعطیل شدند و تنها در سرخان دریا کمی وضع زبان فارسی بهتر است. پس از فروپاشی شوروی و استقلال ازبکستان در سال ۱۹۹۱، زبان ازبکی به عنوان زبان رسمی اعلام شد و این اتفاق سبب هر چه بیشتر شدن تعطیلی مدارس تاجیکی و ازبک سازی تاجیک ها ( ترکی سازی تاجیک ها ) در ازبکستان شده است. وزارت دادگستری ازبکستان استفاده از زبان ازبکی را برای شهروندان در همه دستگاه های دولتی این کشور اجباری و برای متخلفین از این قانون جریمه تعیین کرد. دولت ازبکستان برای آن دسته از شهروندانی که در دستگاه های دولتی از زبان روسی استفاده و از تکلم به زبان ازبکی پرهیز می کنند دست به جریمه شده است.
منبع. http://www. bbc. com/persian/world/2014/09/140906_ea_safar_abdullah_interview
✍آرش
NK
١٧:٢٥ - ١٤٠٢/٠٦/٢١
واژه ازبک
معادل ابجد ۳٠
تعداد حروف ۴
تلفظ 'ozbak
نقش دستوری اسم
ترکیب ( اسم ) [مغولی] ‹اوزبک›
آواشناسی 'ozbak
الگوی تکیه WS
شمارگان هجا ۲
منبع لغت نامه دهخدا
✍mehran nasiri
١١:٠١ -
١٤٠٢/٠٦/١٣
ازبک ها قومی ترکتبارند
ازبک در ترکی یعنی خودمختار
اویغور در ترکی یعنی خودکفا
قزاق در ترکی یعنی کوچرو
✍mehran nasiri
١٥:٣٣ -
١٤٠٢/٠٦/٠٥
اوزبک در ترکی یعنی خودمختار خودسر
✍سیدحسین اخوان بهابادی
١٧:٣٥ - ١٤٠٢/٠٤/١١
برای یادسپاری آسانتر می توان با کلمات بازی کرد و داستان ساخت.
اما بازی با کلمات، پیرامون ازبک و ازبکستان:
پیش فرض: اُزبَک: [عامیانه، اصطلاح] بی ریخت، ژولیده، ازخودراضی. پس هرجا اسم ازبک آمد منظور آدم بی ریخت و از خود راضی است.
غذای ازبک ها اشکنه است. ( پایتخت ازبکستان تاشکند است. )
مگر آدم های ژولیده و بی ریخت سُم دارند؟! ( واحد پول ازبکستان سُوم است. )
ازبک ها گیوه می پوشند. ( خیوه یکی از شهرهای ازبکستان است. )
رزم و جنگ آنها خوار و زشت است ( خوارزم از استان های ازبکستان است. )
به جای خوردن قند، میوه و ثمر آن را می خورند راستی قند چیه که میوه داشته باشد. ( سمرقند از استان های ازبکستان است. )
ازبک ها بخار یا بخاری ندارند و بی حال هستند. ( بخارا از استان های ازبکستان است. )
ازبک ها زِر یا تِر می زنند. ( تِرمِذ یکی از شهرهای ازبکستان است. )
در ضمن شهر سبز ( محل تولد تیمور گورکانی ) یکی از شهرهای تاریخی ازبکستان است.
راستی در پویانمایی "پهلوانان" که در مورد پوریای ولی است از شهر خوارزم، و اسم هایی چون تیمور نام می برد که می توان گفت که این پهلوان اهل خوارزم بوده است البته عده ای او را اهل خوی آذربایجان غربی می دانند اما آرامگاه وی در شهر خیوه ازبکستان وجود دارد ناگفته نماند آرامگاهی هم در شهر خوی آذربایجان غربی وجود دارد.
✍آرش
NK
٢٢:١٦ - ١٤٠٢/٠١/٠١
ژنتیکی مردم ازبک
جمعیت امروزی ازبک ها نشان دهنده درجات مختلفی از تنوع ناشی از ترافیک بالای مسیرهای هجوم از طریق آسیای مرکزی می باشند. هنگامی که جمعیت موجود در آسیای مرکزی توسط قبایل ایرانی و سایر مردم هندواروپایی و همین طور چندین حمله شدید از ناحیه مغول ها تحت تأثیر قرار گرفت. بر اساس مطالعات اخیر ژن شناسی دانشگاه آکسفورد، ژن ازبک ها ترکیبی از�مردمان ایرانی�و�مغول ها�است.
منابع. https://fa. m. wikipedia. org/wiki/ازبکستان
✍شریف یلمه
٠٩:٠١ - ١٤٠١/٠٩/٢١
معنی تحتالفطی کلمه اوزبک مردمانی که صورت پهن یا بزرگ دارند ویا ایوزبک مکانی که از ترکیب صد طایفه یا قوم یا صد مرد بزرگ به وجود آمده است که این مفهوم در تعریف ملیتباران ازبک مشاهده می شود توضیحاتی که در جواب سوال ازبکدر ابتدا مطرح شده معنی ازبک نیست برداشت عامیانه وغیر تخصصی از این کلمه است.
✍خیرالله خیرخواه
١٦:٣٩ - ١٤٠١/٠٣/١٨
اوزبیک اسم مرکب است از ( اوز بمعنای خود و بیک بمعنای آقا و خان و سالار.
مثلا ( اوز باشامچه ) کسی که خود سر باشه.
( اوزی عیب لیگ ) خودش عیب دار است.
مادری از روی مهربانی به پسرش میگه اوزیم نی بیکم ( سرور و ارباب خودم )
با احترام
این سند خطی مربوط به سال ۱۳۵۴ هجری قمری می باشد.
در این سند هفت سجع مهر درج شده است.
📜سند مبایعه نامه به نام کربلاییه معصومه بنت مرحوم حاجی ابوطالب اسبک می باشد.
مقدار ۱۵ قفیز زمین ابی شلتوک زاری قریه. . . . #بندپی
سجع مهر :
مشهدی شعبانعلی اسبکیان
سجع مهر :
محمود اسبکیان
سجع مهر :
حاجی آقامحمد اسبکیان
سجع مهر :
مشهدی میرزااقا اسبکیان
#طایفه_اُزبک
#طایفه_اسبک
معنی ازبک: سالار | خودسالار
🟨نکته: در برخی نوشتارهای منتشر شده به نظر می رسد اسامی و وقایع کتابت شده در این اثر خطی، مربوط به زمانهای دورتر و یا هم عصر مولف مزبور باشد که نیاز به تحقیق جامع دارد.
📸در برخی از نوشتارها هیچگونه نمایه ای از این کتابت خطی در اختیار پژوهش ادملاوند نیست.
🔴 به منظور حفظ حریم شخصی، انتشار نمایه یا اصالت سند و یا کتابت و یا نام دارنده ی این اسناد و کتابت به خودشان واگذار شده است.
⚠️چاپ و نشر مطالب #بدون_نام بردن از نگارنده و منبع#پژوهش_ادملاوند مجاز نبوده و درج منبع الزامی است.
🟠با توجه به نسبی بودن علم تاریخ، این مطالب تا زمانی اعتبار دارد که سند اصیل و متقنی آن را نفی نکند.
در صورتی که اسناد جدید و دارای اصالتی به دست آید که با مطالب موجود در این پژوهش تعارض داشته باشد، نگارنده بدون هیچ گونه تعصبی ، آن را خواهد پذیرفت.
⚠️تمامی آثار [صوت، فیلم، نمایه، اسناد و نوشتار] منتشر شده در این صفحه تحت حمایت #نگارخانه_ادملا و یا #پژوهش_اِدمُلّاوَند | زیر مجموعه ی آوات قلمܐܡܝܕ صرفا فقط دارای #ارزش_پژوهشی هستند و ارزش قانونی دیگری ندارند.
𒇹𒂹𒄁𒇺 𒃀𒀀𒃀𒀀𒄹 𒁁𒈀𒃹 𒁀𒀀𒆺𒃹
🟡تمامی حقوق برای محسن داداش پور باکر محفوظ است.
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦ ࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
🇮🇷پژوهش محسن داداش پور باکر
📲اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی
بسم الله الرحمن الرحیم
🟪واژه ازبک در فرهنگ لغت | واژه گان
لغت نامه دهخدا
... [مشاهده متن کامل]
ازبک. [ اُ ب َ ] ( اِخ ) طایفه ای از تاتار. رجوع به اوزبک شود.
- مثل ازبکها ؛ تشبیهی مبتذل ، که از آن بدپیراسته بودن موی بروت و ریش و سر خواهند.
ازبک. [ اُ ب َ ] ( اِخ ) ( اتابک. . . ) والی تبریز بزمان حمله مغول : و چون لشکریان مغول در زنجان و اردبیل و سراة مراسم قتل و غارت بجای آوردند واز سراة جلوریز روی بسوی تبریز آوردند اتابک ازبک که در آن زمان والی آن خطه بود صلاح در صلح دید و مال فراوان نزد مغولان فرستاده ایشان را از قتل و غارت تبریز درگذرانید. ( حبیب السیر جزو اول از ج 3 ص 13 ) .
ازبک. [ اُ ب َ ] ( اِخ ) ( اتابک. . . ) جهان پهلوان بن اتابک محمد: چون اتابک محمد ده سال فرمانفرمای عراق و آذربایجان بود و در ذی حجه سنه احدی و ثمانین و خمسمائه ( 581 هَ. ق. ) بعالم بقا توجه فرمود واز وی چهار پسر ماند: ابوبکر، قتلغ اینانج ، میرمیران ، ازبک پهلوان. مادر ابوبکر و ازبک ام ولد بود و والده قتلغ اینانج و میرمیران نفیسه خاتون بنت امیر اینانج. ( حبیب السیر جزو چهارم از ج 2 صص 209 - 210 ) .
ازبک. [ اُ ب َ ] ( اِخ ) ( اتابکی. . . ) بانی محله ازبکیه در قاهره. ( کتاب التاج چ احمد زکی پاشا ص ۷۸ ح و ص 244 ) .
📚فرهنگ فارسی
مغولان و تاتارهایی که از اعقالب سپاهیان جوجی در ماورائ النهر و دشتهای بین دریاچه آرال و بحر خزر باقی مانده بودند بنام ازبک ( ج . ازبکان ) خوانده شدند و حکومتی در ماورائ النهر تاسیس کردند که پایتخت آن خوارزم بود و در دوره پادشاهی صفویه بیشتر خراسان و مشرق ایرانرا مورد تهدید قرار می دادند از معروفترین پادشاه ازبک شیبک خان یا محمدخان شیبانی است که مکررا خراسان را بباد غارت داد . وی در ۹۱۶ ه . ق . از شاه اسماعیل صفوی شکست خورد و کشته شد . بعد از او پسرش کوچی خان یا کوچلک مدت ۲۸ سال سلطنت کرد و بین او و شاه طهماسب اول صفوی پس از چند بار زد و خورد صلحی برقرار شد . عبید خان برادر زاده شیبک خان که تا سال ۹۴۶ ه . ق . با قدرت سلطنت کرد و جانشین او عبیدالله خان و عبد الطیف خان پسران کوچلک که تا سال ۹۵٠ ه . ق . نیمه استقلالی داشتند . در زمان شاه عباس اول صفوی ازبکان سخت شکست خورده دیگر نتوانستند بسر حدهای ایران تجاوز کنند .
۱ - ( اسم ) طایفه ای از تاتار اوزبک . ۲ - ( صفت ) دشنام است : بی ریخت بد گل نا آراسته ژولیده .
بانی محله ازبکیه در قاهره
📚فرهنگ عمید
۱. طایفه ای از مغولان که از اعقاب سپاهیان چنگیز در ماوراءالنهر و نواحی بین دریاچۀ آرال و دریای خزر هستند.
۲. از مردم ازبک، ازبکی: کُشتی گیر ازبک.
📚دانشنامه آزاد فارسی
اُزبَک
قومی ترک تبار در آسیای میانه، در جمهوری ازبکستان. جمعیت ازبکان این جمهوری بیش از ۱۵میلیون نفر است. همچنین بالغ بر ۱, ۲۰۰, ۰۰۰ نفر از ازبکان در تاجیکستان، ۵۸۰هزار نفر در قرقیزستان، ۳۱۷هزار نفر در ترکمنستان، و بین ۱ تا ۳میلیون نفر در افغانستان و چند ده هزار نفر در سین کیانگ چین و قزاقستان سکونت دارند. ازبک ها مسلمان حنفی اند و فرقۀ نقشبندیه در میان آنان پیروان زیادی دارد. زبان ازبکی از گروه زبان های ترکی قرلقی است و از سه گویش چغتایی و قپچاقی و اغزی ترکیب شده است. در زبان ازبکی تعداد زیادی لغات روسی و عربی و فارسی وجود دارد. الفبای این زبان تا پیش از انقلاب اکتبر همان الفبای عربی بود و پس از آن بر پایۀ خط سیریل، الفبای جدیدی ساخته شد. پس از فروپاشی اتحاد شوروی، خط سابق به خط لاتین تبدیل شد. این قوم در قرون ۸ـ۹ق، از ترکیب ترکان و مغولان و اردوی زرین و همچنین بعضی اقوام ایرانی به وجود آمد. هستۀ مرکزی اولیۀ این قوم را قیات های مغول تشکیل می دادند و رهبری ازبکان تا انقراض دولت های آنان با خان ها و خان زادگان مغول بود. در دولت شیبانیان ازبک ماورا ءالنهر، خوانینی از تبار جوجی و طوایف مغول از امتیازات ویژه ای نسبت به خوانین و طوایف ازبک برخوردار بودند. نام ازبک به احتمال قوی پیش از غیاث الدین محمد ازبک، پادشاه بزرگ مغولان اردوی زرین ( ۷۱۳ـ۷۴۲ق ) ، معمول بوده است. شهر سرای، مرکز اردوی زرین در اوایل قرن ۸ق، کرسی تاتارهای ازبک خوانده می شد. بسیاری از ازبکان در قرون ۸ـ۹ق به سمت خوارزم و ماوراءالنهر مهاجرت کردند. بعضی از ازبکان در جنگ هایی علیه تیمور شرکت داشتند و بعضی دیگر نیز به او پیوستند. قلمرو ازبکان در دوران ابوالخیر خان، مؤسس دولت شیبانیان ماوراء النهر ( حک: ۸۴۲ـ۸۷۲ق ) ، و محمدخان شیبانی ( ۹۰۶ـ۹۱۶ق ) از سیحون تا ولگا امتداد داشت. گرمسیر چادرنشینان ازبک در سیحون و سردسیر آنان در اطراف ولگا برگزار می شد. آنان فاصلۀ میان دو رودخانه را در عرض دو ماه طی می کردند. ازبکان خوارزم و دشت قپچاق در قرن ۹ق ده ها بار به استرآباد حمله آوردند. در سلطنت شاهرخ تیموری همواره چندهزار نفر از نظامیان دولت در استرآباد مستقر بودند تا مانع حملات ازبک ها گردند. ازبکان در سلطنت محمدخان/شیبک خان بر قسمتی از شمال شرق ایران تسلط یافتند. پیروزی شاه اسماعیل صفوی بر شیبک خان و قتل او به دست قزلباشان در ۹۱۶ق، این مردم را برای چندین سال از مرزهای ایران دور کرد. با این همه ازبکان تا دوران شاه عباس اول صفوی همواره به خراسان حمله می آوردند و چند سالی بر خراسان حاکم شدند. پیروزی شاه عباس اول صفوی بر ازبکان و انقراض شیبانیان و استقرار کردان چمشگزکلو در شمال خراسان و ترکان قاجاری در استرآباد و مرو، دامنۀ حملات ازبکان را به شدت محدود ساخت. سقوط صفویان بار دیگر حملات مهاجمان ازبک را به همراه آورد، اما با تشکیل دولت افشاریه، این حملات متوقف شد. نادرشاه چندهزار نفر از ازبکان را به سپاه خود وارد کرد. عطاخان ازبک ازجمله سرداران شجاع سپاه نادر بود. او با چندهزار جنگجوی ازبک سرانجام به کریم خان زند پیوست. محمدامین خان توره حاکم ازبک خوارزم در ۱۲۷۱ق به خراسان حمله آورد اما مغلوب شد و به قتل رسید. بسیاری از ازبکان ماوراءالنهر تا قرن ۱۳ق چادرنشین بودند. این قوم در آن زمان از ۳۲ طایفۀ بزرگ و صدها تیره و طایفۀ کوچک تشکیل می شد. گروه هایی از اینان ساکن شهرها و جمعی نیز ساکن روستاها بودند. نیمی از شهریان، زمستان ها را به روستاها می رفتند. بعضی از ازبکان در قرون ۱۲ـ۱۳ق به خدمات شهری نظیر تجارت و پیشه وری و همچنین به خدمات شهری دیوانی روی آوردند. سایر ازبکان اینان را سارت می نامیدند. عنوان مزبور عموماً برای تاجیکان و ازبکان شهرنشین و ازبکانی به کار می رفت که چادرنشینی را ترک گفته بودند. روس های نیمۀ نخست قرن ۱۳ق درصدد تسلط بر آسیای میانه برآمدند. اینان در ۱۲۸۲ق شهر تاشکند و در ۱۲۸۴ق شهرهای بخارا و سمرقند را تصرف کردند و استان ترکستان را تشکیل دادند و خطوط آهن روسیه را به آسیای میانه آوردند و این قطعه از خاک آسیا را با سایر نقاط روسیه پیوند دادند. بسیاری از روس ها پس از ورود به آسیای میانه در شهرها ساکن شدند. شهر تاشکند پایتخت جمهوری ازبکستان در دوران شوروی، چهارمین شهر بزرگ شوروی به شمار می آمد. قلمرو تاشکند پس از انقلاب اکتبر به دست نیروهای ضد انقلاب افتاد اما در ۱۹۱۹ دولت شوروی بار دیگر در این سرزمین مستقر شد و در ۱۹۲۴ـ۱۹۲۵ از تفکیک قلمروهای قومی، جماهیر کنونی آسیای میانه، ازجمله جمهوری سوسیالیستی ازبکستان، به وجود آمد. این جمهوری پس از فروپاشی اتحاد شوروی در ۱۹۹۱ با نام جمهوری ازبکستان به استقلال رسید. نیز ← ازبکستان.
✍سامان یوسفی
٠٢:١٦ - ١٤٠٤/٠٢/٠٦
واژه ازبک. [ اُ ب َ ] ( اِخ ) طایفه ای از تاتار. رجوع به اوزبک شود.
- مثل ازبکها ؛ تشبیهی مبتذل ، که از آن بدپیراسته بودن موی بروت و ریش و سر خواهند.
ازبک. [ اُ ب َ ] ( اِخ ) ( اتابک. . . ) والی تبریز بزمان حمله مغول : و چون لشکریان مغول در زنجان و اردبیل و سراة مراسم قتل و غارت بجای آوردند واز سراة جلوریز روی بسوی تبریز آوردند اتابک ازبک که در آن زمان والی آن خطه بود صلاح در صلح دید و مال فراوان نزد مغولان فرستاده ایشان را از قتل و غارت تبریز درگذرانید. ( حبیب السیر جزو اول از ج 3 ص 13 ) .
ازبک. [ اُ ب َ ] ( اِخ ) ( اتابک. . . ) جهان پهلوان بن اتابک محمد: چون اتابک محمد ده سال فرمانفرمای عراق و آذربایجان بود و در ذی حجه سنه احدی و ثمانین و خمسمائه ( 581 هَ. ق. ) بعالم بقا توجه فرمود واز وی چهار پسر ماند: ابوبکر، قتلغ اینانج ، میرمیران ، ازبک پهلوان. مادر ابوبکر و ازبک ام ولد بود و والده قتلغ اینانج و میرمیران نفیسه خاتون بنت امیر اینانج. ( حبیب السیر جزو چهارم از ج 2 صص 209 - 210 ) .
ازبک. [ اُ ب َ ] ( اِخ ) ( اتابکی. . . ) بانی محله ازبکیه در قاهره. ( کتاب التاج چ احمد زکی پاشا ص 78 ح و ص 244 ) .
منبع. لغت نامه دهخدا
✍محمد فضولی
١٤:٢٠ - ١٤٠٣/٠٩/٠٦
ازبک از کلمه اوز بیگ تشکیل شده است که کلماتی ترکی میباشد زبان ازبیکی یک زبان نوپدیدار ساخته شده از ترکی جغتای قدیمی است.
✍کیارش
١٧:١٩ - ١٤٠٣/٠٣/١٤
جمعیت امروزی ازبک ها نشان دهنده درجات مختلفی از تنوع ناشی از ترافیک بالای مسیرهای هجوم از طریق آسیای مرکزی می باشند. هنگامی که جمعیت موجود در آسیای مرکزی توسط قبایل ایرانی و سایر مردم هندواروپایی و همین طور چندین حمله شدید از ناحیه مغول ها تحت تأثیر قرار گرفت. بر اساس مطالعات اخیر ژن شناسی دانشگاه آکسفورد، ژن ازبک ها ترکیبی از مردمان ایرانی و مغول ها است.
منابع ها. https://www. ncbi. nlm. nih. gov/pmc/articles/PMC419996/
https://www. cell. com/ajhg/fulltext/S0002 - 9297 ( 07 ) 60328 - 0?_returnURL=https://linkinghub. elsevier. com/retrieve/pii/S0002929707603280?showall=true
برخی از اقوامی که امروز ترک نامیده می شوند در اصل ترک نیستند بلکه ترک زبان شده اند برای نمونه می توان کشورهای عرب زبان مانند مصر و الجزایر را نام برد یعنی عربیزه شده اند نه این که از نظر تباری عرب باشند. اویغورها و ازبکها از نظر نژادی، اقوامی به صورت کامل ترک نیستند و به نظر می رسد حدود ۷۰ درصد از ازبکها، تاجیکهای ازبک شده ای هستند که در صد سال اخیر ترکیزه و ترک زبان شده اند. در این خصوص خیلی از بزرگان مانند هرمان وامبری نوشته اند. روند ترک سازی تاجیک ها از قرن ۱۶ میلادی شروع شد و همچنان ادامه دارد. در سال ۱۹۲۴ با تلاش پان ترکها و سیاست تاجیک ستیزی توسط امپراتوری روسیه مرزبندی ای صورت گرفت و نواحی زیادی از شهرهای تاجیک ها به ازبک ها واگذار شد. در سال ۱۹۲۶ هم ۷۰ درصد اهالی شهرهای تاریخی تاجیکان یعنی سمرقند و بخارا و چند ناحیه دیگر تاجیک نشین را در اسناد ازبک نوشتند. ازبک نوشتن تاجیک ها در سال های بعد نیز ادامه داشت و در حال حاضر حدود ۹۰ درصد مردم سمرقند، بخارا و دیگر نواحی تاجیک نشین در اسناد و شناسنامه ها ازبک ثبت شده اند. طی صد سال اخیر بیشتر مدارس تاجیکی در ازبکستان تعطیل شدند و تنها در سرخان دریا کمی وضع زبان فارسی بهتر است. پس از فروپاشی شوروی و استقلال ازبکستان در سال ۱۹۹۱، زبان ازبکی به عنوان زبان رسمی اعلام شد و این اتفاق سبب هر چه بیشتر شدن تعطیلی مدارس تاجیکی و ازبک سازی تاجیک ها ( ترکی سازی تاجیک ها ) در ازبکستان شده است. وزارت دادگستری ازبکستان استفاده از زبان ازبکی را برای شهروندان در همه دستگاه های دولتی این کشور اجباری و برای متخلفین از این قانون جریمه تعیین کرد. دولت ازبکستان برای آن دسته از شهروندانی که در دستگاه های دولتی از زبان روسی استفاده و از تکلم به زبان ازبکی پرهیز می کنند دست به جریمه شده است.
منبع. http://www. bbc. com/persian/world/2014/09/140906_ea_safar_abdullah_interview
✍آرش
١٧:٢٥ - ١٤٠٢/٠٦/٢١
واژه ازبک
معادل ابجد ۳٠
تعداد حروف ۴
تلفظ 'ozbak
نقش دستوری اسم
ترکیب ( اسم ) [مغولی] ‹اوزبک›
آواشناسی 'ozbak
الگوی تکیه WS
شمارگان هجا ۲
منبع لغت نامه دهخدا
١١:٠١ -
١٤٠٢/٠٦/١٣
ازبک ها قومی ترکتبارند
ازبک در ترکی یعنی خودمختار
اویغور در ترکی یعنی خودکفا
قزاق در ترکی یعنی کوچرو
١٥:٣٣ -
١٤٠٢/٠٦/٠٥
اوزبک در ترکی یعنی خودمختار خودسر
✍سیدحسین اخوان بهابادی
١٧:٣٥ - ١٤٠٢/٠٤/١١
برای یادسپاری آسانتر می توان با کلمات بازی کرد و داستان ساخت.
اما بازی با کلمات، پیرامون ازبک و ازبکستان:
پیش فرض: اُزبَک: [عامیانه، اصطلاح] بی ریخت، ژولیده، ازخودراضی. پس هرجا اسم ازبک آمد منظور آدم بی ریخت و از خود راضی است.
غذای ازبک ها اشکنه است. ( پایتخت ازبکستان تاشکند است. )
مگر آدم های ژولیده و بی ریخت سُم دارند؟! ( واحد پول ازبکستان سُوم است. )
ازبک ها گیوه می پوشند. ( خیوه یکی از شهرهای ازبکستان است. )
رزم و جنگ آنها خوار و زشت است ( خوارزم از استان های ازبکستان است. )
به جای خوردن قند، میوه و ثمر آن را می خورند راستی قند چیه که میوه داشته باشد. ( سمرقند از استان های ازبکستان است. )
ازبک ها بخار یا بخاری ندارند و بی حال هستند. ( بخارا از استان های ازبکستان است. )
ازبک ها زِر یا تِر می زنند. ( تِرمِذ یکی از شهرهای ازبکستان است. )
در ضمن شهر سبز ( محل تولد تیمور گورکانی ) یکی از شهرهای تاریخی ازبکستان است.
راستی در پویانمایی "پهلوانان" که در مورد پوریای ولی است از شهر خوارزم، و اسم هایی چون تیمور نام می برد که می توان گفت که این پهلوان اهل خوارزم بوده است البته عده ای او را اهل خوی آذربایجان غربی می دانند اما آرامگاه وی در شهر خیوه ازبکستان وجود دارد ناگفته نماند آرامگاهی هم در شهر خوی آذربایجان غربی وجود دارد.
✍آرش
٢٢:١٦ - ١٤٠٢/٠١/٠١
ژنتیکی مردم ازبک
جمعیت امروزی ازبک ها نشان دهنده درجات مختلفی از تنوع ناشی از ترافیک بالای مسیرهای هجوم از طریق آسیای مرکزی می باشند. هنگامی که جمعیت موجود در آسیای مرکزی توسط قبایل ایرانی و سایر مردم هندواروپایی و همین طور چندین حمله شدید از ناحیه مغول ها تحت تأثیر قرار گرفت. بر اساس مطالعات اخیر ژن شناسی دانشگاه آکسفورد، ژن ازبک ها ترکیبی از�مردمان ایرانی�و�مغول ها�است.
منابع. https://fa. m. wikipedia. org/wiki/ازبکستان
✍شریف یلمه
٠٩:٠١ - ١٤٠١/٠٩/٢١
معنی تحتالفطی کلمه اوزبک مردمانی که صورت پهن یا بزرگ دارند ویا ایوزبک مکانی که از ترکیب صد طایفه یا قوم یا صد مرد بزرگ به وجود آمده است که این مفهوم در تعریف ملیتباران ازبک مشاهده می شود توضیحاتی که در جواب سوال ازبکدر ابتدا مطرح شده معنی ازبک نیست برداشت عامیانه وغیر تخصصی از این کلمه است.
✍خیرالله خیرخواه
١٦:٣٩ - ١٤٠١/٠٣/١٨
اوزبیک اسم مرکب است از ( اوز بمعنای خود و بیک بمعنای آقا و خان و سالار.
مثلا ( اوز باشامچه ) کسی که خود سر باشه.
( اوزی عیب لیگ ) خودش عیب دار است.
مادری از روی مهربانی به پسرش میگه اوزیم نی بیکم ( سرور و ارباب خودم )
با احترام
این سند خطی مربوط به سال ۱۳۵۴ هجری قمری می باشد.
در این سند هفت سجع مهر درج شده است.
📜سند مبایعه نامه به نام کربلاییه معصومه بنت مرحوم حاجی ابوطالب اسبک می باشد.
مقدار ۱۵ قفیز زمین ابی شلتوک زاری قریه. . . . #بندپی
سجع مهر :
مشهدی شعبانعلی اسبکیان
سجع مهر :
محمود اسبکیان
سجع مهر :
حاجی آقامحمد اسبکیان
سجع مهر :
مشهدی میرزااقا اسبکیان
#طایفه_اُزبک
#طایفه_اسبک
معنی ازبک: سالار | خودسالار
🟨نکته: در برخی نوشتارهای منتشر شده به نظر می رسد اسامی و وقایع کتابت شده در این اثر خطی، مربوط به زمانهای دورتر و یا هم عصر مولف مزبور باشد که نیاز به تحقیق جامع دارد.
📸در برخی از نوشتارها هیچگونه نمایه ای از این کتابت خطی در اختیار پژوهش ادملاوند نیست.
🔴 به منظور حفظ حریم شخصی، انتشار نمایه یا اصالت سند و یا کتابت و یا نام دارنده ی این اسناد و کتابت به خودشان واگذار شده است.
⚠️چاپ و نشر مطالب #بدون_نام بردن از نگارنده و منبع#پژوهش_ادملاوند مجاز نبوده و درج منبع الزامی است.
🟠با توجه به نسبی بودن علم تاریخ، این مطالب تا زمانی اعتبار دارد که سند اصیل و متقنی آن را نفی نکند.
در صورتی که اسناد جدید و دارای اصالتی به دست آید که با مطالب موجود در این پژوهش تعارض داشته باشد، نگارنده بدون هیچ گونه تعصبی ، آن را خواهد پذیرفت.
⚠️تمامی آثار [صوت، فیلم، نمایه، اسناد و نوشتار] منتشر شده در این صفحه تحت حمایت #نگارخانه_ادملا و یا #پژوهش_اِدمُلّاوَند | زیر مجموعه ی آوات قلمܐܡܝܕ صرفا فقط دارای #ارزش_پژوهشی هستند و ارزش قانونی دیگری ندارند.
𒇹𒂹𒄁𒇺 𒃀𒀀𒃀𒀀𒄹 𒁁𒈀𒃹 𒁀𒀀𒆺𒃹
🟡تمامی حقوق برای محسن داداش پور باکر محفوظ است.
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
📑#پژوهش_ادملاوند
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦ ࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─