ازادخان افغان

فرهنگ فارسی

( آزاد خان افغان ) وی یکی از سرداران نادر شاه بود که پس از مرگ نادر بر آذربایجان مسلط گردید و ارومیه را پایتخت خود قرار داد ٠ در آغاز کار کریم خان زند از او شکست یافت ٠ ولی در پایان در ناحیه خشت ( سر راه شیراز به بوشهر ) شهریار زند بیاری جنگجویان دشتستان و تنگستان بر سردار افغان غلبه یافت ( ۱۱۶۷ ه ق٠ ) آزاد خان پس از این جنگ مدتی فراری بود و باین طرف و آن طرف رفت تابتواند قوایی تهیه کرده به جنگ کریم خان بیاید ولی ناامید شد و نا گزیر بحضور کریم خان آمد و عذر روز گار گذشته بخواست کریم خان نیز او را پذیرفت و او هم تا آخر عمر در دربار کریم خان میزیست و در مشاورتها و کارهای جنگی او را یاری می کرد و در رکاب وی به مسافرت می رفت ٠

دانشنامه آزاد فارسی

آزادخان افغان. آزادخانِ اَفْغان ( ـ شیراز ۱۱۹۵ق)
(شهرت آزادبَیْگ سُلَیْمان خَیْلی غَلیجایی) هوتکی غلزایی از سرداران سپاه نادرشاه . آزادخان از بزرگان افغان و داماد اشرف افغان بود که در ۱۱۵۰ق همراه نادرشاه در فتح کابل حضور داشت، و در ۱۱۵۴ق، با وی به ایران آمد و تا نادر زنده بود، از امیران و سرداران او به شمار می آمد. آزادخان برحسب فرمان نادرشاه به خدمت امیراَصلان خان قرخلوی افشار، والی آذربایجان ، درآمد و بعدها به ابراهیم شاه پیوست و از او لقب «خان» گرفت و به آزادخان معروف شد و از محترمان دربار و سرداران مهم اردوی او گردید. پس از پایان حکومت ابراهیم شاه خیال پیوستن به عثمانیان را داشت و با جمع آوری سپاهی از افغانان بر آذربایجان مسلّط شد و شهر ارومیه را مقر حکمرانی خویش قرار داد. سپس درصدد تسخیر سایر قسمت های ایران برآمد و در دفع کریم خان زند و محمدحسن خان قاجار که از مدعیان سلطنت بودند، تلاش کرد، اما به سختی از آن دو شکست خورد. سرانجام در ۱۱۶۹ق ارومیه ، مقر حکومت آزادخان ، به تصرّف محمدحسن خان قاجار درآمد و با پیوستن گماشتگان او به اردوی محمدحسن خان ، به دورۀ حکومت آزادخان در آذربایجان خاتمه داده شد. آزادخان به عثمانی فرار کرد و در آن جا پناهنده شد. پس از چندی کریم خان از آزادخان که به تفلیس رفته بود، دعوت کرد که نزد او بیاید. کریم خان در ارومیه آزادخان را به گرمی پذیرفت و از ۱۱۷۹ تا ۱۱۹۳ق تا زمان مرگ کریم خان، آزادخان در دربار او در شیراز بود. پس از مرگ ، طبق وصیت ، جسدش را به کابل بردند در آن جا دفن کردند.

پیشنهاد کاربران

آزادخان سلیمانخیل هوتکی غلجایی ملقب به آزادخان افغان، اهل غزنی افغانستان، که پس از فتح این شهر توسط نادر شاه ( ۱۱۵۰ق ) به سپاه او پیوست و در لشکرکشی به هندوستان شرکت کرد و تا پایان کار پادشاه افشار در خدمت وی به سر می برد. او از ابراهیم شاه، برادرزاده نادر، لقب خانی دریافت کرد و پس از شکست ابراهیم خان از شاهرخ میرزا، فرصت را مغتنم شمرده، ارومیه را تصرف کرد و به حکومت در قسمتی از آذربایجان پرداخت و مدعی تاج و تخت ایران بود. که بالاخره اصفهان را فتح کرد و به اسم خود سکه ضرب کرد.
...
[مشاهده متن کامل]

پس از قتل نادر به نیروهای ابراهیم میرزا برادرزاده نادر پیوست و از او لقب خانی گرفت، اما با شکست ابراهیم میرزا از نیروهای شاهرخ میرزا به او به همراه سواران افغان به سید محمد، تولیت آستان قدس رضوی پیوست و از طرف او به قزوین فرستاده شدند. پس از انصراف از سرحدداری غرب به فرمان خالدپاشا والی شهرزور پیوست، پس از آن به خدمت نقی خان قاسملو افشار درآمد. در آخر با متحد ساختن رهبران ترک و کرد محلی و سازش با اراکلی خان پادشاه کارتلی و کاختی، توانست کنترل تمامی نواحی میان ارومیه و اردبیل را به دست گیرد. وی بعدتر کنترل زاگرس مرکزی را نیز به دست آورد. همچنین آزاد خان برای فتح گرجستان به آنجا لشکر کشید ولی شکست خورد، بنابر گفته گلستانه آزاد خان از تصمیم به حمله به گرجستان صرف نظر نکرده و بار دیگر برای حمله به آنجا آماده میشود، و اینبار لشکری از فرقه افشار را با خود متفق ساخته و بیشتر از پیش آماده جنگ شده و عازم گرجستان میگردد. بالمقابل لشکر گرجیه هم به دفاع پرداخته و بعد از تلفات زیاد به هر دو طرف بالاخره شکست به جماعت گرجیه افتاده و پا به فرار میگذارند، آزاد خان بعد ازین پیروزی خواستار ازدواج با خواهر اراکلی حکمران گرجستان میشود، اراکلی پیشنهار را قبول کرده خواهر خود را به زنی آزاد خان در میاورد، و آزاد خان بعد از پنج تا شش روز اقامت در گرجستان دوباره به آذربایجان بر میگردد.
ختیاریها با افغانها بود. تا جایی که آزاد خان افغان، ابدال خان بختیاری را به سمت حاکم محال پشت کوه منصوب می کند. در طی جنگهای آزاد سازی و یکپارچگی ایران توسط کریم خان زند، آزادخان به دعوت علی مرادخان بختیاری قصد تسخیر قلعه راهبردی کرمانشاه را داشت؛ اما پیش از رسیدن وی، کریم خان زند حاکم حقیقی غرب ایران این لشکر را شکست داد. آزادخان پس از این شکست خواست به آذربایجان بازگردد. پس سفیری نزد کریم خان فرستاد و پیام داد که چون وی گناهی نکرده، و به علیمردان خان یاری نرسانده است، اجازهٔ بازگشت بدو داده شود. کریم خان با وجود موافقت محمدخان و شیخعلی خان، دو تن از سرداران بزرگ خود با درخواست آزادخان موافقت نکرد و راه را بر او بست. لذا کریم خان در صدد تعقیب و شکست سپاهیان افغان برآمد اما شکستی بزرگ خورد، پس از آن افغان ها به قلعه پری که مرکز زندیان بود یورش بردند و هفده تن از خان های زند و پانزده تن از زنان ایشان را که مادر کریم خان نیز در میانشان بود به اسارت گرفت و به سمت ارومیه برد که ایشان در راه گریختند و در بروجرد به کریم خان پیوستند. سرانجام کریم خان زند پس از جنگ های متعدد، توانست وی را شکست دهد. کریم خان بلافاصله پس از پیروزی بر آزادخان به شیراز رفت و شهر را به تصرف خود درآورد. هنگام تصرف شهر، شیخ علی خان با گرز خود صالح خان بیات را که حاکم شیراز بود به قتل رسانید و سلسله زندیه توسط کریم خان زند تأسیس گردید. پس از شکستهای متعدد، آزاد خان سرانجام به نزد هراکلیوس ( ارکلی خان ) فرمانروای گرجستان شتافت و دو سال با احترام نزد او اقامت کرد. پس از آنکه کریم خان آذربایجان را گشود و قلعهٔ ارومیه را متصرف شد، نامه ای به آزادخان نوشت و از هراکلیوس خواست تا آزادخان را نزد او بفرستد. آزادخان چاره ای جز پذیرفتن نیافت. او که می دانست کریم خان مردی پاک نهاد و نیک سرشت است، در ۱۱۷۶ق/ ۱۷۶۲م تنها سوار شد و به لشکرگاه وی آمد. کریم خان از وی دلجویی بسیار کرد و فرمان داد که ۵۰ نفر از طایفهٔ زند همواره ملازم او باشند و او را خدمت کنند. مقری نیز برای او تعیین کرد. او در شیراز، پایتخت زندیان، با احترام فراوان زندگی می کرد تا اینکه دو سال بعد از مرگ کریم خان به بیماری خناق ( دیفتری ) درگذشت.

ازادخان افغان
منابع• https://fa.wikipedia.org/wiki/آزادخان_افغان

بپرس