ارگ کریم خان

اَرْگِ کریم خان
اَرْگِ کریم خان
این ارگ، همراه با مجموعه بناهای دیگری از دورۀ کریم خان زند، بر گرد میدانی وسیع در شیراز قرار گرفته بود. در دورۀ آقا محمدخان قاجار، این بنا بسیار آسیب دید، و به دستور وی، مصالح و لوازم نفیس بنا را جدا کردند و به تهران بردند. در دورۀ قاجار، حکّام فارس در این بنا سکونت داشتند، و در ساختمان و تزیینات آن تغییرات بسیاری دادند. در دورۀ پهلوی، ارگ به زندان تبدیل شد، و آسیب های بیشتری به آن وارد آمد. در عملیات مرمت بنا، از حدود ۱۳۵۰ش تاکنون، بنا به شکل اولیۀ خود درآمده است. در این زمان، تزیینات باقی مانده از دورۀ زندیه را از زیرلایه های گچ خارج کرده اند. ارگ، حیاط مستطیل شکل وسیعی در میانه دارد که حوض طویلی محور اصلی آن را می پیماید. در میانۀ سه جبهۀ این حیاط، ایوانی با دو ستون سنگی، و در دو سوی هریک از این ایوان ها، کفش کن ها و اتاق ها یک در میان، قرار گرفته اند. براساس منابع موجود، فضاهای مختلف بنا تزییناتی همچون نقاشی، طلاکاری، حجاری، منبت کاری و ...، داشته اند، که امروزه قسمت های کمی از آن باقی است. جبهۀ چهارم حیاط، دو حیاط کوچک و فضاهای خدماتی پیرامون آن ها، حمّام، و ورودی را دربر می گیرد. بر بالای درگاه ورودیِ ارگ، تصویری از «نبرد رستم و دیو سفید» کاشی کاری شده است. چهار برج قطور و مدور در چهار گوشۀ خارجی ارگ، آن را به قلعه ای مستحکم بدل کرده است.