ارگ دهانی

اُرْگِ دَهانی (mouth organ)(یا: سازدهنی) هریک از اعضای خانواده ای از سازهای کوچک بادی قابل حمل دارای زبانۀ آزاد که منشأ آن آسیای شرقی و جنوبی است. هارمونیکای فشرده، یا همان سازدهنی اروپایی را چارلز ویتستون در ۱۸۲۹ ساخت. این ساز زبانه های آزاد فلزی کوک شده ای با طول های مختلف دارد که در داخل یک محفظۀ باریک چهارگوش قرار گرفته اند و با دمیدن و مکیدن هوا، ضمن حرکت دادن ساز روی لب ها از یک طرف به طرف دیگر، به صدا درمی آیند. این ساز نیز مثل زنبورک از سازهای اصیل موسیقی محلی و وسترن است. جایگاه آن به منزلۀ سازی ملودی نواز در کنسرت با هنرمندی و نبوغ لاری آدلر به دست آمد. تمامی سازدهنی ها در واکنش به تغییر شدت فشار نَفَس نوازنده، دچار تغییر زیرایی (زیروبم) می شوند. شنگ چینی، شو ژاپنی، و خن لائوسی از نمونه های قدیمی سازدهنی اند. این شکل های کهن تر، از یک دسته نی با زیرایی های (زیروبم های) مختلف تشکیل می شوند که تعدادشان به هفده عدد هم می رسد و همگی از پایه به یک محفظۀ بادی مشترک و قسمت دهانی وصل اند، و با بستن سوراخ های جای انگشت روی نی ها نواخته می شوند؛ این سوراخ ها هوا را وادار به خروج از راه زبانه های آزاد می کنند و هارمونی متنوعی پدید می آورند. میان این ساز و رگال قرون وسطایی، که آن هم یک ساز زبانه آزاد قابل حمل بود، شباهت های جالبی وجود دارد، اما رگال دارای ابزارهای پیشرفته تر موسیقی غربی مثل کلاویه و دم است.