ارکستر

ارکستر[ ۱] یا سازگان[ ۲] به مجموعه ای از نوازندگان و سازهایی که باهم به اجرای قطعات موسیقی می پردازند گفته می شود.
هر ارکستر به طور معمول براساس قرارگرفتن نوع و تعداد سازها در آن نامگذاری می شود. برای نمونه، ارکستر سمفونی، که به عنوان بزرگ ترین نوع ارکستر شناخته می شود، بدان معناست که در آن از تمام گروه های سازی استفاده شده و تقریباً تمامی سازهای موسیقی کلاسیک غربی در آن وجود دارد. ارکسترهای کوچک تر، که بخشی از سازهای موسیقی کلاسیک در آن قرار دارد، با نام های دیگر از جمله ارکستر مجلسی نامیده می شوند. ارکستر مجلسی به ارکستری گفته می شود که در آن از سازهای زهیِ آرشه ای، سازهای بادی چوبی و سازهای کوبه ای و سازهای کلیدی همچون پیانو می تواند استفاده شود.
در برخی از موارد، بعضی از عنوان ها برای ارکسترها استفاده می شود، که این نام ها اشاره ای به نوع سازهای به کاررفته یا نقش سازها در این ارکسترها ندارد و این نامگذاری ها تنها برای تشخیص دادن ارکسترهای مختلف در یک منطقه یا شهر استفاده می شود. برای نمونه، ارکستر فیلارمونیک معمولاً از سوی انجمن دوستداران موسیقی در هر شهر ( انجمن فیلارمونیک ) پشتیبانی مالی می شود و در این ارکسترها معمولاً از نوازندگان خبره و چیره دست هر شهر استفاده می گردد. البته ساختار ارکستر فیلارمونیک، ازنظر سازی، به صورت ارکستر سمفونیک یا ارکستر بزرگ است، مانند ارکستر فیلارمونیک برلین و ارکستر فیلارمونیک لندن. در ارکسترها رهبر ارکستر مهم ترین نقش و در واقع قلب ارکستر به شمار می رود.
پیشینیانِ ارکسترهای امروزی، حوالی سال های ۱۶۰۰ پدیدار شدند. برجسته ترین و بارزترین مثال ارکسترهای پیشین، ارکستر موردنیاز برای اجرای اپرای ارفئو از ساخته های کلودیو مونته وردی است. در اواخر قرن هفدهم، آهنگساز فرانسوی، ژان - باپتیست لولی، برای بارگاه سلطنتی یک ارکستر ترتیب داد که تقریباً اکثر آن از سازهای زهی بود، ولی شامل سازهای بادی چوبی، نظیر ابوا و فاگوت و حتی فلوت نیز می شد. در قرن هجدهم، یوهان استامیتز و دیگر آهنگسازان در آنچه که به عنوان مکتب مانهایم شناخته شده است، آهنگسازی های اولیه برای ارکستر سمفونی مدرن را پایه گذاری کردند. هر آهنگ از چهار قطعه برای ترکیب سازهای شامل قسمت بادی های چوبی ( فلوت، ابوا و فاگوت ) ، بادی های برنجی ( فرنچ هورن، ترومپت ) ، کوبه ای ها ( ۲ تیمپانی ) و قسمت زهی ( ویولن های اول و دوم، ویولا، ویولون سل و کنترباس ) تشکیل می شد. کلارینت در این دوره در ارکستر پذیرفته گردید. در حالی که سازهای اصلی دوره های قبل مانند هارپسیکورد، لوت و لوت باس به تدریج به فراموشی سپرده شدند.

اُرکِسْتْر (orchestra)
اُرکِسْتْر
اُرکِسْتْر
اُرکِسْتْر
گروهی از نوازندگان که در کنار هم سازهای مختلف را می نوازند. در موسیقی غربی، ارکسترِ مبنا کلاً از سازهای زهی آرشه ای خانوادۀ ویولن تشکیل شده است که اغلب قسمت های بادی ، برنجی ، و کوبی نیز دارند. اندازه و چارچوب این ارکستر مطابق با خواسته های آهنگ سازان تغییر می کند.
تاریخچه . این واژه در اصل در تئاتر یونانی و برای فضای نیم دایره ای شکل جلوی صحنه به کار می رفت ؛ در فرانسۀ قرن ۱۷، ابتدا از این واژه برای اشاره به قسمت جلوی صحنه استفاده کردند که محل نشستن نوازندگان بود، و بعدها خود نوازندگان چنین نامیده شدند.
سازهای غربی . سازهای زهی معمولاً به دو گروه از ویولن ها (ویولن های اول و دوم )، ویولاها، ویولن سل ها، و کنترباس ها تقسیم می شوند. در قرن ۱۸ رایج ترین پیوستِ سازهای زهی چند جفت هورن و اُبوآیند. قسمت سازهای بادی چوبی در پایان قرن ۱۸ تثبیت شد، و در آن هنگام از دو فلوت ، دو اُبوآ، دو کلارینت و دو فاگوت تشکیل می شد، که بعدها سازهایی مثل پیکّولو، کُر آنگله ، کلارینت باس ، و کنترفاگوت به آن ها اضافه شدند. در آن زمان ، دو تیمپانی و دو هورن نیز به طور ثابت به کار می رفتند، و دو ترومپت نیز گاه گاهی به این جمع اضافه می شدند. در قرن ۱۹ قسمت برنجی به تدریج بسط یافت و شامل چهار هورن ، سه ترومپت ، سه ترومبون ، و توبا شد. تیمپانی سومی نیز به قسمت کوبی اضافه شد و طبل باس ، طبل بزرگ ، سنج ها، مثلث، و تام تام از ترکیه به این جمع راه یافتند. استفاده از یک یا چند هارپ نیز رواج یافت و برای حفظ بالانس (توازن )، تعداد سازهای زهی نیز تا حدی افزایش پیدا کرد. از دیگر سازهای به کاررفته در ارکستر عبارت اند از گزیلوفون ، چلستا، گلوکنشپیل ، پیانو (که در اواخر قرن ۱۸ جای هارپسیکورد را گرفت )، و ارگ . در قرن ۲۰ ، اغلب آهنگ سازان گروه های کوچک تر سازی، بیشتر با ترکیب های غیرقراردادی را ترجیح داده اند. در گذشته ارکستر با آرشۀ ویولن رهبری می شد، اما در دوران فلیکس مندلسن استفاده از باگِت یا باتون تثبیت شد.گروه های هم نوازی غیرغربی . اصطلاح ارکستر را به گروه های هم نوازی غیرغربی نیز می توان اطلاِق کرد، مثل ارکستر گاملان اندونزی، که بر پایۀ خانواده های گوناگون سازهای کوبی ، به خصوص گانگ ها و زنگ های کوک دار، شکل گرفته است .