اروپا، قارّه (Europe)
اروپا، قارّه
اروپا، قارّه
موقعیت. قارۀ اروپا در نیم کرۀ شمالی زمین و در غرب آسیا جا دارد. از شمال به اقیانوس شمالگان، از شرق به آسیا، از جنوب به کوه های قفقاز، دریای سیاه، دریای مدیترانه، و از غرب به اقیانوس اطلس محدود است. اروپا ۱۰,۳۵۴,۶۳۵ کیلومتر مربع مساحت و ۷۳۱میلیون نفر جمعیت دارد (۲۰۰۷) که حدود ۱۱ درصد از جمعیت جهان را تشکیل می دهد. اروپا بعد از استرالیا کوچک ترین قارۀ زمین است. برخی از جغرافی دانان آن را بخشی از قارۀ آسیا می دانند و آن را اوراسیا می نامند. بزرگ ترین شهرهای آن، با جمعیت بیش از۱.۵میلیون نفر، عبارت اند از آتن، بارسلون، برلین، بیرمنگام، بخارست، بوداپست، هامبورگ، خارکوف، کیِف، لیسبون، استانبول، لندن، مادرید، منچستر، میلان، مسکو، پاریس، رم، سنت پترزبورگ، وین، ورشو.سیمای طبیعی. اروپا عارضه های زیر را شامل می شود: ۱. کرانه ها و جزایر: الف ـ کرانه های شمالی که بخشی از اقیانوس شمالگان محسوب می شود از دریای کارا و، دریای بارِنتس، و دریای سفید تشکیل شده و دماغۀ نروژ که در ۷۱ درجه و دَه دقیقه عرض شمالی قرار دارد، شمالی ترین نقطه است و وایگاچ، نووایازملیا، کالگویِف و اسوالبارد عمده ترین جزایر ساحلی آن هستند. ب ـ مرزهای خاوریِ قارۀ اروپا را رود اورال، دریای خزر، کوه های قفقاز و دریای سیاه از آسیا جدا می کند و کوه های اورال بخش عمدۀ مرز مزبور را تشکیل می دهد. پ ـ کرانه های جنوبی از دریای اژه، شبه جزیرۀ پلوپونسوس، دریای ایونی، دریای آدریاتیک، شبه جزیرۀ ایتالیا، دریای تیرنه، دریای لیگوریا، و شبه جزیرۀ ایبریا پدید آمده و دماغۀ تاریفا (ساحل شمالی تنگۀ جبل طارق) با موقعیت ۳۶ درجه و ۵۱ دقیقه عرض شمالی، جنوبی ترین نقطۀ آن است و دریای مدیترانه، در جنوب، این قاره را از قارۀ افریقا جدا می کند. جزایر دریای اژه، کرت، سیسیل، ساردنی، کُرس و بالئار عمده ترین جزیره های ساحلی این قسمت به شمار می آیند. ت ـ کرانه های غربی، که در سواحل شمال خاوری اقیانوس اطلس قرار دارند. از خلیج بیسکی، دریای شمال، دریای نروژ، دریای بالتیک همراه با شاخابه های متعدد آن چون خلیج باتنی، خلیج فنلاند، و خلیج ریگا و شبه جزیره های اسکاندیناوی و ژوتلند پدید آمده و بریتانیا، ایرلند، ایسلند، شتلند و اورکنی عمده ترین جزایر آن را تشکیل می دهند و غربی ترین نقطۀ آن دماغۀ روکا است که در دَه درجه و ۳۰ دقیقه طول غربی جای دارد. سرزمین اصلی اروپا به وسیلۀ دریای مانش و تنگۀ دووِر از جزایر بریتانیا و توسط تنگۀ جبل طارق از افریقا؛ و از طریق تنگه های داردانل، بوسفور، و دریای مرمره از قارۀ آسیا جدا می شود. ۲. کوه های اروپا. قارۀ اروپا سرزمین نسبتاً همواری است و کوه های آلپ، پیرنه، بالکان، اسکاندیناوی، اورال، و قفقاز، استخوان بندی اصلی آن را تشکیل می دهند و افزون بر آن، کوه های کارپات و سودت نیز از دیگر ارتفاعات مهم این سرزمین محسوب می شوند. بلندترین نقطۀ این قاره به نام کوه البروس واقع در کوه های قفقاز ۵,۶۴۲ متر ارتفاع دارد. فلات اسپانیا با رشته کوه های نسبتاً مرتفعی چون کوه های کانتابریایی و سیراندارا و نیز دشت پهناور و هموار روسیه و اوکراین از دیگر ویژگی های طبیعی این قاره محسوب شده. کرانه های دریای خزر با ۲۸ متر عمق پست ترین نواحی آن است. ۳. رودخانه ها و دریاچه ها. اروپا سرزمین پرآبی است و افزون بر رود بزرگ دانوب، وُلگا، دون، دوینای شمالی، دنیپر، دنیستر، ویستول، اودر، اِلب، راین، تمز، سن، لوآر، رون، گوادالکیویر، تاگوس (تاخو)، پو و تیبر عمده ترین رودهای آن هستند و ژنو، زورنج، نوشاتل، کنستانس، بالاتون، کومو، گواردا، ماجوره، اسکوتاری، لادوگا، اومُگا و پیپوس چشم گیرترین دریاچه های آن محسوب می شوند. زبان های رایج در این قاره عبارت اند از روسی، اوکراینی، بلاروسی، چک، بلغاری، هلندی، صرب و کرواتی، آلمانی، انگلیسی، هلندی، دانمارکی، نروژی، سوئدی، فرانسوی، ایتالیایی، اسپانیایی، رومانیایی، و پرتغالی. مسیحیت، اسلام، و یهودیت ادیان غالب در این قاره اند.
تقسیمات سیاسی. قارۀ اروپا از ۴۴ کشور تشکیل شده است. زمین شناسی، اروپا با سه کمربند کوهستانی، تقریباً شمال شرقی ـ جنوب غربی، مجزا شده است. در شمالی ترین بخش، ارتفاعات اسکاندیناوی و شمال غرب انگلستان حدود ۴۰۰میلیون سال قبل شکل گرفتند که در بالای زمین های پست گنیسی و گرانیتی کارلیای فنلاند و شبه جزیرۀ اسکاندیناوی واقع اند. کمربند مرتفع وسیع که به سمت غرب، از میان مرکز اروپا از جنوب لهستان تا شمال اسپانیا و جنوب ایرلند، ادامه دارد از رسوباتی تشکیل شده است که در گودال عمیق دریایی نهشته شده اند و سپس، حدود ۳۰۰میلیون سال قبل بالا آمده اند. جنوبی ترین کوه های اروپا زمانی تشکیل شدند که قارۀ افریقا به سمت شمال حرکت می کرد. طی این فرآیند، دریای مدیترانه بسته شد، بستر دریا در برخی نقاط بالا آمد، و کوه های جنوب اسپانیا و پیرنه، آلپ، کارپاتیا، و ناحیۀ بالکان به وجود آمدند. اولین دورۀ یخبندان در اروپا حدود ۲ تا ۳میلیون سال قبل واقع شد و حدود ۸ الی ۱۰هزار سال قبل، زمانی که اولین دورۀ یخبندان به پایان رسید، به سبب بالاآمدن آب سطح دریا براثر ذوب یخ ها جزیرۀ انگلستان از اروپا جدا شد. قدیمی ترین سنگ های اروپا، که به پرکامبرین یعنی بیش از ۱میلیارد سال برمی گردند، در سپر بالتیک واقع اند. سپر بالتیک مرز شمالی قارۀ اروپا را تشکیل می دهد، از جنوب شرق از میان سوئد، فنلاند و روسیه عبور می کند و در روی آن رسوبات مسطّح سپر روسیه قرار دارد. سنگ های این سپر مجدداً در جنوب سکوی روسیه، در ناحیه اوکراین، اروپا را می سازند؛ ناحیه ای که در همۀ زمان فانروزونیک پایدار مانده است. قسمت دیگری از سپری پایدار و قدیمی در شمال غرب اسکاتلند دیده می شود. سنگ های دگرگونی آن به صورت قطعات کوچک تری از سپری بسیار بزرگ ترند که براثر فرآیند رانۀ قاره ای به صورت آشفته درآمده اند. دیگر قطعات بزرگ تر این سپر در مرکز و غرب گرینلند مشاهده می شوند. دیگر جزء مهم تشکیل دهندۀ زمین شناسی اروپا کمربندهای کوه زایی جوان تر سیستم کالدونین است که از ۹۰۰ تا ۴۰۰میلیون سال قبل گسترش یافته اند. این سیستم از ایرلند غربی تا بریتانیا و اسکاندیناوی، به سمت شمال، تا نروژ گسترش دارد. شاخۀ دیگری از این سیستم از میان اروپای مرکزی می گذرد، اما در آن جا کمربندهای کوه زایی جوان تر سیستم هرسینین یا وارسکن آن را محو می کنند. کمربندهای اخیر حدود ۴۰۰ الی ۲۸۰میلیون سال قدمت دارند. این کمربند غربی ـ شرقی است و از جنوب و مرکز اروپا می گذرد. بخش شمالی این کمربند با سنگ های رسوبی جوان تر پوشیده شده است و در بخش جنوبی، کمربند کوه زایی آلپی جوان سنگ های قدیمی تر را تغییر شکل داده و دگرگون کرده است. کمربند کوه زایی از حدود ۳۰۰میلیون سال قبل تاکنون فعال بوده و سیستم پیچیده ای از کمربندهای کوهستانی چین خورده است که از غرب تا شرق در جنوب اروپا، ناحیۀ مدیترانه، و شمال افریقا گسترده است. محدودۀ شرقی قارۀ اروپا، از نظر زمین شناسی، کوه های اورال است. در این ناحیه، کمربند کوه زایی شمالی جنوبی قرار دارد که در پایان دوران پالئوزوئیک پایدار شده است. اروپا در مقایسه با سایر قاره ها گونه های جانوری کمتری دارد. علت این است که طی میلیون ها سال گذشته، درخلال دوران یخبندان، زمین اروپا چندین بار کاملاً از یخ پوشیده شد. علت دیگر فعالیت انسان، قطع درختان جنگلی، کشاورزی، و صنعتی شدن است. ویژگی گونه های باقی مانده انطباق موفق برای زندگی در کنار انسان است. گوشت خواران و پرندگان نخجیری به ویژه از فعالیت های بشر زیان دیده اند و استقرار آن ها در محیط پرخطر، در میان گونه های کمیاب جانوران اروپا، نشان دهندۀ این امر است. گونه های دیگر عبارت اند از عقاب طلایی، عقاب جغدی، گرگ، سیاه گوش، گوشت خوار دله، گربه وحشی، کرکس ریش دار، کرکس، و خرس. گونه های جنگلی اختصاصی اروپا، یعنی گوزن قرمز اجتماعی و گوزن کوچک اروپایی، جنگل های برگ ریختۀ زمستانی را ترجیح می دهند، اما با جنگل های کاج و مناطق زیستی دیگر نیز سازش یافته اند. گوشت خواران جنگلی عبارت اند از گورکن، روباه، قاقم، و راسو. خرگوش ها، که تعدادشان در گذشته براثر شیوع میکزوماتوز کم شده بود، اکنون فراوان شده اند و گونۀ نخجیری مهمی به شمار می آیند. هر دو گونۀ سنجاب ها، هم گونۀ بومی قرمز و هم گونۀ خاکستری، فراوان و در بخش اصلی اروپا پراکنده شده اند، هرچند گونۀ خاکستری در بریتانیا فراوان تر و گونه قرمز تقریباً نایاب است. سنجاب ها در بسیاری از مناطق شکار اصلی سمورند، زیرا سمورها از معدود گوشت خوارانی اند که قادرند به چالاکی روی درخت حرکت کنند. در کل، پستانداران بزرگ، مانند گراز وحشی، فقط به صورت جمعیت های کوچک و اغلب منزوی زنده می مانند. گاومیش کوهان دار اروپایی یا گاومیش اروپایی به سختی از انقراض در امان مانده است. برعکس خویشاوندش در امریکای شمالی، که جانور چمن زار است، این نمونه گونۀ جنگل های بی برگ و شاخه خوار است. با توجه به این که توسعۀ زندگی انسان بیشتر در نواحی پست بوده است، مناطق مرتفع، به ویژه نواحی کارپات، آلپ و پیرنه، از دو جهت اهمیت دارند. یکی از نظر بکر بودن برای گونه های بومی و دیگر این که پناهگاهی برای گونه هایی اند که در نزدیکی بشر امکان زنده ماندن ندارند. این جانوران عبارت اند از بز کوهی، با اسم علمی Capra ibox در آلپ و پیرنه، قوچ کوهی، با اسم علمی Dvis Orientalis، بومی کُرسیکا و ساردینیا که به قارۀ اروپا وارد شده است؛ بز کوهی، با نام علمی Rupicapra rupicapr که زنده ماندنش به سبب توانایی زیاد برای زندگی در محل های گوناگون است؛ و باقرقرۀ جنگلی اروپا. نوعی پستاندار حشره خوار پیرنه، با نام علمی Galemys Purenaicas اکنون مورد توجه است، زیرا عضو کمیاب و کمتر شناخته شده ای از خانوادۀ موش کور است که به زندگی در آب و در کنار آن سازش پیدا کرده است، هرچند این مناطق به چند جویبار با جریان آب تند در پیرنه محدودند. رشد نظرگیر گل های بهاری، که اختصاص به مناطق آلپ دارد، موجب رشد فراوان جمعیت های پروانه ها، مثل ابر زرد Colias Phicpmpme، و گل سرنگون چوپان، با نام علمی Boloria Pales، شده است. نسبت بالای خط ساحلی به وسعت زمین در اروپا نشان دهندۀ اهمیت زیستگاه های ساحلی و خلیج های دهانه ای و گونه های وابسته به آن هاست. فقدان و آلودگیِ اغلب مناطق آبی در اروپا، اهمیت مناطق باقی مانده را افزایش داده است. سه منطقه از زمین های خیس گسترده عبارت اند از دلتای دانوب در رومانی، کامارگ در جنوب فرانسه، و ماریسماس در دهانۀ گوادالکیویر در جنوب اسپانیا. این مناطق اهمیت فوق العاده ای دارند و علت این امر پرندگان مقیم و مهاجر زمستانی است، و نیز پرندگانی آبزی که به افریقا مهاجرت می کنند یا از افریقا وارد منطقه می شوند. پستانداران معمولی این مناطق سمورهای دریایی و موش های آبی و گونه های متنوعی از موش صحرایی و موش کورند. خزندگان و دوزیستان این مناطق عبارت اند از سوسمارها و قورباغه ها.
اروپا، قارّه
اروپا، قارّه
موقعیت. قارۀ اروپا در نیم کرۀ شمالی زمین و در غرب آسیا جا دارد. از شمال به اقیانوس شمالگان، از شرق به آسیا، از جنوب به کوه های قفقاز، دریای سیاه، دریای مدیترانه، و از غرب به اقیانوس اطلس محدود است. اروپا ۱۰,۳۵۴,۶۳۵ کیلومتر مربع مساحت و ۷۳۱میلیون نفر جمعیت دارد (۲۰۰۷) که حدود ۱۱ درصد از جمعیت جهان را تشکیل می دهد. اروپا بعد از استرالیا کوچک ترین قارۀ زمین است. برخی از جغرافی دانان آن را بخشی از قارۀ آسیا می دانند و آن را اوراسیا می نامند. بزرگ ترین شهرهای آن، با جمعیت بیش از۱.۵میلیون نفر، عبارت اند از آتن، بارسلون، برلین، بیرمنگام، بخارست، بوداپست، هامبورگ، خارکوف، کیِف، لیسبون، استانبول، لندن، مادرید، منچستر، میلان، مسکو، پاریس، رم، سنت پترزبورگ، وین، ورشو.سیمای طبیعی. اروپا عارضه های زیر را شامل می شود: ۱. کرانه ها و جزایر: الف ـ کرانه های شمالی که بخشی از اقیانوس شمالگان محسوب می شود از دریای کارا و، دریای بارِنتس، و دریای سفید تشکیل شده و دماغۀ نروژ که در ۷۱ درجه و دَه دقیقه عرض شمالی قرار دارد، شمالی ترین نقطه است و وایگاچ، نووایازملیا، کالگویِف و اسوالبارد عمده ترین جزایر ساحلی آن هستند. ب ـ مرزهای خاوریِ قارۀ اروپا را رود اورال، دریای خزر، کوه های قفقاز و دریای سیاه از آسیا جدا می کند و کوه های اورال بخش عمدۀ مرز مزبور را تشکیل می دهد. پ ـ کرانه های جنوبی از دریای اژه، شبه جزیرۀ پلوپونسوس، دریای ایونی، دریای آدریاتیک، شبه جزیرۀ ایتالیا، دریای تیرنه، دریای لیگوریا، و شبه جزیرۀ ایبریا پدید آمده و دماغۀ تاریفا (ساحل شمالی تنگۀ جبل طارق) با موقعیت ۳۶ درجه و ۵۱ دقیقه عرض شمالی، جنوبی ترین نقطۀ آن است و دریای مدیترانه، در جنوب، این قاره را از قارۀ افریقا جدا می کند. جزایر دریای اژه، کرت، سیسیل، ساردنی، کُرس و بالئار عمده ترین جزیره های ساحلی این قسمت به شمار می آیند. ت ـ کرانه های غربی، که در سواحل شمال خاوری اقیانوس اطلس قرار دارند. از خلیج بیسکی، دریای شمال، دریای نروژ، دریای بالتیک همراه با شاخابه های متعدد آن چون خلیج باتنی، خلیج فنلاند، و خلیج ریگا و شبه جزیره های اسکاندیناوی و ژوتلند پدید آمده و بریتانیا، ایرلند، ایسلند، شتلند و اورکنی عمده ترین جزایر آن را تشکیل می دهند و غربی ترین نقطۀ آن دماغۀ روکا است که در دَه درجه و ۳۰ دقیقه طول غربی جای دارد. سرزمین اصلی اروپا به وسیلۀ دریای مانش و تنگۀ دووِر از جزایر بریتانیا و توسط تنگۀ جبل طارق از افریقا؛ و از طریق تنگه های داردانل، بوسفور، و دریای مرمره از قارۀ آسیا جدا می شود. ۲. کوه های اروپا. قارۀ اروپا سرزمین نسبتاً همواری است و کوه های آلپ، پیرنه، بالکان، اسکاندیناوی، اورال، و قفقاز، استخوان بندی اصلی آن را تشکیل می دهند و افزون بر آن، کوه های کارپات و سودت نیز از دیگر ارتفاعات مهم این سرزمین محسوب می شوند. بلندترین نقطۀ این قاره به نام کوه البروس واقع در کوه های قفقاز ۵,۶۴۲ متر ارتفاع دارد. فلات اسپانیا با رشته کوه های نسبتاً مرتفعی چون کوه های کانتابریایی و سیراندارا و نیز دشت پهناور و هموار روسیه و اوکراین از دیگر ویژگی های طبیعی این قاره محسوب شده. کرانه های دریای خزر با ۲۸ متر عمق پست ترین نواحی آن است. ۳. رودخانه ها و دریاچه ها. اروپا سرزمین پرآبی است و افزون بر رود بزرگ دانوب، وُلگا، دون، دوینای شمالی، دنیپر، دنیستر، ویستول، اودر، اِلب، راین، تمز، سن، لوآر، رون، گوادالکیویر، تاگوس (تاخو)، پو و تیبر عمده ترین رودهای آن هستند و ژنو، زورنج، نوشاتل، کنستانس، بالاتون، کومو، گواردا، ماجوره، اسکوتاری، لادوگا، اومُگا و پیپوس چشم گیرترین دریاچه های آن محسوب می شوند. زبان های رایج در این قاره عبارت اند از روسی، اوکراینی، بلاروسی، چک، بلغاری، هلندی، صرب و کرواتی، آلمانی، انگلیسی، هلندی، دانمارکی، نروژی، سوئدی، فرانسوی، ایتالیایی، اسپانیایی، رومانیایی، و پرتغالی. مسیحیت، اسلام، و یهودیت ادیان غالب در این قاره اند.
تقسیمات سیاسی. قارۀ اروپا از ۴۴ کشور تشکیل شده است. زمین شناسی، اروپا با سه کمربند کوهستانی، تقریباً شمال شرقی ـ جنوب غربی، مجزا شده است. در شمالی ترین بخش، ارتفاعات اسکاندیناوی و شمال غرب انگلستان حدود ۴۰۰میلیون سال قبل شکل گرفتند که در بالای زمین های پست گنیسی و گرانیتی کارلیای فنلاند و شبه جزیرۀ اسکاندیناوی واقع اند. کمربند مرتفع وسیع که به سمت غرب، از میان مرکز اروپا از جنوب لهستان تا شمال اسپانیا و جنوب ایرلند، ادامه دارد از رسوباتی تشکیل شده است که در گودال عمیق دریایی نهشته شده اند و سپس، حدود ۳۰۰میلیون سال قبل بالا آمده اند. جنوبی ترین کوه های اروپا زمانی تشکیل شدند که قارۀ افریقا به سمت شمال حرکت می کرد. طی این فرآیند، دریای مدیترانه بسته شد، بستر دریا در برخی نقاط بالا آمد، و کوه های جنوب اسپانیا و پیرنه، آلپ، کارپاتیا، و ناحیۀ بالکان به وجود آمدند. اولین دورۀ یخبندان در اروپا حدود ۲ تا ۳میلیون سال قبل واقع شد و حدود ۸ الی ۱۰هزار سال قبل، زمانی که اولین دورۀ یخبندان به پایان رسید، به سبب بالاآمدن آب سطح دریا براثر ذوب یخ ها جزیرۀ انگلستان از اروپا جدا شد. قدیمی ترین سنگ های اروپا، که به پرکامبرین یعنی بیش از ۱میلیارد سال برمی گردند، در سپر بالتیک واقع اند. سپر بالتیک مرز شمالی قارۀ اروپا را تشکیل می دهد، از جنوب شرق از میان سوئد، فنلاند و روسیه عبور می کند و در روی آن رسوبات مسطّح سپر روسیه قرار دارد. سنگ های این سپر مجدداً در جنوب سکوی روسیه، در ناحیه اوکراین، اروپا را می سازند؛ ناحیه ای که در همۀ زمان فانروزونیک پایدار مانده است. قسمت دیگری از سپری پایدار و قدیمی در شمال غرب اسکاتلند دیده می شود. سنگ های دگرگونی آن به صورت قطعات کوچک تری از سپری بسیار بزرگ ترند که براثر فرآیند رانۀ قاره ای به صورت آشفته درآمده اند. دیگر قطعات بزرگ تر این سپر در مرکز و غرب گرینلند مشاهده می شوند. دیگر جزء مهم تشکیل دهندۀ زمین شناسی اروپا کمربندهای کوه زایی جوان تر سیستم کالدونین است که از ۹۰۰ تا ۴۰۰میلیون سال قبل گسترش یافته اند. این سیستم از ایرلند غربی تا بریتانیا و اسکاندیناوی، به سمت شمال، تا نروژ گسترش دارد. شاخۀ دیگری از این سیستم از میان اروپای مرکزی می گذرد، اما در آن جا کمربندهای کوه زایی جوان تر سیستم هرسینین یا وارسکن آن را محو می کنند. کمربندهای اخیر حدود ۴۰۰ الی ۲۸۰میلیون سال قدمت دارند. این کمربند غربی ـ شرقی است و از جنوب و مرکز اروپا می گذرد. بخش شمالی این کمربند با سنگ های رسوبی جوان تر پوشیده شده است و در بخش جنوبی، کمربند کوه زایی آلپی جوان سنگ های قدیمی تر را تغییر شکل داده و دگرگون کرده است. کمربند کوه زایی از حدود ۳۰۰میلیون سال قبل تاکنون فعال بوده و سیستم پیچیده ای از کمربندهای کوهستانی چین خورده است که از غرب تا شرق در جنوب اروپا، ناحیۀ مدیترانه، و شمال افریقا گسترده است. محدودۀ شرقی قارۀ اروپا، از نظر زمین شناسی، کوه های اورال است. در این ناحیه، کمربند کوه زایی شمالی جنوبی قرار دارد که در پایان دوران پالئوزوئیک پایدار شده است. اروپا در مقایسه با سایر قاره ها گونه های جانوری کمتری دارد. علت این است که طی میلیون ها سال گذشته، درخلال دوران یخبندان، زمین اروپا چندین بار کاملاً از یخ پوشیده شد. علت دیگر فعالیت انسان، قطع درختان جنگلی، کشاورزی، و صنعتی شدن است. ویژگی گونه های باقی مانده انطباق موفق برای زندگی در کنار انسان است. گوشت خواران و پرندگان نخجیری به ویژه از فعالیت های بشر زیان دیده اند و استقرار آن ها در محیط پرخطر، در میان گونه های کمیاب جانوران اروپا، نشان دهندۀ این امر است. گونه های دیگر عبارت اند از عقاب طلایی، عقاب جغدی، گرگ، سیاه گوش، گوشت خوار دله، گربه وحشی، کرکس ریش دار، کرکس، و خرس. گونه های جنگلی اختصاصی اروپا، یعنی گوزن قرمز اجتماعی و گوزن کوچک اروپایی، جنگل های برگ ریختۀ زمستانی را ترجیح می دهند، اما با جنگل های کاج و مناطق زیستی دیگر نیز سازش یافته اند. گوشت خواران جنگلی عبارت اند از گورکن، روباه، قاقم، و راسو. خرگوش ها، که تعدادشان در گذشته براثر شیوع میکزوماتوز کم شده بود، اکنون فراوان شده اند و گونۀ نخجیری مهمی به شمار می آیند. هر دو گونۀ سنجاب ها، هم گونۀ بومی قرمز و هم گونۀ خاکستری، فراوان و در بخش اصلی اروپا پراکنده شده اند، هرچند گونۀ خاکستری در بریتانیا فراوان تر و گونه قرمز تقریباً نایاب است. سنجاب ها در بسیاری از مناطق شکار اصلی سمورند، زیرا سمورها از معدود گوشت خوارانی اند که قادرند به چالاکی روی درخت حرکت کنند. در کل، پستانداران بزرگ، مانند گراز وحشی، فقط به صورت جمعیت های کوچک و اغلب منزوی زنده می مانند. گاومیش کوهان دار اروپایی یا گاومیش اروپایی به سختی از انقراض در امان مانده است. برعکس خویشاوندش در امریکای شمالی، که جانور چمن زار است، این نمونه گونۀ جنگل های بی برگ و شاخه خوار است. با توجه به این که توسعۀ زندگی انسان بیشتر در نواحی پست بوده است، مناطق مرتفع، به ویژه نواحی کارپات، آلپ و پیرنه، از دو جهت اهمیت دارند. یکی از نظر بکر بودن برای گونه های بومی و دیگر این که پناهگاهی برای گونه هایی اند که در نزدیکی بشر امکان زنده ماندن ندارند. این جانوران عبارت اند از بز کوهی، با اسم علمی Capra ibox در آلپ و پیرنه، قوچ کوهی، با اسم علمی Dvis Orientalis، بومی کُرسیکا و ساردینیا که به قارۀ اروپا وارد شده است؛ بز کوهی، با نام علمی Rupicapra rupicapr که زنده ماندنش به سبب توانایی زیاد برای زندگی در محل های گوناگون است؛ و باقرقرۀ جنگلی اروپا. نوعی پستاندار حشره خوار پیرنه، با نام علمی Galemys Purenaicas اکنون مورد توجه است، زیرا عضو کمیاب و کمتر شناخته شده ای از خانوادۀ موش کور است که به زندگی در آب و در کنار آن سازش پیدا کرده است، هرچند این مناطق به چند جویبار با جریان آب تند در پیرنه محدودند. رشد نظرگیر گل های بهاری، که اختصاص به مناطق آلپ دارد، موجب رشد فراوان جمعیت های پروانه ها، مثل ابر زرد Colias Phicpmpme، و گل سرنگون چوپان، با نام علمی Boloria Pales، شده است. نسبت بالای خط ساحلی به وسعت زمین در اروپا نشان دهندۀ اهمیت زیستگاه های ساحلی و خلیج های دهانه ای و گونه های وابسته به آن هاست. فقدان و آلودگیِ اغلب مناطق آبی در اروپا، اهمیت مناطق باقی مانده را افزایش داده است. سه منطقه از زمین های خیس گسترده عبارت اند از دلتای دانوب در رومانی، کامارگ در جنوب فرانسه، و ماریسماس در دهانۀ گوادالکیویر در جنوب اسپانیا. این مناطق اهمیت فوق العاده ای دارند و علت این امر پرندگان مقیم و مهاجر زمستانی است، و نیز پرندگانی آبزی که به افریقا مهاجرت می کنند یا از افریقا وارد منطقه می شوند. پستانداران معمولی این مناطق سمورهای دریایی و موش های آبی و گونه های متنوعی از موش صحرایی و موش کورند. خزندگان و دوزیستان این مناطق عبارت اند از سوسمارها و قورباغه ها.
wikijoo: اروپا،_قاره
