اردوان چهارم ( اشک سی اُم ) که در تاریخ نگاری کهن اردوان پنجم نامیده می شود، واپسین شاهنشاه اشکانی است که از سال ۲۱۶ میلادی تا ۲۲۴ یا ۲۲۶ شاهی کرده است. با کشته شدن او در نبرد هرمزدگان، دولت اشکانی از بین رفت و جای خود را به دودمان ساسانی داد.
... [مشاهده متن کامل]
• ۲۱۶ میلادی: تاجگذاری اردوان چهارم به عنوانِ شاهنشاه ایران.
• ۲۸ آوریل ۲۲۴ میلادی: شکست و کشته شدن اردوان چهارم به دست اردشیر بابکان حاکم فارس ( بعداً اردشیر یکم ساسانی ) در نبرد هرمزدگان و پایان شاهنشاهی ۴۷۱ ساله اشکانیان.
پس از مرگ بلاش پنجم میان دو پسر او به نام های بلاش ششم و اردوان چهارم برای رسیدن به شاهی نزاع درگرفت. در ابتدا بلاش به شاهی رسید، ولی در سال ۲۱۳ میلادی اردوان قیام کرد و توانست نفوذ خود را افزایش دهد، تا جایی که برای بلاش ششم فقط بخشی از بابل باقی ماند. از این زمان به بعد می توان با اطمینان اردوان چهارم را شاه ایران دانست.
پس از این که اردوان چهارم قدرت خود را پایسته کرد، کاراکالا قیصر وقت روم سفیری را به همراه هدایای زیاد به دربار اردوان فرستاد و خواستار ازدواج با دختر او شد و وانمود کرد که با این کار قصد دوستی و صلح با دولت اشکانی را دارد. اردوان به خاطر وضع ناآرام داخلی که از زمان مرگ بلاش یکم دامنگیر خاندان اشکانی شده بود و نبردهای بسیار که در این دوران میان دو کشور درگرفته بود و ویرانی هایی که به خاطر شکست ایرانیان در این نبردها در بخش غربی ایران به وجود آمده بود، خواهان صلح و آرامش بود و این درخواست کاراکالا را پذیرفت.
اردوان شاد از اینکه نبردهای ویرانگر میان ایران و روم می رفت تا با این پیوند پایان پذیرد، جشنی بزرگ تدارک دید و از همهٔ بزرگان دعوت کرد و آمادهٔ پذیرایی از کاراکالا و همراهانش شد. کاراکالا که توطئه گسترده ای را سازمان داده بود، با سپاهی گران روانهٔ ایران شد. هنگامی که اردوان و همراهانش به جهت خوش آمدگویی به محل استقرار رومیان رفتند، رومیان آنان را غافلگیر کردند و به آن ها یورش بردند و بسیاری از ایرانیان را که فاقد هر گونه سلاحی بودند، کشتند، ولی اردوان توانست از این مهلکه جان سالم به در برد. کاراکالا پس از این کار زشت و ناجوانمردانه اش در سال ۲۱۷ میلادی در نزدیکی حران کشته شد.
اردوان برای انتقام گیری سپاهی گرد آورد، ولی پیش از رسیدن به مرز ایران و روم نمایندگان ماکرینوس جانشین کاراکالا به آن ها رسیدند و خواستار آشتی میان دو دولت شدند. در این گفتگوها اردوان خواستار ترک میان رودان توسط رومیان و پرداخت غرامت از طرف ایشان به دولت ایران شد. رومیان این پیشنهادها را نپذیرفتند و به دنبال آن نبردی دیگر میان ایران و روم درگرفت. ( که از آن به عنوان نبرد نصیبین در تاریخ یاد شده است ) اشکانیان در این پیکار پراهمیت از روش جنگ و گریزی که مخصوص آن ها بود و به کمک آن در نبردهای بزرگی مانند نبرد حران پیروز شده بودند، بهره بردند. دو روز آغازین نبرد هیج یک از دو سپاه بر دیگری چیره نشد ولی در روز سوم سپاه ایران کاملاً پیروز شد. رومیان در پی این شکست درخواست صلح نمودند و حاضر به پرداخت غرامتی سنگین به اشکانیان شدند. رومیان درخواست دیگر اردوان مبنی بر تخلیه میان رودان را رد کردند و دولت اشکانی چون با بحران های بسیاری روبه رو بود، از این درخواست خود چشم پوشی کرد.
... [مشاهده متن کامل]
• ۲۱۶ میلادی: تاجگذاری اردوان چهارم به عنوانِ شاهنشاه ایران.
• ۲۸ آوریل ۲۲۴ میلادی: شکست و کشته شدن اردوان چهارم به دست اردشیر بابکان حاکم فارس ( بعداً اردشیر یکم ساسانی ) در نبرد هرمزدگان و پایان شاهنشاهی ۴۷۱ ساله اشکانیان.
پس از مرگ بلاش پنجم میان دو پسر او به نام های بلاش ششم و اردوان چهارم برای رسیدن به شاهی نزاع درگرفت. در ابتدا بلاش به شاهی رسید، ولی در سال ۲۱۳ میلادی اردوان قیام کرد و توانست نفوذ خود را افزایش دهد، تا جایی که برای بلاش ششم فقط بخشی از بابل باقی ماند. از این زمان به بعد می توان با اطمینان اردوان چهارم را شاه ایران دانست.
پس از این که اردوان چهارم قدرت خود را پایسته کرد، کاراکالا قیصر وقت روم سفیری را به همراه هدایای زیاد به دربار اردوان فرستاد و خواستار ازدواج با دختر او شد و وانمود کرد که با این کار قصد دوستی و صلح با دولت اشکانی را دارد. اردوان به خاطر وضع ناآرام داخلی که از زمان مرگ بلاش یکم دامنگیر خاندان اشکانی شده بود و نبردهای بسیار که در این دوران میان دو کشور درگرفته بود و ویرانی هایی که به خاطر شکست ایرانیان در این نبردها در بخش غربی ایران به وجود آمده بود، خواهان صلح و آرامش بود و این درخواست کاراکالا را پذیرفت.
اردوان شاد از اینکه نبردهای ویرانگر میان ایران و روم می رفت تا با این پیوند پایان پذیرد، جشنی بزرگ تدارک دید و از همهٔ بزرگان دعوت کرد و آمادهٔ پذیرایی از کاراکالا و همراهانش شد. کاراکالا که توطئه گسترده ای را سازمان داده بود، با سپاهی گران روانهٔ ایران شد. هنگامی که اردوان و همراهانش به جهت خوش آمدگویی به محل استقرار رومیان رفتند، رومیان آنان را غافلگیر کردند و به آن ها یورش بردند و بسیاری از ایرانیان را که فاقد هر گونه سلاحی بودند، کشتند، ولی اردوان توانست از این مهلکه جان سالم به در برد. کاراکالا پس از این کار زشت و ناجوانمردانه اش در سال ۲۱۷ میلادی در نزدیکی حران کشته شد.
اردوان برای انتقام گیری سپاهی گرد آورد، ولی پیش از رسیدن به مرز ایران و روم نمایندگان ماکرینوس جانشین کاراکالا به آن ها رسیدند و خواستار آشتی میان دو دولت شدند. در این گفتگوها اردوان خواستار ترک میان رودان توسط رومیان و پرداخت غرامت از طرف ایشان به دولت ایران شد. رومیان این پیشنهادها را نپذیرفتند و به دنبال آن نبردی دیگر میان ایران و روم درگرفت. ( که از آن به عنوان نبرد نصیبین در تاریخ یاد شده است ) اشکانیان در این پیکار پراهمیت از روش جنگ و گریزی که مخصوص آن ها بود و به کمک آن در نبردهای بزرگی مانند نبرد حران پیروز شده بودند، بهره بردند. دو روز آغازین نبرد هیج یک از دو سپاه بر دیگری چیره نشد ولی در روز سوم سپاه ایران کاملاً پیروز شد. رومیان در پی این شکست درخواست صلح نمودند و حاضر به پرداخت غرامتی سنگین به اشکانیان شدند. رومیان درخواست دیگر اردوان مبنی بر تخلیه میان رودان را رد کردند و دولت اشکانی چون با بحران های بسیاری روبه رو بود، از این درخواست خود چشم پوشی کرد.
