ارخیجانس. [ اَ ن ِ ] ( اِخ ) ابن ابی اصیبعه در عیون الانباء ( ج 1 ص 92 ) درذکر کتاب «تعرّف علل الاعضاء الباطنة» تألیف جالینوس آرد: و یعرف ایضاً بالمواضع الاَّلمة، ست مقالات ، و غرضه فیه ان یصف دلائل یستدل بها علی احوال الاعضاء الباطنة اذا حدثت بها الامراض و علی تلک الامراض التی تحدث فیها ای الامراض هی و وصف فی المقالة الاولی و بعض الثانیة منه السبل العامیة التی تتعرف بها الامراض و مواضعها و کشف فی المقالة الثانیة خطاء أرخیجانس فی الطرق التی سلکها فی طلب هذا الغرض ثم اخذ فی باقی المقالة الثانیة. و جای دیگر در ذکر کتاب «فی النبض » تألیف جالینوس گوید ( ج 1 ص 97 ): یناقض فیه ارخیجانس ، قال جالینوس انه جعله فی ثمان مقالات. در تاریخ الحکماء قفطی نام او بصورت ارستجانس آمده و آن مصحف ارشیجانس تلفظ دیگر همین کلمه است. قفطی درباره او گوید ( ص 73 ): طبیب مذکور قبل جالینوس و له تقدم فی وقته و تصنیف و قد ذکره جالینوس فی بعض تصانیفه و حکی اقواله و تناوله بالاستنقاص و قطعه و مزّقه کل ممزّق و زیّف قیاسه فی هذه الصنعة. و له کتاب فی الطب یعرف بکتاب طبیعةالانسان. در فهرست ابن الندیم چاپ مصر کلمه بصورت ارجیجانس ضبط شده است. و رجوع به ارشیجانس شود.
