اُرْتُدوکس، مذهب (Orthodox Church)
کلیسای ساوای مقدس، بلگراد
کلیسای ساوای مقدس، بلگراد
کلیسای ساوای مقدس، بلگراد
کلیسای ساوای مقدس، بلگراد
کلیسای ساوای مقدس، بلگراد
کلیسای ساوای مقدس، بلگراد
یکی از سه شاخۀ اصلی دین مسیحیت. پیروان آن تابع کلیسا های ملی و محلی مستقلی هستند که بیشتر در شرق اروپا و بخش هایی از آسیا واقع شده اند. شقاق نهایی یا کبیر بین کلیسای ارتُدوکس و کلیسای کاتولیک در ۱۰۵۴م رخ داد. افخارستیا (عشای ربّانی) محور عبادی مذهب ارتُدوکس است. روحانیان به جز اسقف ها می توانند ازدواج کنند و لقاح مطهر پذیرفته نیست. بالاترین منصب کلیسا را بطریق جامع یا اسقف استانبول دارد. شمار پیروان در آغاز هزارۀ سوم به حدود ۲۲۰میلیون رسیده است. تعالیم کلیسا براساس کتاب مقدس است و اعتقادنامۀ نیقیه (با اصلاحیۀ شورای قسطنطنیه، ۳۸۱م) تنها اعتقادنامه ای است که مقبول است. مراسم افخارستیا از قرن ۶م چندان تغییری نکرده است. مراسمی مفصل است، همراه با سرودخوانی که مرد و زن در آن شرکت می کنند، ولی سازی نواخته نمی شود. افزون بر شعایر هفت گانه، نیایش های روزانۀ دیگری در نیایش نامه آمده است. در مراسم ازدواج، عروس و داماد تاج بر سر می گذارند. کلیسای ارتُدوکس در غالب کشورهای جهان مستقر است، اما بیش از همه در کشورهای شرق اروپا به ویژه روسیه قدرتمند است. یونانیان، روس ها، رمانیایی ها، صرب ها، بلغارها، گرجی ها، آلبانیایی ها ازجمله پیروان آن اند. در ۲۰۰سال اخیر کلیسای ارتُدوکس به چین و کره و ژاپن و امریکا و نیز بین اقوام سیبری و آسیای مرکزی راه یافته است. برخی کلیساها را رسولان و شاگردانشان پی افکندند. هر کلیسا نیایش ها را به زبان خود می خواند و از آداب و رسوم خود پیروی می کند، ولی اتحاد بین یکدیگر را هم در نظر می گیرد. کلیسای ارتُدوکس دیرهای بسیاری هم دارد که یکی از آن ها از قرن ۱۰م بر فراز کوه آتوس در یونان دایر بوده است. مقام ارشد را در کلیسای ارتُدوکس شرق، کلیسای قسطنطنیه (استانبول) دارد. شقاقی که میان کلیسای شرق، به مرکزیت قسطنطنیه و کلیسای غرب، به مرکزیت رم، رخ داد ناشی از اختلافات عملی و عقیدتی بود. از دو مورد اصلی اختلاف، یکی بر سر تشکیلات کلیسا ازجمله جایگاه پاپ و حقوق قانونی او بود و دیگری بر سر جمله بندی اصل تثلیث در اعتقادنامۀ نیقیه که شورای نیقیه در ۳۲۵م انشا کرده بود.تشکیلات. رومیان به کلیسا همچون دستگاه سلطنت می نگریستند و یونانیان (کلیساهای شرقی) همچون اتحاد نهادهای مستقلی که در آن هر کلیسا زیر نظر مستقیم یک بطریق (در جایگاه سراسقف) بود. ارتُدوکس ها برای هیچ رهبری به قدرت مطلق قائل نیستند، از این رو داعیۀ تفوق پاپ منشأ اختلاف شد. در کلیساهای ارتُدوکس مرجعیت را معمولاً شورای اسقف ها دارد که انتظار می رود کلیسا را در راه راست نگاه دارند.
عقیده. ارتُدوکس ها روح القدس را تنها منبعث از پدر می دانند، نه پدر و پسر. در ۳۸۱م شورای قسطنطنیه اعتقادنامۀ نیقیه (۳۲۵م) را اصلاح کرد تا عقیدۀ ارتُدوکس ها را منعکس کند. این شورا همچنین روح القدس را برابر دو اقنوم یا شخص دیگر تثلیث اعلام کرد و خواست که همچون پدر و پسر عبادت و تجلیل شود. کلیسای ارتُدوکس اعتقادنامه ای جز این ندارد. کلیسای غرب روح القدس را منبعث از پدر و پسر هر دو می دانست و آن را در بند فیلیوک («وپسر») اعتقادنامۀ نیقیۀ غربی تصریح کرده است. کلیسای ارتُدوکس همواره با این بند مخالفت کرده است. ارتُدوکس ها معتقدند که عیسی مسیح هم خدا و هم انسان است و فرزند مریم عذرا که مادر خدا (تئوتوکوس) خوانده می شود.
سنت عبادت. اعتقاد ارتُدوکس(ها) بر دو بنیاد کتاب مقدس و سنت استوار است. ارتُدوکس ها خود را تنها حافظان مسیحیت حقیقی از روزگار عیسی مسیح (ع) می دانند. همۀ کلیساهای ارتُدوکس بر ارزش سنت تأکید دارند. ممکن است زبان بین آن ها تفاوت کند، اما سنت یکی است. نمازها را به زبان خود می خوانند و از رسوم خود پیروی می کنند، ولی در اتحاد کامل با یکدیگر هستند. از ارتُدوکس ها انتظار می رود که مرتب به کلیسا بروند، اما تعلق به کلیسای ارتُدوکس به حضور در کلیسا خلاصه نمی شود. ارتُدوکس ها اعتقاد دارند که باید سعی کنند هرچه بیشتر به عیسی نزدیک شوند و قدیسان را سرمشق قرار دهند. به عقیده آن ها رشد معنوی دشوار و تنها با همکاری خدا و انسان قابل حصول است. شعایر هفت گانۀ مورد قبول کلیسای ارتُدوکس عبارت اند از افخارستیا؛ تعمید برای شستن گناهان؛ تدهین که در آن فیض روح القدس از طریق مالیدن روغن مقدس به بدن کسب می شود؛ رتبه بخشان به وسیلۀ دست گذاری؛ ازدواج که پیوند زن و مرد را تقدس می بخشد؛ اعتراف برای بخشود گی گناهان و تدهین مقدس که در آن روغن مقدس را به بدن بیمار می مالند.معماری. کلیساهای ارتُدوکس را معمولاً به شکل صلیب با گنبدی بر فراز تلاقی گاه دو محور صلیب می سازند. شبستان صندلی ندارد و نمازگزارن می ایستند. زن و مرد را ممکن است از هم جدا کنند و زن ها سمت چپ بایستند و مردها سمت راست. روی دیوارها و شمایل گاه (پردۀ جلو محراب) شمایلهایی از عیسی، مریم، و حواریان و اولیا وجود دارد که در عبادات مرکز توجه قرار می گیرد.
کلیسای ساوای مقدس، بلگراد
کلیسای ساوای مقدس، بلگراد
کلیسای ساوای مقدس، بلگراد
کلیسای ساوای مقدس، بلگراد
کلیسای ساوای مقدس، بلگراد
کلیسای ساوای مقدس، بلگراد
یکی از سه شاخۀ اصلی دین مسیحیت. پیروان آن تابع کلیسا های ملی و محلی مستقلی هستند که بیشتر در شرق اروپا و بخش هایی از آسیا واقع شده اند. شقاق نهایی یا کبیر بین کلیسای ارتُدوکس و کلیسای کاتولیک در ۱۰۵۴م رخ داد. افخارستیا (عشای ربّانی) محور عبادی مذهب ارتُدوکس است. روحانیان به جز اسقف ها می توانند ازدواج کنند و لقاح مطهر پذیرفته نیست. بالاترین منصب کلیسا را بطریق جامع یا اسقف استانبول دارد. شمار پیروان در آغاز هزارۀ سوم به حدود ۲۲۰میلیون رسیده است. تعالیم کلیسا براساس کتاب مقدس است و اعتقادنامۀ نیقیه (با اصلاحیۀ شورای قسطنطنیه، ۳۸۱م) تنها اعتقادنامه ای است که مقبول است. مراسم افخارستیا از قرن ۶م چندان تغییری نکرده است. مراسمی مفصل است، همراه با سرودخوانی که مرد و زن در آن شرکت می کنند، ولی سازی نواخته نمی شود. افزون بر شعایر هفت گانه، نیایش های روزانۀ دیگری در نیایش نامه آمده است. در مراسم ازدواج، عروس و داماد تاج بر سر می گذارند. کلیسای ارتُدوکس در غالب کشورهای جهان مستقر است، اما بیش از همه در کشورهای شرق اروپا به ویژه روسیه قدرتمند است. یونانیان، روس ها، رمانیایی ها، صرب ها، بلغارها، گرجی ها، آلبانیایی ها ازجمله پیروان آن اند. در ۲۰۰سال اخیر کلیسای ارتُدوکس به چین و کره و ژاپن و امریکا و نیز بین اقوام سیبری و آسیای مرکزی راه یافته است. برخی کلیساها را رسولان و شاگردانشان پی افکندند. هر کلیسا نیایش ها را به زبان خود می خواند و از آداب و رسوم خود پیروی می کند، ولی اتحاد بین یکدیگر را هم در نظر می گیرد. کلیسای ارتُدوکس دیرهای بسیاری هم دارد که یکی از آن ها از قرن ۱۰م بر فراز کوه آتوس در یونان دایر بوده است. مقام ارشد را در کلیسای ارتُدوکس شرق، کلیسای قسطنطنیه (استانبول) دارد. شقاقی که میان کلیسای شرق، به مرکزیت قسطنطنیه و کلیسای غرب، به مرکزیت رم، رخ داد ناشی از اختلافات عملی و عقیدتی بود. از دو مورد اصلی اختلاف، یکی بر سر تشکیلات کلیسا ازجمله جایگاه پاپ و حقوق قانونی او بود و دیگری بر سر جمله بندی اصل تثلیث در اعتقادنامۀ نیقیه که شورای نیقیه در ۳۲۵م انشا کرده بود.تشکیلات. رومیان به کلیسا همچون دستگاه سلطنت می نگریستند و یونانیان (کلیساهای شرقی) همچون اتحاد نهادهای مستقلی که در آن هر کلیسا زیر نظر مستقیم یک بطریق (در جایگاه سراسقف) بود. ارتُدوکس ها برای هیچ رهبری به قدرت مطلق قائل نیستند، از این رو داعیۀ تفوق پاپ منشأ اختلاف شد. در کلیساهای ارتُدوکس مرجعیت را معمولاً شورای اسقف ها دارد که انتظار می رود کلیسا را در راه راست نگاه دارند.
عقیده. ارتُدوکس ها روح القدس را تنها منبعث از پدر می دانند، نه پدر و پسر. در ۳۸۱م شورای قسطنطنیه اعتقادنامۀ نیقیه (۳۲۵م) را اصلاح کرد تا عقیدۀ ارتُدوکس ها را منعکس کند. این شورا همچنین روح القدس را برابر دو اقنوم یا شخص دیگر تثلیث اعلام کرد و خواست که همچون پدر و پسر عبادت و تجلیل شود. کلیسای ارتُدوکس اعتقادنامه ای جز این ندارد. کلیسای غرب روح القدس را منبعث از پدر و پسر هر دو می دانست و آن را در بند فیلیوک («وپسر») اعتقادنامۀ نیقیۀ غربی تصریح کرده است. کلیسای ارتُدوکس همواره با این بند مخالفت کرده است. ارتُدوکس ها معتقدند که عیسی مسیح هم خدا و هم انسان است و فرزند مریم عذرا که مادر خدا (تئوتوکوس) خوانده می شود.
سنت عبادت. اعتقاد ارتُدوکس(ها) بر دو بنیاد کتاب مقدس و سنت استوار است. ارتُدوکس ها خود را تنها حافظان مسیحیت حقیقی از روزگار عیسی مسیح (ع) می دانند. همۀ کلیساهای ارتُدوکس بر ارزش سنت تأکید دارند. ممکن است زبان بین آن ها تفاوت کند، اما سنت یکی است. نمازها را به زبان خود می خوانند و از رسوم خود پیروی می کنند، ولی در اتحاد کامل با یکدیگر هستند. از ارتُدوکس ها انتظار می رود که مرتب به کلیسا بروند، اما تعلق به کلیسای ارتُدوکس به حضور در کلیسا خلاصه نمی شود. ارتُدوکس ها اعتقاد دارند که باید سعی کنند هرچه بیشتر به عیسی نزدیک شوند و قدیسان را سرمشق قرار دهند. به عقیده آن ها رشد معنوی دشوار و تنها با همکاری خدا و انسان قابل حصول است. شعایر هفت گانۀ مورد قبول کلیسای ارتُدوکس عبارت اند از افخارستیا؛ تعمید برای شستن گناهان؛ تدهین که در آن فیض روح القدس از طریق مالیدن روغن مقدس به بدن کسب می شود؛ رتبه بخشان به وسیلۀ دست گذاری؛ ازدواج که پیوند زن و مرد را تقدس می بخشد؛ اعتراف برای بخشود گی گناهان و تدهین مقدس که در آن روغن مقدس را به بدن بیمار می مالند.معماری. کلیساهای ارتُدوکس را معمولاً به شکل صلیب با گنبدی بر فراز تلاقی گاه دو محور صلیب می سازند. شبستان صندلی ندارد و نمازگزارن می ایستند. زن و مرد را ممکن است از هم جدا کنند و زن ها سمت چپ بایستند و مردها سمت راست. روی دیوارها و شمایل گاه (پردۀ جلو محراب) شمایلهایی از عیسی، مریم، و حواریان و اولیا وجود دارد که در عبادات مرکز توجه قرار می گیرد.
wikijoo: ارتدوکس،_مذهب