ادبیات سکایی به مجموعه ای از نوشته ها گفته می شود که به زبان سکایی نوشته شده باشد. سکاها طایفه های ایرانی بودند که در دو سوی دریای خزر، دشت های جنوب روسیه و ماوراءالنهر می زیستند و از زبان آن ها در دوره باستان هیچ اثر مکتوبی در دست نیست.
... [مشاهده متن کامل]
هرودوت افسانه هایی دربارهٔ اصل و منشأ سکاها از زبان خودشان نقل می کند و می نویسد آن ها خود را جوان ترین ملت جهان می دانند. این افسانه ها بسیار جذاب و خواندنی اند. او افسانه هایی نیز دربارهٔ مردان یک چشم ( =اریم اسپی ) و گریفین های محافظ طلا نقل می کند. هرودوت می نویسد که سکاها دارای طبعی شاعرانه اند. صور خیال و ذوق شاعرانه در توصیف آن ها از دانه های برف دیده می شود. سکاها دانه های برف را به پرتشبیه می کنند.
احتمال دارد که داستان رستم، پهلوان نامی شاهنامه، که فقط در منابع سغدی و فارسی زبان شناخته است، یکی از داستان های حماسی سکایی باشد. داستان رستم که در قطعه مکشوف در تو هوانگ به زبان سغدی ثبت شده، با حلقه داستان های رستم که فردوسی در شاهنامه نقل کرده است، تفاوت هایی دارد. این تفاوت ها نشان دهنده آن است که در ایران شرقی حلقه جداگانه ای از افسانه های مربوط به رستم در دوران پیش از اسلام وجود داشته است. نولدکه و گروهی از ایران شناس ها افسانه رستم را متعلق به سنت ادبی بومی پیش - سکایی زرنگ ( سیستان ) می دانند و به نظر آن ها هنگام هجوم سکاها به زرنگ و رخج، سرزمینی که به نام آن ها سکستان، سگستان، سیستان نامیده می شود، این افسانه در آن سرزمین رواج داشته و به همراه سکاها به سیستان نیامده است. بهتر است این افسانه به صورت داستانی دیده شود که به شخصیتی خاص، افسانه ای یا تاریخی، تعلق ندارد. به نظر شروو، رستم چهره جنگجوی حماسی هند و اروپایی را ارائه می کند که با عمری دراز محافظ سلسله های فرمانرواست و هرگز خود و اعقابش به تاج و تخت دست نمی یابد و خویشکاری اصلی اش تاج بخشی است. او با سنجش رستم و پیشمه به این نتیجه می رسد که این دو، چهره اصلی و مرکزی سنت ادبی حماسی - روایی هند و ایرانی اند و از سنتی متقدم تر، یعنی از نمونه نخستین هندواروپایی نشئت یافته اند. از این رو در طرح کلی شخصیت و نیز در جزئیات بسیاری با یکدیگر متناظرند.
رستم شاهنامه، همانند قهرمان حلقه داستانی سکایی، چهرمان پهلوانی است که در گونه های خاصی از مضمون های داستانی ادبیات روایی و غیر دینی ظاهر می شود و از دوران پیش - مسیحی سینه به سینه منتقل شده است. داستان رستم فارسی منظوم است و قطعه سغدی رستم به نثر نوشته شده است.
... [مشاهده متن کامل]
هرودوت افسانه هایی دربارهٔ اصل و منشأ سکاها از زبان خودشان نقل می کند و می نویسد آن ها خود را جوان ترین ملت جهان می دانند. این افسانه ها بسیار جذاب و خواندنی اند. او افسانه هایی نیز دربارهٔ مردان یک چشم ( =اریم اسپی ) و گریفین های محافظ طلا نقل می کند. هرودوت می نویسد که سکاها دارای طبعی شاعرانه اند. صور خیال و ذوق شاعرانه در توصیف آن ها از دانه های برف دیده می شود. سکاها دانه های برف را به پرتشبیه می کنند.
احتمال دارد که داستان رستم، پهلوان نامی شاهنامه، که فقط در منابع سغدی و فارسی زبان شناخته است، یکی از داستان های حماسی سکایی باشد. داستان رستم که در قطعه مکشوف در تو هوانگ به زبان سغدی ثبت شده، با حلقه داستان های رستم که فردوسی در شاهنامه نقل کرده است، تفاوت هایی دارد. این تفاوت ها نشان دهنده آن است که در ایران شرقی حلقه جداگانه ای از افسانه های مربوط به رستم در دوران پیش از اسلام وجود داشته است. نولدکه و گروهی از ایران شناس ها افسانه رستم را متعلق به سنت ادبی بومی پیش - سکایی زرنگ ( سیستان ) می دانند و به نظر آن ها هنگام هجوم سکاها به زرنگ و رخج، سرزمینی که به نام آن ها سکستان، سگستان، سیستان نامیده می شود، این افسانه در آن سرزمین رواج داشته و به همراه سکاها به سیستان نیامده است. بهتر است این افسانه به صورت داستانی دیده شود که به شخصیتی خاص، افسانه ای یا تاریخی، تعلق ندارد. به نظر شروو، رستم چهره جنگجوی حماسی هند و اروپایی را ارائه می کند که با عمری دراز محافظ سلسله های فرمانرواست و هرگز خود و اعقابش به تاج و تخت دست نمی یابد و خویشکاری اصلی اش تاج بخشی است. او با سنجش رستم و پیشمه به این نتیجه می رسد که این دو، چهره اصلی و مرکزی سنت ادبی حماسی - روایی هند و ایرانی اند و از سنتی متقدم تر، یعنی از نمونه نخستین هندواروپایی نشئت یافته اند. از این رو در طرح کلی شخصیت و نیز در جزئیات بسیاری با یکدیگر متناظرند.
رستم شاهنامه، همانند قهرمان حلقه داستانی سکایی، چهرمان پهلوانی است که در گونه های خاصی از مضمون های داستانی ادبیات روایی و غیر دینی ظاهر می شود و از دوران پیش - مسیحی سینه به سینه منتقل شده است. داستان رستم فارسی منظوم است و قطعه سغدی رستم به نثر نوشته شده است.
