ادبیات اذربایجانی

در قرن چهاردهم میلادی آذربایجان، قفقاز و بخش های غربی ایران تحت سلطه حکومت های قره قویونلو و آق قویونلو بود. در دوران این حکومت ها شاعرانی مانند قاضی برهان الدین، حبیبی و جهانشاه قراقویونلو با تخلص حقیقی زندگی می کردند؛ که نخستین آثار ترکی آذربایجانی را در آن دوران از خود به جا گذاشته اند. اواخر قرن چهاردهم، زمان ظهور یکی از بزرگ ترین شعرای آذربایجانی، عمادالدین نسیمی بود؛ دیوان اشعار وی از بزرگ ترین دیوان شعرهای زبان های ترکی به شمار می رود. آموزه های صوفی و عرفانی حروفیه از اواخر قرن ۱۴اُم تا اوایل قرن ۱۵اُم میلادی رواج داشت عمادالدین نسیمی یکی از برجسته ترین استادان دیوان ادبیات در تاریخ ادبی زبان های ترکیتبار بوده است. وی به زبان فارسی و عربی نیز آثاری داشته است. پس از معرفی سبک دیوان ادبیات و غزل، عمادالدین نسیمی در قرن ۱۵اُم، شاعران مشهور آذربایجانی چون شاه اسماعیل خطایی، قاسم انوار و محمد فضولی ادبیات آذربایجانی را گسترش دادند.
کتاب دده قورقود نیز نام یکی از قدیمی ترین داستانهای اسطوره ای ترک های اغوز است که در حدود قرن شانزده میلادی به صورت مکتوب درآمده است. این مجموعه از ۱۲ داستان به نثر و نظم تشکیل شده و مجموعه پر ارزشی است که زندگی، ارزشهای اجتماعی و باورهای ایل های ترکی را نشان می دهد. قدمت داستانها مربوط به قرنهای چهاردهم و پانزدهم میلادی می باشد
شاعر قرن ۱۶اُم آذربایجانی، محمد فضولی غزلهای فلسفی، تغزلی و بزمی خود را در زبان های ترکی آذربایجانی، عربی و فارسی می سرود. وی با بهره گیری از سنت های زیبای ادبی از محیط خود، و پیروی از میراث پشتیبانش، موجب شد تا فضولی به یکی از چهره های برجسته ادبی جامعه ادبیات آذربایجانی تبدیل شود. از محمد فضولی دیوان غزل و قصیده ای به یادگار مانده است.