اخلاق تربیتی

[ویکی فقه] مسأله تربیت اخلاقی در قرآن کریم مورد توجّه و عنایت خاصّی است و اصولاً نگرش قرآن به مقوله اخلاق چنان است که عناصر لازم برای تربیت اخلاقی را در متن خود دارد.
ایده سقراطی، کافی بودن علم و معرفت اخلاقی برای انگیزش آدمی، مورد قبول قرآن کریم نیست؛ زیرا این امکان که انسان به رغم آگاهی خود، گرفتار سوء اخلاق، و به جای عمل به دانسته هایش بر مرکب هوا و هوس سوار شود، پذیرفته شده است: «پس آیا دیدی کسی را که هوس خویش را معبود خود قرار داده و خدا او را با وجود علمی که به الوهیت خدا داشت و از آن پیروی نمی کرد گمراه گردانیده و بر گوش و دلش مهر زده و بر دیده اش پرده نهاده است».

بعضی از علل انحراف انسان
از دیدگاه قرآن، انحراف انسان از جاده صواب به رغم آگاهی از آن، تابع میزان اثرپذیری نفس از اغوای شیطان است. این واقعیّت اساسی در قرآن است که موجودی به نام شیطان بر سر راه هدایت انسان ها کمین کرده، قصد گمراه ساختن آنان را دارد.
همین نقش اغواگری شیطان در آغاز زندگی انسان، سبب سقوط آدمی شد: «فَاَزلَّهُمَا الشَّیطـنُ عَنها فَاَخرَجَهُما مِمّا کانا فِیهِ و قُلنَا اهْبِطوا بَعضُکُم لِبَعض عَدُوّ».
این که برای وجود شیطان در نظام احسن جهان چه توجیه فلسفی می توان داشت، به صورت مسأله ای فلسفی باید در جای خود مورد بررسی قرار گیرد؛ امّا از جهت دینی هرگز نمی توان در واقعیّت شیطان و نقش اغواگرانه او در زندگی انسان تردیدی داشت.

← موانع عدم اثر پذیری وسوسه شیطانی
۱. ↑ المیزان، ج ۱۸، ص ۱۷۲.
...