احوال

[ویکی فقه] احوال (عرفان). حال/ احوال، اصطلاحی پرکاربرد در تصوف و عرفان، به معنای حالتی که بی اختیار در ضمیر سالک پدیدار و در مدت کوتاهی ناپدید می شود اما اثری نافذ و ماندگار از خود برجای می گذارد.
حال (مؤنث آن: حالت، جمع آن: احوال و حالات) در لغت به معنای نوعِ خاصِ بودنِ انسان اعم از خوب و بد و به طور کلی به معنای وضع و صفت و چگونگی است.
خلیل بن احمد، کتاب العین، ج۳، ص۲۹۸ـ۲۹۹، چاپ مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم ۱۴۰۵.
درباره نحوه راه یافتن این واژه به اصطلاحات صوفیان، ماسینیون معتقد است که حارث محاسبی آن را از پزشکان اقتباس کرده است. در سیاق علمِ پزشکی، حال به حالتِ تعادلِ اعمالِ زیستیِ موجود زنده دلالت دارد، اما در علم النفس و اخلاق فلسفی اصطلاح حال به معنای امر سریع الزوال، در کنار ملکه به معنای صفت ثابتِ نفس، در آثار متقدم فلسفی به کار رفته است.
سهیل محسن افنان، واژه نامه فلسفی، ج۱، ص۸۲، تهران ۱۴۰۴.
حال در اصطلاح صوفیان، معنا یا واردی از قبیل حزن و سرور یا قبض و بسط است که به واسطه صفای قلب بر اثر ذکر خدا، در اوقاتی مانند نماز، سماع و خلوت، پدید می آید،
ابونصر سراج، کتاب اللُّمَع فی التصوف، ج۱، ص۴۲، چاپ رینولد آلن نیکلسون، لیدن ۱۹۱۴، چاپ افست تهران.
...

اَحوال
(جمعِ حال، در لغت به معنی کیفیت، چگونگی) اصطلاحی عرفانی، با دو معنی در دو بُعد عرفان عملی و عرفان نظری. از نظر عرفان عملی، احوال یکی از اقسام ده گانۀ سلوک است که پس از ده منزلِ قسم أودِیَهْ و پیش از قسمِ ولایات قرار دارد. در این سیر، چنانچه سالک، به مرتبۀ دریافتِ مواهب محضه ای که هیچ نقشی در کسب آن ندارد واصل شود، او را سائر در منازل قسم احوال می دانند. از همین روست که شماری از عارفان، منزل محبت را، که اولین منزل از منازل قسم احوال است، موهبتی و محض عنایت محبوب دانسته اند. اما در عرفان نظری، احوال عبارت از وارداتی است که بر قلب سالک وارد می شود. در این اصطلاح، سالک می تواند به وسیلۀ اعمالِ خاصی، در جذبِ واردات مؤثر باشد همان گونه که شماری از این واردات نیز، صرفاً اعطایی است.