[ویکی فقه] "احمدعلی سپهر" معروف به "مورخ الدوله"، وی فرزند"مورخ السلطنه" و نوه ی "میرزا تقی خان" سپهر مورخ نامی عصر "ناصرالدین شاه" قاجار و نویسنده ی کتاب معروف «ناسخ التواریخ» است.
وی در سال (۱۲۶۹ه. ش) متولد شد از سن کودکی تحصیلات قدیم و جدید را فرا گرفت و به چند زبان اروپایی مخصوصا آلمانی آشنایی یافت. تحصیلات ابتدایی خو د را در مدارس ادب و تحصیلات متوسطه را در مدرسه ی الیانس فرانسه و تحصیلات عالیه را نزد استادان فرانسوی که برای تدریس سلطان "احمد شاه" قاجار استخدام شده بودند، فرا گرفت. وی تحصیلات خود را نزد معلم های درباری قاجار به پایان رسانید. "احمدعلی سپهر" در خصوص گرفتن این لقب«مورخ الدوله» آورده است که: «. . روز چهارم ذیحجه ی سال ۱۳۳۳ صاحب اختیار رئیس کابینه ی همایونی به منزل من آمد و از طرف "احمدشاه" قاجار فرمان لقب مورخ الدوله را داده و اظهار داشت: اعلی حضرت با اعطای این فرمان خواسته اند علاوه بر ابراز مرحمت از زحمات آبا و اجداد؛ شما را در خدمت به تاریخ ایران و اسلام قدردانی فرمایند.»
پیشینه ی اجدادی این خاندان
مورخ الدوله ی سپهر از خاندان سپهر جد وی "لسان الملک سپهر "بود، اجداد وی از مردان علم و ادب و تاریخ بوده اند چنان که خود احمدعلی در نوشته هایش آورده است: «... از همان عنفوان جوانی همان که خواندن و نوشتن را آموختم و چشم به مجلدات ناسخ التواریخ دوختم آرزو داشتم دنباله ی کار نیاکان خویش را پی، گیرم و مخصوصا در تاریخ معاصر ایران یادگاری از خود باقی بگذارم. نفوذ اجدادم در تربیت من بسیار موثر بود. درباره ی نسب خاندان سپهر اختلاف نظرهای بسیاری وجود دارد، اعتمادالسلطنه در روزنامه ی «شرف» نسب او را از طرف پدر به "میرزا مهدی خان استرابادی" وزیر "نادرشاه افشار" مورخ عصر نادری و از جانب مادر به سلاطین عصر صفویه نسبت می دهد. اردکانی وی را فرزند"آخوند ملامحمدعلی کاشانی" که به هشت پشت به "میرزا عبدالاعلای اردبیلی" که از جمله خواص دستگاه صفویه بوده است، می داند. هم چنین زنده یاد دکتر "قائم مقامی" در مقدمه ی خود بر ناسخ التواریخ نسبت خاندان سپهر را به "میرزا مهدی خان استرابادی" را جعلی دانسته و معتقد است که «سپهر در هیچ جا از پدران خود ذکری به میان نیاورده است. وی حتی در مقدمه ی دیوان خود به نام "محموده القصاید" هم که شرح حال خود را نوشته است باز اسمی از پدر خود به میان نیاورده است، و این نسبت که در روزنامه ی «شرف» ذکر شد ظاهرا صحیح نیست. چون اولا "میرزامهدی خان" از اهالی استراباد (گرگان امروزی) و "لسان الملک" از مردم کاشان بوده است، ثانیا خود "لسان الملک" می آورد که در سال (۱۲۱۶ ه. ق) در کاشان متولد شد. و دلایل دیگر...تنها سندی که از اجداد "لسان الملک سپهر" در دست است، نقش مُهری است که از آن "عباسقلی خان" پسر سپهر که در صفحه ی آخر کتاب شامل «التواریخ» حک شده بدین شرح است: «عباسقلی خان پسرمیرزا محمدتقی بن میرزامحمدعلی بن رفیع الدوله بن محمدعلی بن محمدرضا عضدالدولدوله ی شریف».
اقدامات مهم مورخ الدوله
وی شروع کار خود را در سال (۱۲۹۲ه. ش) به سمت مترجمی اداره ی گمرک و سپس رئیس دارالترجمه ی اداره ی مذکور در زمان تصدی مدیران بلژیکی مشغول به کار گردید وی در سال (۱۲۹۳ش) به سمت منشی اول سفارت امپراتوری آلمان در تهران انجام وظیفه نمود. وی سپس مدتی هم در تشکیلات عدلیه ی داور، به اداره ی ثبت رفت و ریئس ثبت شمال تهران گردید. وی مدتی هم ریاست کابینه ی وزارت مالیه را هم در دست گرفت و ریاست کابینه ی نخست وزیر و وزیر کشور در زمان دولت "مشیرالدوله ی پیرنیا" را بر عهده داشت. وی به ریاست دادگاه های اداری وزارت مالیه در دوران دکتر "میلسپو" هم گمارده شد. در سال های آغاز جنگ جهانی اول تا سال ۱۳۲۰ رئیس هیئت مدیره ی شرکت شیلات ایران و روس بود و در سال های بعد ۱۳۲۱ به سمت معاون و کفیل وزارت پیشه و هنر منصوب شد و در سال های وزارت "قوام" وزیر وی گردید. وی در سال (۱۳۲۹ه. ش) در کابینه ی سپهبد "حاجی علی رزم آرا" بار دیگر به سمت ریاست هیات مدیره شرکت شیلات برگزیده شد که تا سال (۱۳۳۱ش) عهده دار این سمت بود، وی هم چنین در ملی شدن شیلات در دوران زمامداری مرحوم دکتر "مصدق" سعی بلیغ به کار برد. وی هم چنین کارهای اساسی و مهمی هم داشت از جمله تاسیس بانک صنعتی و معدنی ایران در سال ۱۳۲۵بود که بعدها به سازمان برنامه و بودجه تغییر نام داد.
حضور وی در جنگ جهانی اول
...
وی در سال (۱۲۶۹ه. ش) متولد شد از سن کودکی تحصیلات قدیم و جدید را فرا گرفت و به چند زبان اروپایی مخصوصا آلمانی آشنایی یافت. تحصیلات ابتدایی خو د را در مدارس ادب و تحصیلات متوسطه را در مدرسه ی الیانس فرانسه و تحصیلات عالیه را نزد استادان فرانسوی که برای تدریس سلطان "احمد شاه" قاجار استخدام شده بودند، فرا گرفت. وی تحصیلات خود را نزد معلم های درباری قاجار به پایان رسانید. "احمدعلی سپهر" در خصوص گرفتن این لقب«مورخ الدوله» آورده است که: «. . روز چهارم ذیحجه ی سال ۱۳۳۳ صاحب اختیار رئیس کابینه ی همایونی به منزل من آمد و از طرف "احمدشاه" قاجار فرمان لقب مورخ الدوله را داده و اظهار داشت: اعلی حضرت با اعطای این فرمان خواسته اند علاوه بر ابراز مرحمت از زحمات آبا و اجداد؛ شما را در خدمت به تاریخ ایران و اسلام قدردانی فرمایند.»
پیشینه ی اجدادی این خاندان
مورخ الدوله ی سپهر از خاندان سپهر جد وی "لسان الملک سپهر "بود، اجداد وی از مردان علم و ادب و تاریخ بوده اند چنان که خود احمدعلی در نوشته هایش آورده است: «... از همان عنفوان جوانی همان که خواندن و نوشتن را آموختم و چشم به مجلدات ناسخ التواریخ دوختم آرزو داشتم دنباله ی کار نیاکان خویش را پی، گیرم و مخصوصا در تاریخ معاصر ایران یادگاری از خود باقی بگذارم. نفوذ اجدادم در تربیت من بسیار موثر بود. درباره ی نسب خاندان سپهر اختلاف نظرهای بسیاری وجود دارد، اعتمادالسلطنه در روزنامه ی «شرف» نسب او را از طرف پدر به "میرزا مهدی خان استرابادی" وزیر "نادرشاه افشار" مورخ عصر نادری و از جانب مادر به سلاطین عصر صفویه نسبت می دهد. اردکانی وی را فرزند"آخوند ملامحمدعلی کاشانی" که به هشت پشت به "میرزا عبدالاعلای اردبیلی" که از جمله خواص دستگاه صفویه بوده است، می داند. هم چنین زنده یاد دکتر "قائم مقامی" در مقدمه ی خود بر ناسخ التواریخ نسبت خاندان سپهر را به "میرزا مهدی خان استرابادی" را جعلی دانسته و معتقد است که «سپهر در هیچ جا از پدران خود ذکری به میان نیاورده است. وی حتی در مقدمه ی دیوان خود به نام "محموده القصاید" هم که شرح حال خود را نوشته است باز اسمی از پدر خود به میان نیاورده است، و این نسبت که در روزنامه ی «شرف» ذکر شد ظاهرا صحیح نیست. چون اولا "میرزامهدی خان" از اهالی استراباد (گرگان امروزی) و "لسان الملک" از مردم کاشان بوده است، ثانیا خود "لسان الملک" می آورد که در سال (۱۲۱۶ ه. ق) در کاشان متولد شد. و دلایل دیگر...تنها سندی که از اجداد "لسان الملک سپهر" در دست است، نقش مُهری است که از آن "عباسقلی خان" پسر سپهر که در صفحه ی آخر کتاب شامل «التواریخ» حک شده بدین شرح است: «عباسقلی خان پسرمیرزا محمدتقی بن میرزامحمدعلی بن رفیع الدوله بن محمدعلی بن محمدرضا عضدالدولدوله ی شریف».
اقدامات مهم مورخ الدوله
وی شروع کار خود را در سال (۱۲۹۲ه. ش) به سمت مترجمی اداره ی گمرک و سپس رئیس دارالترجمه ی اداره ی مذکور در زمان تصدی مدیران بلژیکی مشغول به کار گردید وی در سال (۱۲۹۳ش) به سمت منشی اول سفارت امپراتوری آلمان در تهران انجام وظیفه نمود. وی سپس مدتی هم در تشکیلات عدلیه ی داور، به اداره ی ثبت رفت و ریئس ثبت شمال تهران گردید. وی مدتی هم ریاست کابینه ی وزارت مالیه را هم در دست گرفت و ریاست کابینه ی نخست وزیر و وزیر کشور در زمان دولت "مشیرالدوله ی پیرنیا" را بر عهده داشت. وی به ریاست دادگاه های اداری وزارت مالیه در دوران دکتر "میلسپو" هم گمارده شد. در سال های آغاز جنگ جهانی اول تا سال ۱۳۲۰ رئیس هیئت مدیره ی شرکت شیلات ایران و روس بود و در سال های بعد ۱۳۲۱ به سمت معاون و کفیل وزارت پیشه و هنر منصوب شد و در سال های وزارت "قوام" وزیر وی گردید. وی در سال (۱۳۲۹ه. ش) در کابینه ی سپهبد "حاجی علی رزم آرا" بار دیگر به سمت ریاست هیات مدیره شرکت شیلات برگزیده شد که تا سال (۱۳۳۱ش) عهده دار این سمت بود، وی هم چنین در ملی شدن شیلات در دوران زمامداری مرحوم دکتر "مصدق" سعی بلیغ به کار برد. وی هم چنین کارهای اساسی و مهمی هم داشت از جمله تاسیس بانک صنعتی و معدنی ایران در سال ۱۳۲۵بود که بعدها به سازمان برنامه و بودجه تغییر نام داد.
حضور وی در جنگ جهانی اول
...
wikifeqh: احمدعلی_سپهر
