احمد سنجر ( نام کامل: معز الدنیا و الدین عدودالدوله ابوالحارث احمد سنجر بن ملکشاه ) ( متولد ۱۰۸۵ - درگذشته ۸ مه ۱۱۵۷ ) فرمانروای سلجوقی خراسان از سال ۱۰۹۷ تا ۱۱۱۸، که نهمین سلطان امپراتوری سلجوقی شد و تا زمان مرگش در سال ۱۱۵۷ بر آن حکومت کرد. سلطان سنجر را واپسین سلطان مقتدر سلجوقی می دانند.
... [مشاهده متن کامل]
سنجر در حدود ۱۰۸۶ در سنجار، شهری واقع در شمال غربی عراق متولد شد. اگرچه منابع اولیه بیان می کنند که نام او بر اساس زادگاهش بوده است ( راوندی، ص ۱۸۵؛ ابن الجوزی، هجدهم، ص ۱۶۱ ) اما باسورث خاطرنشان می کند «سنجر» یک نام ترکی است که به معنای «کسی که سوراخ می کند»، «کسی که رخنه می کند» است. سنجر پسر ملکشاه یکم بود و در جنگ های جانشینی علیه سه برادرش به نام های محمود یکم، برکیارق، محمد یکم و برادرزاده اش ملکشاه دوم ( فرزند برکیارق ) شرکت داشت. در سال ۱۰۹۶ به او استان خراسان داده شد تا تحت فرمان برادرش محمد یکم حکومت کند. طی چند سال بعد احمد سنجر با پایتختی در نیشابور فرمانروای بیشتر ایران شد.
او در سال ۱۱۰۲ تهاجم کاشغریان را دفع کرد و جبرئیل ارسلان خان را در نزدیکی ترمذ کشت. در سال ۱۱۰۷ به قلمرو حکومت غوریان حمله کرد و عزالدین حسین را اسیر کرد، اما بعداً در ازای خراج او را آزاد کرد.
سنجر دست به لشکرکشی بر علیه اسماعیلیان زد تا آنان را در ایران از بین ببرد. وی آنان را با موفقیت از تعدادی از سنگرهای خود از جمله قهستان و طبس بیرون راند. با این حال، حکایتی نشان می دهد که سنجر در مسیر رسیدن به سنگر آنها در الموت، یک روز از خواب بیدار شد و خنجری را در کنار خود یافت و یادداشتی از حسن صباح را زیر خنجر مشاهده کرد مبنی بر اینکه او ( حسن ) صلح می خواهد. سنجر که از این واقعه شوکه شده بود، فرستادگانی را نزد حسن فرستاد و هر دو پذیرفتند که از سر راه یکدیگر بمانند.
در سال ۱۱۱۷ به قلمروی بازماندگان غزنوی لشکرکشی کرد و سلطان ارسلان شاه غزنوی را در نبرد غزنی شکست داد و برادر ارسلان بهرام شاه را به عنوان دست نشانده سلجوقی سر کار آورد.
در ۲۶ فوریه ۱۱۰۵ پنجمین سلطان سلجوقی یعنی برکیارق درگذشت. او پسر کوچکتر خود معزالدین ملکشاه را به عنوان وارث تاج و تخت انتخاب کرد. ملکشاه پس از اعلام به عنوان ششمین سلطان امپراتوری سلجوقی، نام ملکشاه دوم را به خود گرفت. با این حال، قدرت واقعی در دست عمویش، محمد تَپَر بود. در همان سال، محمد تپر برادرزاده خود را از سلطنت خلع کرد و خود به عنوان هفتمین سلطان به حکومت پرداخت.
... [مشاهده متن کامل]
سنجر در حدود ۱۰۸۶ در سنجار، شهری واقع در شمال غربی عراق متولد شد. اگرچه منابع اولیه بیان می کنند که نام او بر اساس زادگاهش بوده است ( راوندی، ص ۱۸۵؛ ابن الجوزی، هجدهم، ص ۱۶۱ ) اما باسورث خاطرنشان می کند «سنجر» یک نام ترکی است که به معنای «کسی که سوراخ می کند»، «کسی که رخنه می کند» است. سنجر پسر ملکشاه یکم بود و در جنگ های جانشینی علیه سه برادرش به نام های محمود یکم، برکیارق، محمد یکم و برادرزاده اش ملکشاه دوم ( فرزند برکیارق ) شرکت داشت. در سال ۱۰۹۶ به او استان خراسان داده شد تا تحت فرمان برادرش محمد یکم حکومت کند. طی چند سال بعد احمد سنجر با پایتختی در نیشابور فرمانروای بیشتر ایران شد.
او در سال ۱۱۰۲ تهاجم کاشغریان را دفع کرد و جبرئیل ارسلان خان را در نزدیکی ترمذ کشت. در سال ۱۱۰۷ به قلمرو حکومت غوریان حمله کرد و عزالدین حسین را اسیر کرد، اما بعداً در ازای خراج او را آزاد کرد.
سنجر دست به لشکرکشی بر علیه اسماعیلیان زد تا آنان را در ایران از بین ببرد. وی آنان را با موفقیت از تعدادی از سنگرهای خود از جمله قهستان و طبس بیرون راند. با این حال، حکایتی نشان می دهد که سنجر در مسیر رسیدن به سنگر آنها در الموت، یک روز از خواب بیدار شد و خنجری را در کنار خود یافت و یادداشتی از حسن صباح را زیر خنجر مشاهده کرد مبنی بر اینکه او ( حسن ) صلح می خواهد. سنجر که از این واقعه شوکه شده بود، فرستادگانی را نزد حسن فرستاد و هر دو پذیرفتند که از سر راه یکدیگر بمانند.
در سال ۱۱۱۷ به قلمروی بازماندگان غزنوی لشکرکشی کرد و سلطان ارسلان شاه غزنوی را در نبرد غزنی شکست داد و برادر ارسلان بهرام شاه را به عنوان دست نشانده سلجوقی سر کار آورد.
در ۲۶ فوریه ۱۱۰۵ پنجمین سلطان سلجوقی یعنی برکیارق درگذشت. او پسر کوچکتر خود معزالدین ملکشاه را به عنوان وارث تاج و تخت انتخاب کرد. ملکشاه پس از اعلام به عنوان ششمین سلطان امپراتوری سلجوقی، نام ملکشاه دوم را به خود گرفت. با این حال، قدرت واقعی در دست عمویش، محمد تَپَر بود. در همان سال، محمد تپر برادرزاده خود را از سلطنت خلع کرد و خود به عنوان هفتمین سلطان به حکومت پرداخت.
