احمد بهار

[ویکی فقه] بَهار، احمد (۱۲۶۸-۱۳۳۶ش/۱۸۹۰-۱۹۵۸م)، معروف به شیخ احمد بهار، نویسنده، شاعر و روزنامه نگار سیاست پیشه است. او از مبارزان ضد استعمار در قرن چهاردهم هجری بوده است.
وی در مشهد به دنیا آمد. پدرش محمدکاظم تهرانیان از شاعران و بازرگانان مشهد بود. بهار تحصیلات خود را از مدرسۀ فاضل خان و خیرات خان، نزد استادانی چون میرزا محمدباقر مدرس و شیخ عبدالجواد ادیب نیشابوری آغاز کرد و در تهران، کربلا و نجف به تکمیل تحصیلات پرداخت. شیخ احمد در اشعار خود، «احمد» تخلص می کرد و به لهجه خراسانی، تخلص «داش غلوم» را برگزید. اشعاری که وی به مناسبت درگذشت استادش ادیب نیشابوری سروده، نشان کمال احاطه و استادی او در صناعات ادبی است.با آغاز نهضت مشروطیت، بهار سخت به آن دل بست و حزب دمکرات خراسان را با برخی از همفکران خود بنیان نهاد. مواضع تند او در این ایام سبب شد تا مدتی توقیف، و در زندان روس ها در قوچان حبس شود. وی در ۱۲۹۶ش، روزنامۀ بهار را به عنوان ارگان حزب مذکور منتشر ساخت و به درج سروده ها و نوشته های سیاسی خود ـ که رویکردی بیگانه ستیز داشت ـ پرداخت. انتقادات شدید او از عقد قرارداد ۱۹۱۹م، میان ایران و انگلیس و درج مقالاتی با عنوان «کرزن چه می گوید؟»، موجب توقیف روزنامۀ بهار (۴ رمضان ۱۳۳۷ق/۳ژوئن ۱۹۱۹م) و دستگیری و تبعید خود او به عثمانی شد
فعالیت در استانبول
زندگی بهار با آن که در استانبول با عسرت و تنگدستی می گذشت، اما او همچنان به نوشتن و سرودن ادامه می داد و نوشته های خود را برای نشریات تهران ارسال می کرد. وی پس از یک سال اقامت در استانبول، در زمستان ۱۲۹۹ش، از راه روسیه به ایران بازگشت و در تهران اقامت گزید و باز به مخالفت با قرارداد ۱۹۱۹م برخاست. آشنایی او با سیدحسن مدرس و همکاری با ملک الشعرا بهار و میرزاده عشقی در نشر روزنامۀ قرن بیستم در این دوره از رویدادهای مهم زندگی اوست در این زمان، پدر بهار دستگیر شد و او به ناگزیر به مشهد بازگشت و به قیام کلنل محمدتقی خان پسیان پیوست و پس از تشکیل حزب ملّیون خراسان، روزنامۀ خود را در اختیار این حزب قرار داد و با هماهنگی و تأیید کلنل به درج سروده های ضد انگلیسی در آن پرداخت. پس از شکست کلنل و قتل وی (۱۳۰۰ش)، بهار نیز در ۱۳ آبان همان سال، در مشهد در زمرۀ دیگر یاران کلنل دستگیر، و روانۀ زندان گردید اما یک ماه بعد آزاد شد پس از مدتی، وی در انتخابات دورۀ پنجم مجلس از خراسان شرکت جست و به نمایندگی مردم مشهد انتخاب، و روانۀ تهران شد، اما به سبب مخالفت رضاخان نتوانست به مجلس راه یاد و به رغم اصرار سیدحسن مدرس، تهران را ترک کرد و به مشهد بازگشت.
فعالیت در دوران رضاشاه
بهار در دورۀ سلطنت رضاشاه هم دست از فعالیت های سیاسی باز نکشید و حتی ماده تاریخ جلوس او را در قطعه ای طنزآمیز و بسیار گزنده بیان کرد.از مهم ترین رویدادهای زندگی بهار در این دوره ماجرای مسجد گوهرشاد بود. در تیرماه ۱۳۱۴ پس از سرکوب شدید گروهی از مردم مشهد که برای اعتراض به قانون استفادۀ اجباری از کلاه در مسجد گوهرشاد گرد آمده بودند، برخی از فعالان سیاسی از جمله بهار دستگیر شدند. بهار ۲۰ماه در زندان ماند تا به شفاعت کسانی چون ملک الشعرا بهار در پایان سال ۱۳۱۵ش آزاد گردید. بهار پس از رهایی از زندان، در تهران مقیم شد. زندگی او در این دوره، با سختی و عسرت همراه بود.. پس از خروج رضاشاه از ایران (شهریور ۱۳۲۰)، بهار انتشار مجدد روزنامۀ بهار را از سرگرفت مدتی بعد، وی در دورۀ نخست وزیری قوام السلطنه به ریاست ادارۀ مطبوعات و اطلاعات نخست وزیری رسید و اندکی پس از آن، منشی مخصوص نخست وزیر شد. در دورۀ دکتر محمد مصدق و دولت ملی وی نیز، بهار ریاست دفتر نخست وزیر را در دست داشت. پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، وی در وزارت فرهنگ مشغول به کار شد و سرانجام در ۱۴ بهمن ۱۳۳۶، در تهران درگذشت و در گورستان ابن بابویه و در کنار شهدای ۳۰ تیر به خاک سپرده شد.
اندیشه سیاسی
...