[ویکی فقه] احمد بن محمّد بَزَنطی یک از راویان و محدثان مورد اعتماد سه امام همام و از اصحاب اجماع بوده است.
بَزَنطی، احمد بن محمّد، صحابی امام هفتم و هشتم و نهم و از محدثان و فقهای برجسته شیعه در روزگار خود و نیز از اصحاب اجماع بود. یقیناً او از اصحاب مورد توجه و محترم حضرت موسی بن جعفر و علی بن موسی الرضا و محمد بن علی الجواد ـ علیهم السلام ـ است. مشخصات بزنطی وابستگی او به قبیله سکون، از شاخه های بزرگ قبیله کِنده یمن، مورد اتفاق است. شیخ طوسی کنیه او را ابوجعفر و به احتمال ابوعلی نقل کرده و می گوید که به بزنطی شهرت دارد. نام جد اول و دومش بترتیب عَمرو و زید بوده است که برای اختصار، غالباً نام اول را حذف می کنند و به جای زید نیز کنیه او، ابی نصر، را می آورند. گاهی نیز از بزنطی با عنوان «ابن ابی نصر» یاد می کنند. درگذشت او به اتفاق آرا در ۲۲۱ بوده است. کلام نجاشی در این باره متناقض است که مامقانی و تستری بدان اشاره کرده اند. هرچند سمعانی درباره نسبت بزنطی سخن نگفته است، ولی به تصریح ابن ادریس حلی ، منسوب به نام جایی و نام نوعی پارچه نیز هست و ظاهراً معرب «بیزانسی» است. عدول بزنطی از واقفیت بزنطی پس از رحلت حضرت موسی بن جعفر علیه السلام، اندک زمانی واقفی بوده و اعتقاد به زنده بودن ایشان داشته است، ولی بعد از مکاتبه با امام علی بن موسی الرضا علیه السلام و ظهور برخی معجزات، از مذهب واقفی عدول کرده است. در این باره شیخ طوسی در کتاب الغیبه و قطب راوندی در خرائج و مجلسی در بحار سخن گفته اند. بزنطی از اصحاب اجماع کشّی او را در شمار شش فقیه مهم از اصحاب امام کاظم و امام رضا علیهماالسلام، نام برده و این شش تن طبقه سوم اصحاب اجماع را تشکیل می دهند. و نیز، به گفته شیخ طوسی به دلیل آن که او و چند تن دیگر فقط از افراد ثقه، نقل روایت می کنند، روایات مرسل آن ها در حکم روایات مُسند است. آثار بزنطی ابن ندیم آثار او را چنین شمرده است : کتاب ما رواه عن الرضا علیه السلام؛ کتاب الجامِع؛ کتاب المسائل. شیخ طوسی در الفهرست دو کتاب نخست را نام برده ولی به جای کتاب المسائل کتاب دیگری به نام النوادر را ذکر کرده است. و نجاشی علاوه بر کتاب الجامع، دو کتاب نوادر را از آثار او یاد کرده است. بیش از هشت روایت از او با قید «بزنطی» یا بدون آن نقل شده است که در ابواب مختلف اعتقادی و فقهی در کتب اربعه شیعه مورد استفاده و استناد قرار گرفته است. مشایخ بزنطی در معجم رجال الحدیث ابوالقاسم خوئی، نام حدود یکصد تن که او از ایشان نقل روایت کرده و نام حدود چهل تن که از او روایت کرده اند آمده است. وفات بزنطی چون وفات او در ۲۲۱ و یک سال پس از رحلت امام جواد علیه السلام است، محضر امام هادی را درک نکرده و از اصحاب ایشان شمرده نشده است. فهرست منابع (۱) محمد محسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. (۲) ابن ادریس حلّی، کتاب السرائر، قم ۱۴۱۰ـ۱۴۱۱. (۳) ابن شهرآشوب، معالم العلماء، نجف ۱۳۸۰/۱۹۶۱. (۴) ابن ندیم، کتاب الفهرست، چاپ رضا تجدد، تهران ۱۳۵۰ ش. (۵) محمد بن علی اردبیلی، جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطّرق و الاسناد، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. (۶) اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، ج۱، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۵، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰. (۷) محمدتقی تستری، قاموس الرّجال، قم ۱۴۱۰. (۸) ابوالقاسم خوئی، معجم رجال الحدیث، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. (۹) خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۸۶. (۱۰) محمد بن حسن طوسی، عدّة الاصول، چاپ محمدمهدی نجف، قم ۱۴۰۳/۱۹۸۳. (۱۱) محمد بن حسن طوسی، الفهرست، چاپ محمود رامیار، چاپ افست مشهد ۱۳۵۱ ش. (۱۲) محمد بن حسن طوسی، کتاب الغیبه، نجف. (۱۳) سعید بن هبة الله قطب راوندی، الخرائج و الجرائح، قم ۱۴۰۹. (۱۴) عمررضا کحاله، معجم المؤلفین، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت . (۱۵) محمد بن عمر کشّی، اختیار معرفة الرجال، (تلخیص) محمد بن حسن طوسی، چاپ حسن مصطفوی، مشهد ۱۳۴۸ ش. (۱۶) عبدالله مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال، چاپ سنگی نجف ۱۳۴۹ـ۱۳۵۲. (۱۷) محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بحارالانوار، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. (۱۸) احمد بن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعه المشتهربرجال النجاشی، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.
بَزَنطی، احمد بن محمّد، صحابی امام هفتم و هشتم و نهم و از محدثان و فقهای برجسته شیعه در روزگار خود و نیز از اصحاب اجماع بود. یقیناً او از اصحاب مورد توجه و محترم حضرت موسی بن جعفر و علی بن موسی الرضا و محمد بن علی الجواد ـ علیهم السلام ـ است. مشخصات بزنطی وابستگی او به قبیله سکون، از شاخه های بزرگ قبیله کِنده یمن، مورد اتفاق است. شیخ طوسی کنیه او را ابوجعفر و به احتمال ابوعلی نقل کرده و می گوید که به بزنطی شهرت دارد. نام جد اول و دومش بترتیب عَمرو و زید بوده است که برای اختصار، غالباً نام اول را حذف می کنند و به جای زید نیز کنیه او، ابی نصر، را می آورند. گاهی نیز از بزنطی با عنوان «ابن ابی نصر» یاد می کنند. درگذشت او به اتفاق آرا در ۲۲۱ بوده است. کلام نجاشی در این باره متناقض است که مامقانی و تستری بدان اشاره کرده اند. هرچند سمعانی درباره نسبت بزنطی سخن نگفته است، ولی به تصریح ابن ادریس حلی ، منسوب به نام جایی و نام نوعی پارچه نیز هست و ظاهراً معرب «بیزانسی» است. عدول بزنطی از واقفیت بزنطی پس از رحلت حضرت موسی بن جعفر علیه السلام، اندک زمانی واقفی بوده و اعتقاد به زنده بودن ایشان داشته است، ولی بعد از مکاتبه با امام علی بن موسی الرضا علیه السلام و ظهور برخی معجزات، از مذهب واقفی عدول کرده است. در این باره شیخ طوسی در کتاب الغیبه و قطب راوندی در خرائج و مجلسی در بحار سخن گفته اند. بزنطی از اصحاب اجماع کشّی او را در شمار شش فقیه مهم از اصحاب امام کاظم و امام رضا علیهماالسلام، نام برده و این شش تن طبقه سوم اصحاب اجماع را تشکیل می دهند. و نیز، به گفته شیخ طوسی به دلیل آن که او و چند تن دیگر فقط از افراد ثقه، نقل روایت می کنند، روایات مرسل آن ها در حکم روایات مُسند است. آثار بزنطی ابن ندیم آثار او را چنین شمرده است : کتاب ما رواه عن الرضا علیه السلام؛ کتاب الجامِع؛ کتاب المسائل. شیخ طوسی در الفهرست دو کتاب نخست را نام برده ولی به جای کتاب المسائل کتاب دیگری به نام النوادر را ذکر کرده است. و نجاشی علاوه بر کتاب الجامع، دو کتاب نوادر را از آثار او یاد کرده است. بیش از هشت روایت از او با قید «بزنطی» یا بدون آن نقل شده است که در ابواب مختلف اعتقادی و فقهی در کتب اربعه شیعه مورد استفاده و استناد قرار گرفته است. مشایخ بزنطی در معجم رجال الحدیث ابوالقاسم خوئی، نام حدود یکصد تن که او از ایشان نقل روایت کرده و نام حدود چهل تن که از او روایت کرده اند آمده است. وفات بزنطی چون وفات او در ۲۲۱ و یک سال پس از رحلت امام جواد علیه السلام است، محضر امام هادی را درک نکرده و از اصحاب ایشان شمرده نشده است. فهرست منابع (۱) محمد محسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. (۲) ابن ادریس حلّی، کتاب السرائر، قم ۱۴۱۰ـ۱۴۱۱. (۳) ابن شهرآشوب، معالم العلماء، نجف ۱۳۸۰/۱۹۶۱. (۴) ابن ندیم، کتاب الفهرست، چاپ رضا تجدد، تهران ۱۳۵۰ ش. (۵) محمد بن علی اردبیلی، جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطّرق و الاسناد، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. (۶) اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، ج۱، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۵، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰. (۷) محمدتقی تستری، قاموس الرّجال، قم ۱۴۱۰. (۸) ابوالقاسم خوئی، معجم رجال الحدیث، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. (۹) خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۸۶. (۱۰) محمد بن حسن طوسی، عدّة الاصول، چاپ محمدمهدی نجف، قم ۱۴۰۳/۱۹۸۳. (۱۱) محمد بن حسن طوسی، الفهرست، چاپ محمود رامیار، چاپ افست مشهد ۱۳۵۱ ش. (۱۲) محمد بن حسن طوسی، کتاب الغیبه، نجف. (۱۳) سعید بن هبة الله قطب راوندی، الخرائج و الجرائح، قم ۱۴۰۹. (۱۴) عمررضا کحاله، معجم المؤلفین، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت . (۱۵) محمد بن عمر کشّی، اختیار معرفة الرجال، (تلخیص) محمد بن حسن طوسی، چاپ حسن مصطفوی، مشهد ۱۳۴۸ ش. (۱۶) عبدالله مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال، چاپ سنگی نجف ۱۳۴۹ـ۱۳۵۲. (۱۷) محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بحارالانوار، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. (۱۸) احمد بن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعه المشتهربرجال النجاشی، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.