احمد بن عبیدالله خصیبی

[ویکی فقه] خَصیبی، احمدبن عبیداللّه، کنیه اش ابوالعباس، کاتب و وزیر عباسیان بوده است.
وی را نواده احمد بن اسماعیل بن خصیب جَرجرایی، وزیر منتصر باللّه (بدون ذکر نسبت جرجرایی و عنوان وزیر) یا نواه سلیمان خصیبی دانسته اند. او کار دیوانی را با کتابت در دستگاه دیوانی مادرِ مقتدر عباسی آغاز کرد. در ۱۱ رمضان ۳۱۳، پس از عزل عبداللّه بن محمد خاقانی از وزارت ، مقتدر به پیشنهاد مادرش، خصیبی را به این سمت برگزید.
دلیل رسیدن خصیبی به وزارت
از دلایل رسیدن خصیبی به وزارت آگاه شدن وی از مخفیگاه همسر مُحسِّن، پسر وزیر اسبق، ابوالحسن علی بن محمد ابن فُرات، و بازجویی از وی و واداشتنش به پرداخت مبلغی هنگفت به خزانه بود. خصیبی همچنین در یادداشتی نزد مقتدر و مادرش، معایب خاقانی و پسر و دبیرانش را برشمرد. افزون بر این، گفته شده است که خصیبی با اطرافیان مقتدر مناسبات دوستانه ای داشت و محبت آنان را به خود جلب کرده بود و آن ها نزد مقتدر به هواخواهی از وی می پرداختند. در ۳۱۴، مقتدر به توصیه خصیبی، یوسف بن ابی الساج (والی آذربایجان) را به حکومت نواحی شرقی گمارد و او را مأمور جنگیدن با قرامطه در سرزمینهای گرمسیری اَحساء و قطیف کرد. این تدبیر بعدآ از نکات منفی مدیریت وی به شمار آمد.
علت پیش آمدن مشکلات
خصیبی میخواره بود و به امور دیوانی رسیدگی نمی کرد و زمام کارها را به نایبانش وامی گذاشت. بیشترین همّ وی مصادره اموال کسانی همچون وزیر پیشین و کارگزاران و دبیران بود. به همین دلیل، به زودی مشکلات بسیاری برایش پیش آمد. چنان که خود دچار تنگدستی شد، اموال و مصالح دولت از دست رفت، درآمدها کاهش و هزینه های دولت افزایش یافت و ازاین رو شایعاتی درباره برکناری خصیبی درگرفت. سرانجام خصیبی پس از چهارده ماه وزارت، در ۱۱ ذیقعده ۳۱۴ عزل و دستگیر گردید و پسر و دبیرانش نیز حبس شدند. به جای وی، علی بن عیسی که خصیبی وی را در مقام اشراف و نظارت امور مالی مصر و شام ابقا کرده بود، به وزارت رسید. علی بن عیسی با جدیت به سامان دادن کارها پرداخت و به دستور مقتدر، خصیبی را در حضور فقها و قضات و دبیران بازجویی کرد و دستنوشتی دالّ بر تعهد پرداخت هزار دینار از وی گرفت و او را به حبس بازگرداند.
← بازگشت به کارهای دیوانی
...