احمد بن طولون

احمد بن طولون ( عربی: أحمد بن طولون ) از والیان دوره خلافت عباسی بود. وی بنیان گذار دودمان طولونی بود که بین سال های ۸۶۸ و ۹۰۵ میلادی بر مصر و سوریه فرمان راندند. پدر احمد، به نام طولون، یکی از غلامان امیران دودمان سامانی بود و او را حکمران سامانی سمرقند به مأمون بخشید و طولون نزد مأمون در بغداد به مناصب عالی رسید و پسر او احمد در ۲۴۰ ه‍. ق به جای پدر منصوب گردید.
احمد ابن طولون که در اصل یک برده سرباز تُرک تبار[ ۱] بود در سال ۸۶۸ ( ۲۵۴ قمری ) از سوی خلیفه عباسی به عنوان والی به مصر فرستاده شد. او ظرف چهار سال توانست با اخراج مأمور مالی خلیفه یعنی ابن المدبر، و به دست گرفتن امور مالی مصر خود را به عنوان فرمانروایی عملاً مستقل تثبیت کند. او همچنین توانست یک نیروی نظامی بزرگ وفادار به خود در مصر تشکیل بدهد. دربار عباسی در این زمان سرگرم نبرد با صفاریان و سرکوب شورش زنگیان بود و توجه کم موفق بالله، خلیفه عباسی به مصر این فرصت را برای احمد بن طولون فراهم آورد.
ابن طولون در نظام مالیاتی اصلاحاتی انجام داد و شبکه آبیاری را تعمیر کرد و با این دست تدابیر میزان خراج سالانه ای که به دست آورد رشد چشمگیری یافت. به عنوان نمادی برای حکومت تازه خود، ابن طولون پایتختی جدید به نام القطائع را در شمال پایتخت پیشین یعنی فُسطاط، ساخت. خلیفه موفق بالله پس از سال های ۸۷۵ و ۸۷۶ برای خلع ید ابن طولون با او وارد مبارزه شد اما در این کار کامیاب نشد. ابن طولون در سال ۸۷۸ با پشتیبانی معتمد، برادر الموفق، حکمرانی سوریه و مناطق مرزی امپراتوری بیزانس را نیز به دست گرفت اما برای کنترل طرسوس با چالش روبه رو شد. خانواده احمد بن طولون در شهر فارسی زبان بخارا نشیمن داشتند و نام فرزند و جانشین او، یعنی خمارویه نیز نامی فارسی است.