آجر قزّاقی: آجر نازک دانه ریز به رنگ های سفید و گل بهی، که در نماسازی به کار می رود.
( صدری افشار، غلامحسین و همکاران، فرهنگ فارسی معاصر )
( صدری افشار، غلامحسین و همکاران، فرهنگ فارسی معاصر )
ع/سپنتامهر
آجرقذاقی: آجرهاگردانیده ومنسوب به زمان قاجار.
زندو سفرنگ وگزارش اینکه،
نخست، واژه آجررانمیتوان اززبان ویژه ای د انست چنانکه این واژه درزبان آرامی هم بکاررفته وآن آگوربوده ازینروی، گمانه میزنندگوییا واژه آرامی باشدولی خشت، بیگمان واژه ایست پارسی!
... [مشاهده متن کامل]
دوم اینکه، خشتسازی وآجرکاری، فن وهنری بوده که درشهرآیینی وتمدنهای میانرودانی ونیزدرایلام بگونه همزمان ودرتمدنهای گستره، پهنه وحوزه رودسندهندبکارمیرفته چنانکه کهنترین خشت کاریهای مانده درمیهن مادرخوزستان ونیزدرپرستشگاه پلکانی چغازنبیل شوش دیده میشود. همچنین، خشتسازی وآجرکاری های ویرانه های مادهاو مجموعه پاسارگادوتخت جمشیدهخامنشی ونیزآجرهای اشکانی پارتی وساسانی دراندازه های گوناگون ۳۳�۳۳ و۳۸�۳۸ و۴۰�۴۰پخته میشده است!
درسده چهارم قمری یامهشیدی خشتسازی به کوچکترین اندازهٔ خودبه میانگین ۵٫۵ � ۱۸�۱۸می رسد.
باتازش وهجوم غزان سلجوقی وپس ازببارآوردن ویرانیهای بسیارودرزمان وزارت خواجه نظام الملک توسی وپس ازفروکش نمودن ترکتازیهاوددمنشیهای آنهاوآبادنمودن ایران ویران بفرمان آن وزیرکاردان پارسی، هنروفن خشتسازی رونق گرفت ازیرانیازبه آجربسیارو آجرهاکمی بزرگتر و میانگین اندازه این خشتها که به آجرنظامی وبه نام خواجه ، ناموَرشده بودندودرنظامیه هانیزبکاربرده میشدند،
۵�۲۶� ۲۶ سانتی متر بودگرچه آجرهای ۴گوشه مربعی
به اندازه های۴۰ و۳۸ و۳۳که در زمانهای ساسانی وهخامنشی نیزساخته میشددربرخی جاهادیده میشود.
ویژگی خشتکاری درزمان سلجوقیهاساده وباهمان آجرهااشکال هندسی رادرآورده وبرخی جاهااندکی ازآجرهای لعابداررابکارمیبردندولی گسترش آجرکاری معقلی درزمان ایلخانانست ، ازنمونه های آجرکاری سلجوقی مسجدجامع کهن اصفهانست که همه آن باآجرساخته شده ست.
درزمان صفویه، اندازه آجرها بیشتر ۲۳�۲۳ یا۲۴بود. ( ۵� ۲۴�۲۴ )
در دوره زندیه هم خشتهای کریمخانی درهمین اندازه ها. ولی آجرهای بزرگ مستطیی بنام علینقی خانی پخته میشده که درباغسازی و لبهٔ باغچه ها بکار گرفته می شدند.
درزمان قاجارنیزبیشتراندازه خشتها۴� ۱۹٫۵�۱۹٫۵ واندازه ۲۰�۲۰برای کفسازی باغ هاوحیاطهابوده است.
کنون!
چرادردوره قجری آجرهادراندازه های گوناگون ولی بیشترهمان ۲۳ یا ۲۰سانت به آجریاخشت قزاقی نامدارشده اند؟
چنانکه زیرواژه ماهوارگفته ام ، دولتهای مشروطه به آوَند ودلیل یافَرنودِفسادبسیاردربارواختلاسهای شگرف وحقوق وهزینه های گزاف شاهزادگان وناکارآمدیهای دولتهاوازسویی رخنگی ونفوذبیگانگان وهمچنین اشغال کشوردرجنگ نخست جهانی بدست آنها،
فقروگرسنگی ، مستمندی ودرماندگی باندازه ای کشوررافروگرفت که بدولتهاهم رسیدبگونه ایکه دولت پول ماهواریادستمزدقزاقخانه راهم نداشت وچنانکه عبدالله مستوفی وعین السلطنه ودیگرمردان قجری درخاطرات خودنوشته اند به سربازان قزاقخانه، پروانه واجازه داده شدتاساختمانهای نیمه ویرانه در شهرری کهن راکه نزدیک ری امروزی بودویادگاری ارزشمندازگذشته های دور شهر ری یا راگای باستانی بوده را ویران نموده وآجرهای ۴گوش آن که دراندازه های گوناگون بودرابجای دستمزدخویش بار ستوران واستران قزاقخانه نموده به ری وتهران آورده بفروشندازینروی، آجرهای مربع به آجرهای قزاقی ناموَرگردیدکه اندازه ویژه ای نداشته اند!
ولی امروزمابیشتربه خشتهای۲۰�۲۰ ونیز۲۴�۲۴آجرقزاقی گوییم بنگرید به - >>ماهوار وآجرنظامی
آجرقذاقی: آجرهاگردانیده ومنسوب به زمان قاجار.
زندو سفرنگ وگزارش اینکه،
نخست، واژه آجررانمیتوان اززبان ویژه ای د انست چنانکه این واژه درزبان آرامی هم بکاررفته وآن آگوربوده ازینروی، گمانه میزنندگوییا واژه آرامی باشدولی خشت، بیگمان واژه ایست پارسی!
... [مشاهده متن کامل]
دوم اینکه، خشتسازی وآجرکاری، فن وهنری بوده که درشهرآیینی وتمدنهای میانرودانی ونیزدرایلام بگونه همزمان ودرتمدنهای گستره، پهنه وحوزه رودسندهندبکارمیرفته چنانکه کهنترین خشت کاریهای مانده درمیهن مادرخوزستان ونیزدرپرستشگاه پلکانی چغازنبیل شوش دیده میشود. همچنین، خشتسازی وآجرکاری های ویرانه های مادهاو مجموعه پاسارگادوتخت جمشیدهخامنشی ونیزآجرهای اشکانی پارتی وساسانی دراندازه های گوناگون ۳۳�۳۳ و۳۸�۳۸ و۴۰�۴۰پخته میشده است!
درسده چهارم قمری یامهشیدی خشتسازی به کوچکترین اندازهٔ خودبه میانگین ۵٫۵ � ۱۸�۱۸می رسد.
باتازش وهجوم غزان سلجوقی وپس ازببارآوردن ویرانیهای بسیارودرزمان وزارت خواجه نظام الملک توسی وپس ازفروکش نمودن ترکتازیهاوددمنشیهای آنهاوآبادنمودن ایران ویران بفرمان آن وزیرکاردان پارسی، هنروفن خشتسازی رونق گرفت ازیرانیازبه آجربسیارو آجرهاکمی بزرگتر و میانگین اندازه این خشتها که به آجرنظامی وبه نام خواجه ، ناموَرشده بودندودرنظامیه هانیزبکاربرده میشدند،
۵�۲۶� ۲۶ سانتی متر بودگرچه آجرهای ۴گوشه مربعی
به اندازه های۴۰ و۳۸ و۳۳که در زمانهای ساسانی وهخامنشی نیزساخته میشددربرخی جاهادیده میشود.
ویژگی خشتکاری درزمان سلجوقیهاساده وباهمان آجرهااشکال هندسی رادرآورده وبرخی جاهااندکی ازآجرهای لعابداررابکارمیبردندولی گسترش آجرکاری معقلی درزمان ایلخانانست ، ازنمونه های آجرکاری سلجوقی مسجدجامع کهن اصفهانست که همه آن باآجرساخته شده ست.
درزمان صفویه، اندازه آجرها بیشتر ۲۳�۲۳ یا۲۴بود. ( ۵� ۲۴�۲۴ )
در دوره زندیه هم خشتهای کریمخانی درهمین اندازه ها. ولی آجرهای بزرگ مستطیی بنام علینقی خانی پخته میشده که درباغسازی و لبهٔ باغچه ها بکار گرفته می شدند.
درزمان قاجارنیزبیشتراندازه خشتها۴� ۱۹٫۵�۱۹٫۵ واندازه ۲۰�۲۰برای کفسازی باغ هاوحیاطهابوده است.
کنون!
چرادردوره قجری آجرهادراندازه های گوناگون ولی بیشترهمان ۲۳ یا ۲۰سانت به آجریاخشت قزاقی نامدارشده اند؟
چنانکه زیرواژه ماهوارگفته ام ، دولتهای مشروطه به آوَند ودلیل یافَرنودِفسادبسیاردربارواختلاسهای شگرف وحقوق وهزینه های گزاف شاهزادگان وناکارآمدیهای دولتهاوازسویی رخنگی ونفوذبیگانگان وهمچنین اشغال کشوردرجنگ نخست جهانی بدست آنها،
فقروگرسنگی ، مستمندی ودرماندگی باندازه ای کشوررافروگرفت که بدولتهاهم رسیدبگونه ایکه دولت پول ماهواریادستمزدقزاقخانه راهم نداشت وچنانکه عبدالله مستوفی وعین السلطنه ودیگرمردان قجری درخاطرات خودنوشته اند به سربازان قزاقخانه، پروانه واجازه داده شدتاساختمانهای نیمه ویرانه در شهرری کهن راکه نزدیک ری امروزی بودویادگاری ارزشمندازگذشته های دور شهر ری یا راگای باستانی بوده را ویران نموده وآجرهای ۴گوش آن که دراندازه های گوناگون بودرابجای دستمزدخویش بار ستوران واستران قزاقخانه نموده به ری وتهران آورده بفروشندازینروی، آجرهای مربع به آجرهای قزاقی ناموَرگردیدکه اندازه ویژه ای نداشته اند!
ولی امروزمابیشتربه خشتهای۲۰�۲۰ ونیز۲۴�۲۴آجرقزاقی گوییم بنگرید به - >>ماهوار وآجرنظامی