اثرات جانبی ( خارجی ) ( به انگلیسی: Externality ) وقتی وجود خواهند داشت که یک بنگاه یا فرد می تواند فعالیتی را انجام دهد که به طور مستقیم بر دیگران ( بنگاه یا فرد دیگر ) اثر ( مثبت یا منفی ) بگذارد، لیکن به ازاء آن پولی پرداخت یا دریافت نمی کند. به این معنی که فرد یا بنگاه ایجادکننده اثر جانبی هزینه ها یا منافع ناشی از این عمل را در محاسبات خود وارد نمی کند. تعریف بالا با وجود ساده بودن، دارای نکته مهمی است که می تواند منشأ بعضی از ابهام ها بشود. هنگامی که می گوییم به طور مستقیم، منظور کنارگذاشتن هر گونه اثری است که به وسیله قیمتها انتقال می یابد. یعنی اثر جانبی وجود دارد اگر مثلاً بهره وری یک ماهی گیر از منتشر شدن ضایعات پالایش نفت در نزدیکی صیدگاه متأثر شود، اما نه از طریق سودآوری ماهی گیر که از قیمت نفت متأثر می گردد. اثر نوع اخیر در هر بازار رقابتی وجود دارد، اما هیچ نوع عدم کارایی را ایجاد نمی کند. درواقع، با فرض رفتار قیمت پذیری، بازار به طور دقیق سازوکاری است که یک نتیجه بهینه پارتو ( بهینه اجتماعی ) را ایجاد می کند. این نشان می دهد که وجود یک اثر جانبی، نه فقط یک پدیده تکنولوژیکی، بلکه حاصل کارکرد مجموعه ای از بازارهای موجود است.
اثرات جانبی از لحاظ تأثیرگذاری بر آحاد اقتصادی به دو دسته مثبت یا منفی تقسیم می شود. اثر جانبی مثبت زمانی اتفاق می افتد که فعالیت بنگاه یا فرد تولیدکننده اثر جانبی باعث افزایش مطلوبیت واحدی شود که از آن تأثیر می پذیرد. به عنوان مثال وقتی که یک نفر خلاقیتی به خرج می دهد و فکر یا کالای بدیعی عرضه می کند که تحولی در جامعه ایجاد می کند شاید بابت آن مبلغی هم دریافت کند اما اثرات مثبت آن به مراتب بیشتر از قیمت آن است. این اثرات به کل جامعه می رسد. ابداع فکر الگوریتم که منجر به ایجاد رایانه شد، شاید برای مبدع آن درآمد چندانی ایجاد نکرده باشد لیکن منافع مثبت این فکر نصیب کل جامعه بشری شده است. یا در یک مثال دیگر محله ای را در نظربگیریدکه یکی ازهمسایه هااقدام به نصب لامپ برای روشنایی محوطه بیرون ساختمان خودمی کند ولی در واقع این کارا و باعث افزایش روشنایی خانه های مجاوروبه دنبال آن افزایش مطلوبیت آنهامی شود.
اثر جانبی منفی زمانی اتفاق می افتد که فعالیت بنگاه یا فرد تولیدکننده اثرجانبی باعث کاهش مطلوبیت واحدی شود که از آن تأثیر می پذیرد. به عنوان مثال کارخانه ای را در نظر بگیرید که فولاد تولید می کند. این کارخانه دود کوره های خود را به هوا می فرستد که اثر منفی بر محیط اطراف و از جمله بر فعالیت های کشاورزی و نیز سلامت افراد پیرامون کارخانه دارد. امااین کارخانه به ازای این فعالیت که سایرین را متأثر می کند مجبور به پرداخت مبلغی نیست و لذا کالای خود را ارزانتر از حالتی که مجبور به پرداخت هزینه تحمیل شده بر سایرین می بود، عرضه می کند. افراد پیرامون کارخانه مجبور به پرداخت هزینه آلودگی هوا و محیط زیست هستند. اگر کارخانه مجبور می شد که هزینه های تولید آلودگی را بپردازد مسلماً مقدار کمتری آلودگی تولید می کرد.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفاثرات جانبی از لحاظ تأثیرگذاری بر آحاد اقتصادی به دو دسته مثبت یا منفی تقسیم می شود. اثر جانبی مثبت زمانی اتفاق می افتد که فعالیت بنگاه یا فرد تولیدکننده اثر جانبی باعث افزایش مطلوبیت واحدی شود که از آن تأثیر می پذیرد. به عنوان مثال وقتی که یک نفر خلاقیتی به خرج می دهد و فکر یا کالای بدیعی عرضه می کند که تحولی در جامعه ایجاد می کند شاید بابت آن مبلغی هم دریافت کند اما اثرات مثبت آن به مراتب بیشتر از قیمت آن است. این اثرات به کل جامعه می رسد. ابداع فکر الگوریتم که منجر به ایجاد رایانه شد، شاید برای مبدع آن درآمد چندانی ایجاد نکرده باشد لیکن منافع مثبت این فکر نصیب کل جامعه بشری شده است. یا در یک مثال دیگر محله ای را در نظربگیریدکه یکی ازهمسایه هااقدام به نصب لامپ برای روشنایی محوطه بیرون ساختمان خودمی کند ولی در واقع این کارا و باعث افزایش روشنایی خانه های مجاوروبه دنبال آن افزایش مطلوبیت آنهامی شود.
اثر جانبی منفی زمانی اتفاق می افتد که فعالیت بنگاه یا فرد تولیدکننده اثرجانبی باعث کاهش مطلوبیت واحدی شود که از آن تأثیر می پذیرد. به عنوان مثال کارخانه ای را در نظر بگیرید که فولاد تولید می کند. این کارخانه دود کوره های خود را به هوا می فرستد که اثر منفی بر محیط اطراف و از جمله بر فعالیت های کشاورزی و نیز سلامت افراد پیرامون کارخانه دارد. امااین کارخانه به ازای این فعالیت که سایرین را متأثر می کند مجبور به پرداخت مبلغی نیست و لذا کالای خود را ارزانتر از حالتی که مجبور به پرداخت هزینه تحمیل شده بر سایرین می بود، عرضه می کند. افراد پیرامون کارخانه مجبور به پرداخت هزینه آلودگی هوا و محیط زیست هستند. اگر کارخانه مجبور می شد که هزینه های تولید آلودگی را بپردازد مسلماً مقدار کمتری آلودگی تولید می کرد.
wiki: اثرات جانبی