اثر امپمبا ( به انگلیسی: Mpemba effect ) به پدیده ای فیزیکی گفته می شود که موجب می شود آب گرم زودتر از آب سرد یخ بزند. [ ۱] این پدیده به نام اراستو امپمبا ( به انگلیسی: Erasto Batholomeo Mpemba ) ، متولد ۱۹۵۰، دانش آموز تانزانیایی در سال ۱۹۶۹ نام گذاری شده است. [ ۲] او مشاهده کرد که در شرایط یکسان آب گرمتر سریع تر از آب سرد، منجمد می شود. با این وجود چندی گزارش ها متضاد این پدیده نیز هستند. اما به طور کلی اختلاف نظر بر سر این است که این پدیده در چه شرایطی رخ می دهد، اما گزارش چنین پدیده ای از زمان گذشته وجود داشته است. هر چند که این گزارش ها دارای جزئیات کافی برای ادعا کردن نبوده اند. تعدادی هم توجیه برای این پدیده پیشنهاد شده است. این پدیده هیچگونه توضیح و توجیه علمی نداشته و خلاف تمام قوانین ترمودینامیک بوده و قطعا مشاهدات غیرعلنی در شرایط غیر استاندارد و خارج از الگوریتمهای استاندارد تعریف شده مقایسه ای بوده است مثلاً شوری یا شیرینی هردو مایع گرم و سرد ویا آزمایش با ماده ای بغیر آب و غیره
این پدیدهٔ انجماد آب گرم سریع تر از آب سرد، توصیف کردنش سخت است و عبارتی بد تعریف است. جنگو یک جمله بندی دقیق برای این پدیده پیشنهاد کرده است که چنین است:
وجود یک مجموعه پارامترهای اولیه، و دماهای جفت شده، آب داخل جسم های داده شده در این پارامترها و تنها تفاوت در دمای یکنواخت اولیه باعث می شود که آب گرم تر از آب سرد، سریع تر منجمد بشود.
به هر حال حتی با این تعریف روشن نیست که آیا «انجماد» اشاره شده به صورت یک لایه ای از یخ است یا اینکه در نقطه مد نظر است که آب به صورت یک بلوک جامد یخی درآمده است؛ که در هر دو صورت آب می تواند در صفر درجه سانتی گراد باشد. مقدار آب می تواند در صفر سانتی گراد باشد ولی یخ نبسته باشد؛ که به این معنی است که مقدار گرما گرفته شده از آب در این دما آنقدر نبوده است که منجر به یخ بستن آب بشود، که آب در این حالت متشکل از جامد یخی و آب مایع در دمای صفر است.
با توجه به تعریف بالا می توان راه های ساده ای را برای بررسی این اثر مشاهده کرد: برای مثال اگر دمای کمتر یخ زدگی سطح سرد و ذوب کند بنابراین رسانندگی گرمایی بین سطح سرد و آب ظرف افزایش می یابد. در طرف دیگر، ممکن است تعداد زیادی از چنین پدیده ای باشد که هنوز مشاهده نشده است.
تأثیرات مختلف گرما بر یخ زدن آب به وسیله دانشمندانی همچون ارسطو توصیف شده بودند: «این واقعیت دارد که آب از پیش گرم شده، یخ زدنش سریع تر از آب سرد است. از این رو بسیاری از مردم، هنگامی که آب خنک می خواستند، آن را در مقابل تابش خورشید می گذاشتند؛ بنابراین ساکنان پنتوس هنگامی که قصد نگه داری ماهی را داشتند در بلوکی یخی سوراخی ایجاد می کردند و سپس ماهی را همراه با مقداری آب گرم داخل آن می گذاشتند تا سریع تر یخ ببندد، و آن ها از نی های روییده در آب برای نگهداری این مخلوط یخ و ماهی استفاده می کردند. »[ ۳]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفاین پدیدهٔ انجماد آب گرم سریع تر از آب سرد، توصیف کردنش سخت است و عبارتی بد تعریف است. جنگو یک جمله بندی دقیق برای این پدیده پیشنهاد کرده است که چنین است:
وجود یک مجموعه پارامترهای اولیه، و دماهای جفت شده، آب داخل جسم های داده شده در این پارامترها و تنها تفاوت در دمای یکنواخت اولیه باعث می شود که آب گرم تر از آب سرد، سریع تر منجمد بشود.
به هر حال حتی با این تعریف روشن نیست که آیا «انجماد» اشاره شده به صورت یک لایه ای از یخ است یا اینکه در نقطه مد نظر است که آب به صورت یک بلوک جامد یخی درآمده است؛ که در هر دو صورت آب می تواند در صفر درجه سانتی گراد باشد. مقدار آب می تواند در صفر سانتی گراد باشد ولی یخ نبسته باشد؛ که به این معنی است که مقدار گرما گرفته شده از آب در این دما آنقدر نبوده است که منجر به یخ بستن آب بشود، که آب در این حالت متشکل از جامد یخی و آب مایع در دمای صفر است.
با توجه به تعریف بالا می توان راه های ساده ای را برای بررسی این اثر مشاهده کرد: برای مثال اگر دمای کمتر یخ زدگی سطح سرد و ذوب کند بنابراین رسانندگی گرمایی بین سطح سرد و آب ظرف افزایش می یابد. در طرف دیگر، ممکن است تعداد زیادی از چنین پدیده ای باشد که هنوز مشاهده نشده است.
تأثیرات مختلف گرما بر یخ زدن آب به وسیله دانشمندانی همچون ارسطو توصیف شده بودند: «این واقعیت دارد که آب از پیش گرم شده، یخ زدنش سریع تر از آب سرد است. از این رو بسیاری از مردم، هنگامی که آب خنک می خواستند، آن را در مقابل تابش خورشید می گذاشتند؛ بنابراین ساکنان پنتوس هنگامی که قصد نگه داری ماهی را داشتند در بلوکی یخی سوراخی ایجاد می کردند و سپس ماهی را همراه با مقداری آب گرم داخل آن می گذاشتند تا سریع تر یخ ببندد، و آن ها از نی های روییده در آب برای نگهداری این مخلوط یخ و ماهی استفاده می کردند. »[ ۳]
wiki: اثر امپمبا