اثر

[ویکی فقه] آثر. آثر یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق بوده و به معنای اولویت داشتن چیزی است.
اصل باب درباره ترجیح یک چیز است از دو چیز، که به وجهى از وجوه میان ایشان مشارکتى باشد و یکی از لفظ هائى که در این باب متداول است لفظ آثر است؛ یعنى برگزیده تر و چیزی که انتخابش بهتر است. لفظ های متداول در این باب عبارت اند از: آثر، افضل، اولی، اکثر، ازید، اشد، اشرف، اقدم و جارى مجراى این الفاظ و مقابلات هر یک.معانى بیشتر این الفاظ، ظاهر است و آنچه اهمیت دارد تفسیر آثر، افضل و اولى است که مدار این مباحث بر آن قرار دارد. آثر یعنى برگزیده تر و آنچه براى انتخاب اولویت دارد که به ظاهر، خاص خلقیات است، اما به حسب تحقیق و بررسى به نظر مى رسد به اولى و ازید متعلق باشد؛ پس به غیر خلقیات نیز سرایت مى کند. این تذکر لازم است که میان آثر و افضل تفاوت وجود دارد، زیرا همیشه علم از لباس فاضل تر است، اما براى برهنه، گاهى جامه، آثر و اولى است.
خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۴۷۵.
۱. ↑ خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۴۷۵.
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «آثر»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۰/۲۵.
...

[ویکی الکتاب] آثر. معنی أَثَرِ: اثر-جای پا
معنی أَسْرِ: شبانه حرکت ده
معنی أَسَرَّ: پنهان داشت
معنی عُثِرَ: اطلاع حاصل شد - معلوم شد (عثور بر هر چیز ، اطلاع بر آن و یافتن آن است . )
معنی عُسْرِ: سختی - دشواری
معنی عَسِرٌ: سخت - دشوار
معنی عَصْرِ: قطعه ای از زمان - عصر (در آیه "وَﭐلْعَصْرِ " منظور عصر ظهور پیامبر اسلام صلی الله وعلیه وآله است یا چنانکه در بعضی از روایات آمده منظور ، عصر ظهور حضرت مهدی (علیهالسلام) است که در آن عصر حق بر باطل به طور کامل غلبه کند )
معنی أَثَاماً: سزا-مجازات - کیفر سخت
معنی أَثْخَنتُمُوهُمْ: بسیار آنها را کشتید- برآنها غلبه کردید - آنان را از قدرت و توان انداختید (کلمه اثخان به معنای بسیار کشتن ، و غلبه و قهر بر دشمن است . کلمه ثِخَن به معنی غلظت و بی رحمی است و اثخان کسی به معنی بازداشتن و مانع حرکت وجنبش او شدن است مثلاً با کشتن او . د...
معنی أَثَرْنَ: زیر ورو کردند-برپا نمودند
معنی أَثَرِی: در پی من
معنی أَثْقَالاًَ: بارهای سنگین
ریشه کلمه:
اثر (۲۱ بار)

[ویکی فقه] اثر به معنی باقی مانده از چیزی و نتیجه شی ء است. از اثر به مناسبت در باب های طهارت، صلات و صید و ذباحه بحث شده است.
اثر به معنی باقی مانده از چیزی و نتیجه شی ء است و دارای چندین معنی است.۱. به معنی باقی مانده از چیزی.۲. به معنی نتیجه و آن چیزی است که از چیزی بدست آید.۳. بمعنی نشانه و آن علامتی است که دلالت بر چیزی می کند.۴. به معنی خبر است و بر سخنان گذشته دلالت دارد نه بر عمل آنان.۵. آنچه در پی شی ء بیاید که فقها آن را حکم گویند.لفظ اثر گاهی به چیزی که تحقق و فعلیت یافته است به اعتبار این که از چیز دیگر به وجود آمده اطلاق می شود و از جهتی به معنی معلول به کار می رود.اثر مورد بحث، اثر به معنای اول می باشد.

[ویکی الکتاب] معنی أَثَرِ: اثر-جای پا
معنی أَسْرِ: شبانه حرکت ده
معنی أَسَرَّ: پنهان داشت
معنی عُثِرَ: اطلاع حاصل شد - معلوم شد (عثور بر هر چیز ، اطلاع بر آن و یافتن آن است . )
معنی عُسْرِ: سختی - دشواری
معنی عَسِرٌ: سخت - دشوار
معنی عَصْرِ: قطعه ای از زمان - عصر (در آیه "وَﭐلْعَصْرِ " منظور عصر ظهور پیامبر اسلام صلی الله وعلیه وآله است یا چنانکه در بعضی از روایات آمده منظور ، عصر ظهور حضرت مهدی (علیهالسلام) است که در آن عصر حق بر باطل به طور کامل غلبه کند )
معنی أَثَاماً: سزا-مجازات - کیفر سخت
معنی أَثْخَنتُمُوهُمْ: بسیار آنها را کشتید- برآنها غلبه کردید - آنان را از قدرت و توان انداختید (کلمه اثخان به معنای بسیار کشتن ، و غلبه و قهر بر دشمن است . کلمه ثِخَن به معنی غلظت و بی رحمی است و اثخان کسی به معنی بازداشتن و مانع حرکت وجنبش او شدن است مثلاً با کشتن او . د...
معنی أَثَرْنَ: زیر ورو کردند-برپا نمودند
معنی أَثَرِی: در پی من
معنی أَثْقَالاًَ: بارهای سنگین
تکرار در قرآن: ۲۱(بار)
«اثر» در اصل، به معنای جای پاست، ولی، به هر علامتی که از چیزی باقی می ماند «اثر» گفته می شود.
نشانه. در قاموس باقی مانده شیئی گفته می‏شود. بطور کلی اثر عبارت است از علامت و نشانه‏ایکه از چیزی یا کسی باقی ماند خواه بنائی باشد یا دینی یا بدعتی یا جای پائی و یا غیر از اینها آنجا که آمده مراد اعمال و کارها و سنّت‏هائی است که از انسانها باقی می‏ماند. و در کریمه مراد طریقه است. یعنی ما پدران خود را بر دینی و طریقه‏ای یافتیم و ما اثر و باقی مانده آنها که همان طریقه شان است پیروی خواهیم کرد. اثر را بعد و پشت سر نیز معنی کرده‏اند گویند (خَرَجَ فی اَثَره) یعنی در پی او خارج شد شخص سابق که رفته، راه و جای قدم‏هایش علامت و باقی مانده اوست و آنکه از پس وی خارج میشود در علامت و نشانه او قدم بر می‏دارد. موسی در باره قومش بخدا عرض می‏کند قوم من پشت سر من‏اند یعنی آن هفتاد نفر براهی که من پیموده‏ام قدم خواهند گذاشت و در (طور) بمن خواهند رسید. در آیه مراد از آثار همان دین و طریقه توحید است که اثر پیامبران گذشته است یعنی عیسی بن مریم را در پی آنها و بر دین آنها فرستادیم. در کریمه بمعنی بقیّه و نشانه است یعنی کتابی غیر از این و یا نشانه‏ای از علم که اثر گذشتگان است بیاورید. در جریان سامری آمده است که او به موسی گفت مراد از اثر، چنانکه از ابومسلم اصفهانی و فخر رازی نقل شده دین موسی و مراد از رسول خود موسی است یعنی من مقداری از دین تو را قبول کردم و سپس آنرا بدور افکندم و معنی (بَصُرْتُ بمالم یَبْصُروا بِهِ) در صدر آیه آن است که من بطلان دین تو را دریافتم ولی این مردم ندانستند ولی باز این ترجمه دارای اشکال است و دلچسب نیست واللّه العالم. و درباره آنکه سامری از جای پای مرکب جبرئیل خاک زنده شده را برداشت و مراد در اثر آیه جای پای مرکب و مراد از رسول، جبرئیل است یک روایت مرسله از علی بن ابراهیم نقل شده (تفسیر برهان ذیل آیه) و چند روایت در الدرالمنثور و غیره آمده ولی بعید بنظر می‏آید و در ذیل روایت هست که در اثر زدن خاک مزبور به گوساله در بدن او مو روئید و این عجیب‏تر است در مجسمه‏ای که از طلا ساخته شده چطور مو می‏روید؟!! وانگهی آنوقت که مرکب جبرئیل وارد آب شد بنی اسرائیل از آب گذشته بودند سامری در آنجا نبود که خاک را ببیند و بردارد واللّه العالم. آثَرَیُؤثِرُ از باب افعال یعنی برگزیدن و اختیار کردن است مثل یعنی زندگی دنیا را برگزیدن و مثل راغب در مفردات گوید: استعمال اثر در تفضّل و برگزیدن بطور استعاره است.

[ویکی فقه] اثر (ابهام زدایی). واژه اثر ممکن است اشاره به معانی ذیل باشد: • اثر (فقه)، به معنی باقی مانده از چیزی و نتیجه شی ء و دارای کاربرد در ابواب مختلف فقهی• اثر (علوم حدیث)، کلام منقول از پیامبر، صحابه و تابعین (دیدگاه اهل سنت) و یا کلام منقول از پیامبر و معصومین (دیدگاه شیعه)
...

[ویکی اهل البیت] اثر (علم الحدیث). پس از قرآن کریم یکی از منابع مهم دین مبین اسلام، سنت است که تبیین و تفسیر آیات قرآن را عهده دار است. تعابیر «حدیث»، «روایت»، «سنت»، «خبر» و «اثر» هرکدام نشانگر اقوال و آثار برجای مانده از پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) است.
«اثر» و «اثاره» در لغت به معنای نشان، علامت و بازمانده از یک شیء است. این کلمه در آیات قرآن نیز به همین معنا باز آمده است؛ به عنوان مثال قرآن می فرماید: «إِنَّا نَحْنُ نُحْیِی الْمَوْتَی وَنَکْتُبُ مَا قَدَّمُوا وَآثَارَهُمْ» اما به گفته دانشمندان علم الحدیث، مفهوم اصطلاحی اثر با مفهوم لغوی آن تفاوت چندانی ندارد؛ زیرا همان طور که اثر به معنای بقیه و بازمانده شیء است، در علم الحدیث نیز این کلمه بر بقایای اقوال و افعال منقول از پیامبر(ص) و سلف صالح اطلاق می شود و از این جهت با معنای لغوی آن مغایرت ندارد.
برخی از دانشمندان مانند شیخ بهایی کلمه اثر را با حدیث مترادف دانسته اند و برخی نیز این دو کلمه را مباین هم می دانند به این معنا که: حدیث آن است که از پیامبر(ص) رسیده است اما اثر آن است که از صحابی و دیگران رسیده باشد. لکن شهید ثانی معتقد است که بین اثر و حدیث رابطه عموم و خصوص برقرار است به این معنا که هر حدیث و روایتی قطعاً اثری از پیشینیان است لکن هر اثر به دست آمده ضرورتا منقول از پیامبر(ص) و یا صحابه نیست و علی الظاهر این قول مقرون به صواب است.
ناگفته نماند نوعی از تفسیر قرآن را تفسیر اثری یا تفسیر به مأثور گفته اند و آن تفسیر با کمک نقل و اثر است، اما در مورد ماده تفسیر اثری بین شیعه و اهل سنت اختلاف نظر وجود دارد به این معنا که از نظر شیعه حدیث پیامبر و امامان معصوم(ع) در شمار مدارک تفسیر اثری می باشد، در حالی که اهل سنت آرای رسیده از سوی صحابه و در شرایطی بزرگان تابعین را نیز به عنوان مدارک تفسیر اثری قابل قبول دانسته اند.

[ویکی فقه] اثر (علوم حدیث). اثر، کلام منقول از پیامبر، صحابه و تابعین (دیدگاه اهل سنت) و یا کلام منقول از پیامبر و معصومین (دیدگاه شیعه) است. که گویی مترادف با خبر و حدیث است.
در چگونگی این واژه نیز چونان «خبر» سخن بسیار است، و عالمان و محدثان در تعریف آن هم داستان نیستند. به لحاظ لغت، برجای مانده هر چیزی را «اثر» گویند. وقتی تازیان می گفتند: ذهبتُ فی اثرِ فلانٍ، یعنی او را پیروی کردم، پای برجای پای او نهادم و رفتم. اثر الحدیث، یعنی اینکه کسی از کسانی گزارش کند و آثارشان را بازگوید.الماثره، مکرمت و بزرگی ها را گویند، چون نسل در نسل و عصرها و عصرها گزارش می شود و... بدین سان تعریف عالمان و محدثان از «اثر» نیز به دوراز معنای لغوی آن نیست. اکنون تعریف ها را بنگریم و سپس چگونگی آنها را: شایع ترین تعریف از «اثر» در میان محدثان این است که «اثر»، آن چیزی است که از صحابه رسیده باشد. تهانوی نوشته است: یطلق... الآثار علی افعال الصحابة. و جمال الدین قاسمی در تعریف آن نگاشته است: اثر، منقول از صحابه را گویند؛ که اطلاق آن بر کلام رسول الله (صلی الله علیه وآله) نیز صحیح است. این تعریف، گو اینکه شایع ترین تعریف از «اثر» است ـ چنانکه گفتیم ـ و پیشینه ای بس کهن دارد امّا از دقت و استواری لازم برخوردار نیست.
فرق خبر و اثر
زبیدی نوشته است: بازمانده هر چیزی را «اثر» گویند و نیز خبر را که به «آثار» جمع بسته می شود. این است که گفته می شود «فلان من حملة الآثار» و مراد آن است که آن کس، از محدثان است. پیشوایان حدیث بین خبر و اثر فرق نهاده اند، بدین سان که گفته اند خبر آن است که از رسول الله (صلی الله علیه وآله) نقل شود و اثر آن است که از صحابه گزارش شود و از کسانی که بدین عنوان شهره شده اند، ابوبکر سعید بن عبدالله بن علیّ طوسی نیشابوری (متولد ۴۱۳) و محمد بن هیاج بن مبادر آثاری انصاری هستند.
← دیدگاه عالمان اهل سنت
اینها همه بر استواری سخن دکتر «نورالدین عتر» گواهی می دهد که نوشته است: این سه عنوان، حدیث، خبر و اثر در نزد محدثان به یک معناست. بر اساس آنچه تا بدین جا آوردیم، اکنون می توان گفت که گمانه های گونه گون در نگاشته های «مصطلح الحدیث» در تفاوت میان عناوین یادشده، در سده های واپسین چهره بسته است و در میان کتاب های پیشینیان از آنها سخنی نیست.

[ویکی فقه] اثر (فقه). اثر به معنی باقی مانده از چیزی و نتیجه شی ء است. از اثر به مناسبت در باب های طهارت، صلات و صید و ذباحه بحث شده است.
اثر به معنی باقی مانده از چیزی و نتیجه شی ء است و دارای چندین معنی است.۱. به معنی باقی مانده از چیزی.۲. به معنی نتیجه و آن چیزی است که از چیزی بدست آید.۳. بمعنی نشانه و آن علامتی است که دلالت بر چیزی می کند.۴. به معنی خبر است و بر سخنان گذشته دلالت دارد نه بر عمل آنان.۵. آنچه در پی شی ء بیاید که فقها آن را حکم گویند.لفظ اثر گاهی به چیزی که تحقق و فعلیت یافته است به اعتبار این که از چیز دیگر به وجود آمده اطلاق می شود و از جهتی به معنی معلول به کار می رود.اثر مورد بحث، اثر به معنای اول می باشد.
تناسب اثر با شیء مؤثر
اثر در اصل، به معنای باقی مانده از چیزی است، لیکن باقی مانده از هر چیز، متناسب با آن است؛ به عنوان مثال:
← اثر عقد، ایقاع، زوجیت و...
بحث تفصیلی آثار عقود، ایقاعات، زوجیّت، ملکیّت و مانند آن ها در جای خود می آید. در این جا به نمونه هایی از مسائل آن که در باب های طهارت، صلات و صید و ذباحه آمده است اشاره می کنیم.
← اثر نجاست در پاک شدن شیء نجس
...

[ویکی فقه] اثر (فلسفه). اَثر به معنای نشان و در اصطلاح عبارت است از: آنچه از فاعل در منفعل گذارده و یا افاضه می شود.
اثر به در لغت به معنای نشان و نتیجه شی ء (Effect) بوده و جمع آن آثار است و در چند معنا استعمال می شود: ۱. به معنی نتیجه و آن چیزی است که از چیزی به دست آید. ۲. به معنی نشانه و آن علامتی است که دلالت بر چیزی می کند. ۳. به معنی خبر است و بر سخنان گذشته دلالت دارد نه بر عمل آنان. ۴. آنچه در پی شی ء بیاید که فقها آن را حکم گویند.
توضیح اصطلاح
اثَر در اصطلاح عبارت است از: آنچه از فاعل در منفعل گذارده و یا افاضه می شود. حکمت مترتبۀ بر هر چیز را اثر آن می نامند، معلول هر علتی را اثر آن گویند و غرض و غایت مترتب بر اشیاء را اثر آنها نامند و کیفیتی که از فاعل مختار یا موجب در منفعل گذارده می شود اثر می گویند. لفظ اثر گاهی به چیزی که تحقّق و فعلیت یافته است به اعتبار اینکه از چیز دیگر به وجود آمده، اطلاق می شود و از جهتی به معنی معلول به کار می رود. قانون اثر (Loi de L'effet) در نظر (تورندایک) عبارت است از اینکه: پیروزی در عمل منجر به تکرار آن و ناکامی در عمل منجر به ترک آن می شود.
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • جرجانی، میرسیدشریف، التعریفات.• تهانوی، محمدعلی بن علی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم.• عبدالنبی، الاحمد نکری، دستور العلماء جامع العلوم فی اصطلاحات الفنون.

اَثَر
علامت و نشانه ای که فاعل در منفعل می گذارد. مفهومِ اثر در اصطلاح فلسفه، معنایی عام تر از علت و معلول دارد و از این رو برخی احکام خاص علت و معلول همچون لزوم معیت علت و معلول در بقا، در آن اعتبار نمی شود؛ بر همین اساس با قبول این مفهوم، ارتباط اثر با مؤثر می تواند برای همیشه قطع شود.