اثار عجم

[ویکی نور] آثار عجم. آثارعجم، توسط محمد نصیر حسینی شیرازی، مشهور به فرصت و ملقب به فرصت الدوله 1339 - 1271ق نگاشته شده است. این کتاب چندی قبل توسط دکتر منصور رستگار فسایی تصحیح و تحشیه شده است.
فرصت الدوله شیرازی، بنا به اظهار خود در سال های پایانی سلطنت ناصری؛ یعنی در سال 1307ق دستور نقشه برداری و تهیه تصاویر از آثار باستانی و نقش های قدیمی و تعیین فاصله مناطق از یکدیگر، آن هم عمدتا در فارس را از مقامات دولتی قاجار دریافت نمود.
بر اساس آنچه از مطالب کتاب مستفاد می شود، فرصت الدوله در گام نخست شروع به مسافرت و نقشه برداری کرد، لیکن زمانی که یادداشت های خود را به تهران فرستاد بنا به دلایلی آن یادداشت ها از بین رفت، به همین دلیل پس از مدتی، ظاهرا در 1311ق مجددا اقدام به مسافرت و نگارش در سطحی وسیع تر نمود. سختی و صعوبت قضیه و دوباره نویسی با توجه به نداشتن و فقدان اولیه، بر اهمیت این کتاب افزود. فرصت در 1314ق مطالب کتاب خود را به اتمام رساند.
کتاب از دو جلد تشکیل شده که زندگی مؤلف، بخشی عظیمی از جلد اول تشکیل می دهد و جلد دوم با فهرست مطالب و متن شروع شده و با تقریظات و تعلیقات ادامه پیدا کرده و با فهرست اعلام دو جلد به اتمام می رسد.
عنوان کتاب تا حدی معرف محتوا و نوشتار کتاب می باشد. کتاب از دو بخش تشکیل شده است:

[ویکی فقه] آثارعجم (کتاب). «آثارعجم»، توسط محمد نصیر حسینی شیرازی ، مشهور به فرصت و ملقب به فرصت الدوله (۱۳۳۹- ۱۲۷۱ ق) به زبان فارسی در موضوع جغرافیای عمومی نگاشته شده است.این کتاب توسط دکتر منصور رستگار فسایی تصحیح و تحشیه شده است.
فرصت الدوله شیرازی، بنا به اظهار خود در سال های پایانی سلطنت ناصری؛ یعنی در سال ۱۳۰۷ ق دستور نقشه برداری و تهیه تصاویر از آثار باستانی و نقش های قدیمی و تعیین فاصله مناطق از یکدیگر، آن هم عمدتا در فارس را از مقامات دولتی قاجار دریافت نمود. بر اساس آنچه از مطالب کتاب مستفاد می شود، فرصت الدوله در گام نخست شروع به مسافرت و نقشه برداری کرد، لیکن زمانی که یادداشت های خود را به تهران فرستاد بنا به دلایلی آن یادداشت ها از بین رفت، به همین دلیل پس از مدتی، ظاهرا در ۱۳۱۱ ق مجددا اقدام به مسافرت و نگارش در سطحی وسیع تر نمود. سختی و صعوبت قضیه و دوباره نویسی با توجه به نداشتن و فقدان اولیه، بر اهمیت این کتاب افزود. فرصت در ۱۳۱۴ ق مطالب کتاب خود را به اتمام رساند.
ساختار کتاب
کتاب از دو جلد تشکیل شده که زندگی مولف، بخشی عظیمی از جلد اول تشکیل می دهد و جلد دوم با فهرست مطالب و متن شروع شده و با تقریظات و تعلیقات ادامه پیدا کرده و با فهرست اعلام دو جلد به اتمام می رسد.
گزارش محتوا
عنوان کتاب تا حدی معرف محتوا و نوشتار کتاب می باشد. کتاب از دو بخش تشکیل شده است: ۱. بخش نخست کتاب ضمن آنکه در بردارنده مطالب مختصری درباره عرفا و شعرای عرب و دانشمندان و حکمای ایرانی و یونانی از زمان قدیم است، عمدتا به معرفی آثار باستانی موجود در فارس اختصاص یافته و آثار و ابنیه موجود در مناطق دیگر، از جمله بوشهر ، خوزستان ، کرمانشاه ، همدان ، مازندران ، چهارمحال بختیاری ، کهکیلویه وبویراحمد و اردبیل را نیز به اختصار توضیح می دهد. در مورد بخش نخست کتاب که به موضوع آثار باستانی فارس مربوط می شود، نویسنده غرض و هدف خود را از این کار: تا اکتشاف آثار مزبور، بلکه ثبت و ضبط آن اعلام می کند، کاری که با دقت نظر از سوی وی انجام گرفته است. از محاسن کتاب در این قسمت توضیحات مفصلی است که نویسنده در مورد نقش بر جسته ها داده است (از جمله اسارت والرین توسط شاپور ساسانی ). وی همچنین کتیبه های موجود در آن منطقه را خط به خط ترجمه و عینا در متن کتاب آورده است و حتی در این باره به منابع اروپایی؛ مانند تاریخ ایران نوشته سرجان ملکم نیز استناد کرده است. این ویژگی نه تنها ارزش عملی کار مؤلف را نشان می دهد، بلکه تبحر او را در ترجمه متون خط میخی نشان داده می دهد، هر چند قابل مقایسه با کیفیت و سطح مطالعات امروزی نباشد.
آثار عجم، فرصت الدوله شیرازی، ج ۱، ص۱۸.
...

آثار عجم. آثارِ عَجَم
کتابی در جغرافیا به فارسی از فُرصَتُ الدّوله شیرازی (۱۲۷۱ـ۱۳۳۹ق). کتاب شامل مقدمه، زندگی نامۀ مؤلف و متن اصلی است . متن اصلی کتاب تاریخ تحولات سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی ولایت فارس ، به ویژه شهر شیراز از آغاز تا زمان حیات مؤلف ، است . علاوه بر آن ، اطلاعاتی مهم دربارۀ جغرافیای تاریخی بلوکات ، قصبات ، منازل بین راهی ، شهرها و آبادی های فارس و نیز رودخانه ها، سلسله جبال و قلاع شهر در آن آمده است . همچنین اطلاعات ارزشمندی دربارۀ قنات ها، چشمه ها، ابنیه و آثار تاریخی ، فرهنگی و مذهبی ، مساجد و کاروان سراهای استان فارس آمده است . شرح حال رجال و شخصیت های مشهور سیاسی و فرهنگی ، عالمان، عارفان، ادیبان و حکیمان از دیگر مطالب این کتاب است . این کتاب نخست در ۱۳۱۴ق در بمبئی چاپ سنگی شد. منصور رستگار فسایی نیز آن را در تهران (۱۳۷۷ش) چاپ و منتشر کرده است.