اتیشا

آتیشا. آتیشا ( به بنگالی: অতীশ দীপঙ্কর শ্রীজ্ঞান Ôtish Dipôngkor Srigên ) ) ( زادهٔ ۹۸۲ - مرگ ۱۰۵۴ میلادی ) آموزگار بودایی امپراتوری پالی و از چهره های بنیادگذار بودایی گری در تبت بود.
آتیشا در جایی که امروزه بنگلادش خوانده می شود زاده شد و در نزدیکی لهاسا هم درگذشت.
آموزه های برگرفته از بودایی گری به علاوهٔ دریافت هایی از ویشنو، شیوا، آیین هندو و دیگر آیین های بومی بود. وی بیش از دویست کتاب را نوشت، ترجمه نمود یا ویراست. این نوشته ها به گسترش آیین بودا در تبت بسیار یاری رساند. او دستنوشته های سانسکریت چندی را در تبت یافت و از روی آنها رونوشت برداشت. همچنین کتاب های بسیاری را نیز از سانسکریت به زبان تبتی برگرداند.

اَتیشا (۹۸۲ـ۱۰۵۴م)(Atisha)
(نیز مشهور به اتیشا دیپامکارا سری جنیانا۱) عالم۲ بودایی بنگالی. تعالیمش تأثیر شگرفی در جنبه های نظری و عملی بودایی گری تبتی۳ داشت و نقش مهمی در اصلاح تقویم تبتی ایفا کرد. منابع دربارۀ اصل و نسب و زادبوم او اختلاف دارند؛ برخی زادگاهش را روستای ویکراماپورا۴ در منطقۀ داکا۵ی بنگال دانسته اند، و تحقیقات اخیر نیز به این نظر گرایش دارد که در خانواده ای اشرافی در منطقۀ داکای بنگال متولد شده است. اتیشا پس از ازدواج صاحب نُه فرزند شد، اما سرانجام از امتیازات اشرافی خود دست شُست و خود را وقف آیین بودا کرد. نزد بسیاری از عالمان بودایی زمانه، مانند ناروپا۶ و دارماپالا۷، درس خواند و به مدرسۀ رُهبانی ویکراماسیلا راه یافت. به سبب آگاهی فراوانش از تعالیم بودایی، پس از یک دوره سرکوب مذهبی که گلانگ ـ دار ـ ما۸، شاه تبت، در آن کشور انجام داد برای احیای آیین بودا در تبت به آن جا دعوت شد، و از ۱۰۴۲م تا پایان زندگی اش به اصلاحات دینی۹ در تبت پرداخت. پس از درگذشتش شورای بزرگی از بوداییان تبت مرگ وی را جزو وقایع مهم ثبت کرد و در بزرگداشت او کوشید. شهرت اتیشا بیشتر به سبب دانش و موضع خلل ناپذیرش در دفاع از اصلاحات بود. او برای پالایش سَنگهه۱۰ (جامعۀ راهبان۱۱) بر بی همسری و مراعات کامل فرایض دینی تأکید کرد و به تدریس نظام بودایی تَنترا۱۲ پرداخت. اتیشا با همکاری رینچن بزانگ ـ پو۱۳، عالم بودایی تبتی، بسیاری از سوترا۱۴ها (متون دینی بودایی) را به تبتی ترجمه کرد. نیز در این دوره کتابی به نام بُدهی پَتهاپرادیپا۱۵ (چراغ راه اشراق) نوشت که مجموعۀ رهنمودهایی برای اصلاحات بود. شاگرد بزرگ او بروم ـ ستون۱۶ نام داشت و فرقۀ بکا ـ گدامس۱۷ را تأسیس کرد که نخستین فرقۀ بودایی تبتی بود. همچنین، آثار اتیشا تأثیر فراوانی در عالمان تبتی بعدی، به ویژه تسونگ ـ کها ـ پا۱۸، و مکتب گِلوگپا۱۹ باقی نهاد.