اتمتکین. [ ] ( اِخ ) برادرزاده خوارزمشاه اتسز. مؤلف چهارمقاله آرد: گورخان خطائی بدر سمرقند با سلطان عالم سنجربن ملکشاه مصاف کرد و لشکر اسلام را چنان چشم زخمی افتاد که نتوان گفت و ماوراءالنهر او را مسلم شد بعد از کشتن امام مشرق حسام الدین انار اﷲ برهانه و وسَع علیه رضوانه. پس گورخان بخارا را به اتمتکین داد پسر امیر بیابانی ( ؟ ) برادرزاده خوارزمشاه اتسز و در وقت بازگشتن او را بخواجه امام تاج الاسلام احمدبن عبدالعزیز سپرد که امام بخارا بود و پسر برهان ،تا هرچه کند با اشارت او کند و بی امر او هیچ کاری نکند و هیچ حرکت بی حضور او نکند و گورخان بازگشت و به برسخان بازرفت و عدل او را اندازه نبود و نفاذ امر او را حدی نه والحق حقیقت پادشاهی ازین دو بیش نیست. اتمتکین چون میدان تنها یافت دست تظلم برد و از بخارا استخراج کردن گرفت بخاریان تنی چند بودند سوی برسخان رفتند و تظلم کردند گورخان چون بشنید نامه ای نوشت سوی اتمتکین بر طریق اهل اسلام : بسم اﷲ الرحمن الرحیم. اتمتکین بداند میان ما اگرچه مسافت دور است رضاو سخط ما بدو نزدیک است اتمتکین آن کند که احمد فرماید و احمد آن فرماید که محمد فرموده است والسلام - انتهی. آقای قزوینی در حواشی چهارمقاله در باب ( ( اتمتکین ) ) آرند: ضبط صحیح این کلمه معلوم نشد در هر صورت این امر محقق است که گورخان در سنه 536 هَ. ق. بعد از جنگ قطوان حکومت بخارا را بشخصی داد که نامش شبیه بدین کلمه است ، در مختصر تاریخ بخارا لمحمدبن زُفربن عمر که در سنه 574 هَ. ق. تألیف شده است گوید: ( ( و چون در شهور سنه ست و ثلاثین و خمسمائه ( 536 هَ. ق. ) ایمنتکین [ ن ل : الیتکین ] از گورخان والی بخارا شد هم در این سال بفرمود تا حصار را [ یعنی حصار بخارا را ] آبادان کردندو جای باشش خود آنجا ساخت و حصار نیکوتر از آن شد که بود ) ). رجوع به چهارمقاله چ لیدن ص 22 و 114 شود.
