اتروما

آتروما. آتروما رگه ای سفت و چسبناک است که روی درون لایه سرخرگ رسوب می کند.
آتروما ( به انگلیسی: Atheroma ) مشتق از کلمه یونانی ἀθήρα است که نوعی فرنی است [ ۱] که اشاره به چسبناکی آن است. در متون فنی فارسی، غالباً کلمات آتروما یا پلاک دیده می شوند؛ هر چند فرهنگستان واژه چسب رگ تود را تصویب کرده است. [ ۲]
آتروما تجمع مواد رسوبی در لایه داخلی ( اینتیما ) سرخرگ های متوسط و بزرگ است. بخش عمده ای از آتروماها از ماکروفاژها، چربی ها ( مانند کلسترول ) و کلسیم تشکیل شده است. مجرای درون رگ با ضخیم شدن لایه انتیما تنگ می شود. پلاکهای آترومی در تصلب شرایین دیده می شوند. انجمن قلب آمریکا بر اساس اطلاعات حاصل از اتوپسی در سنین مختلف پیشنهاد نموده که ضایعات آترواسکلروزیس سیر خاصی را از دوران جوانی تا سنین بالاتر طی می کند و در بیماران مبتلا به نوع شدید و علامت دار این ضایعه، مخلوطی از تمام این تغییرات بافتی مشاهده می شود. بر اساس این بررسی، ضایعه از تشکیل نوارهای درخشنده چربی ( Fatty Streaks ) در لایه انتیما در افراد جوان که حاوی سلول های حباب دار است شروع و در سیر خود به پلاک فیبروآتروماتو ( Fibroatheromatous ) ، پلاک فیبروزه ( Fibrous ) و پلاک های عارضه دار ( Complicated plaque ) تبدیل می شود. [ ۳]
با توجه به آن که هیپرکلسترولمی، دیابت، کشیدن سیگار، چاقی، پرفشاری خون و زندگی بی تحرک و نشسته از عوامل خطرساز در بروز این ضایعات شناخته شده اند تا ۱۰ سال قبل تصور می شد که با کنترل این عوامل به ویژه هیپرکلسترولمی و پرفشاری خون، بتوان تا آخر قرن بیستم ابتلا به بیماری های کرونری را محدود ساخت. اما به نظر می رسد وجود عوامل دیگری موجب شکست در این امر شده است. [ ۳]
این ضایعه از سلول ها، عناصر موجود در بافت همبند، چربی و مواد حاصل از تخریب سلولی تشکیل شده است.
سلول های التهابی و ایمنی که از خون وارد این ضایعه می شوند یکی از بخش های اصلی این ضایعه را تشکیل می دهند. باقی سلول هایی که در ساختار این ضایعه دیده می شوند عبارت اند از سلول های اندوتلیوم و عضلات صاف همچنین سلول هایی با ظاهر حباب دار و کف آلود ( Foam cells ) همراه با قطرات چربی آزاد خارج سلولی در مرکز ضایعه آترومی دیده می شوند که توسط یک سرپوش متشکل از سلول های عضلانی و یک ماده زمینه ای پر از کلاژن محدود شده اند.