اتروسک
لغت نامه دهخدا
فرهنگ فارسی
دانشنامه آزاد فارسی
اِتْروسْک (Etruscan)
از اقوام باستانی ساکن اِتروریا۱، در ایتالیا (اراضی توسکان۲ و بخشی از اومبریا۳ی کنونی)، از قرن ۸ تا قرن ۲پ م. سلسلۀ اِتروسکی تارکینیوس۴ ها از ۶۱۶ تا ۵۰۹پ م بر روم سلطنت کرد. اِتروسک ها در اوج تمدن خود، در قرن ۶پ م، با استفاده از ناوگان تجاری قدرتمند خود به ثروت و قدرت سرشار دست یافتند. در ۵۰۹پ م از رُم رانده شدند و سرانجام تحت سلطۀ رومیان درآمدند. احتمالاً اِتروسک ها پیش از ۸۰۰پ م از آسیای صغیر آمده بودند. حکومت شاهان اِتروسک، اشرافیتی بسته بود و به خاندان لوکومونِس۵ محدود می شد که وظایف مدنی و مذهبی را درهم آمیخته بودند. وسعت اِتروریا حدود ۵۰۰پ م به بیشترین حد رسید؛ اما یونانیان و رومیان، آنان را از کامپانیا۶ و لاتیوم۷ بیرون راندند. در ۴۷۴پ م هیرون اول، جَبّار سیراکوز۸، اِتروسک ها را در نبردی دریایی در کومِه۹، شکست داد. اِتروسک ها حدود ۴۵۴ از کورسیکا۱۰ و البا۱۱ نیز بیرون رانده شدند؛ در ۳۹۶پ م وِیی۱۲ مغلوب شد؛ و گُل ها شهرک های مهاجرنشین را در پو۱۳ ویران کردند (۳۹۰پ م). بخش جنوبی اِتروریا به رُم سوگند وفاداری یاد کرد (۳۵۱پ م)، و پس از چند نبرد، در ۲۸۳پ م رومیان به فرماندهی کورنِلیوس دولابِلا۱۴ در دریاچۀ وادیمونیان۱۵ به پیروزی کامل رسیدند. اِتروسک ها در ۹۱پ م، مانند رومیان حقوق شهروندی دریافت می کردند. شهرک های نظامی که سولا۱۶ و اوگوستوس در اِتروریا ساختند، به خودمختاری این قوم پایان داد و این سرزمین نیز رومی شد.
از اقوام باستانی ساکن اِتروریا۱، در ایتالیا (اراضی توسکان۲ و بخشی از اومبریا۳ی کنونی)، از قرن ۸ تا قرن ۲پ م. سلسلۀ اِتروسکی تارکینیوس۴ ها از ۶۱۶ تا ۵۰۹پ م بر روم سلطنت کرد. اِتروسک ها در اوج تمدن خود، در قرن ۶پ م، با استفاده از ناوگان تجاری قدرتمند خود به ثروت و قدرت سرشار دست یافتند. در ۵۰۹پ م از رُم رانده شدند و سرانجام تحت سلطۀ رومیان درآمدند. احتمالاً اِتروسک ها پیش از ۸۰۰پ م از آسیای صغیر آمده بودند. حکومت شاهان اِتروسک، اشرافیتی بسته بود و به خاندان لوکومونِس۵ محدود می شد که وظایف مدنی و مذهبی را درهم آمیخته بودند. وسعت اِتروریا حدود ۵۰۰پ م به بیشترین حد رسید؛ اما یونانیان و رومیان، آنان را از کامپانیا۶ و لاتیوم۷ بیرون راندند. در ۴۷۴پ م هیرون اول، جَبّار سیراکوز۸، اِتروسک ها را در نبردی دریایی در کومِه۹، شکست داد. اِتروسک ها حدود ۴۵۴ از کورسیکا۱۰ و البا۱۱ نیز بیرون رانده شدند؛ در ۳۹۶پ م وِیی۱۲ مغلوب شد؛ و گُل ها شهرک های مهاجرنشین را در پو۱۳ ویران کردند (۳۹۰پ م). بخش جنوبی اِتروریا به رُم سوگند وفاداری یاد کرد (۳۵۱پ م)، و پس از چند نبرد، در ۲۸۳پ م رومیان به فرماندهی کورنِلیوس دولابِلا۱۴ در دریاچۀ وادیمونیان۱۵ به پیروزی کامل رسیدند. اِتروسک ها در ۹۱پ م، مانند رومیان حقوق شهروندی دریافت می کردند. شهرک های نظامی که سولا۱۶ و اوگوستوس در اِتروریا ساختند، به خودمختاری این قوم پایان داد و این سرزمین نیز رومی شد.
wikijoo: اتروسک
پیشنهاد کاربران
در زبان ایتالیایی پسوند فامیلیها بسیار شبیه ترکی است . لی ، لو ( با یک حرف جابجایی ) , چی ، ی ، او ، لار به نظر ریشه در زبان مشترک ترکی و اتروسک است. نماد گرگ شیرده به کودکان نیز یکی از اشتراکات است.
اِتروسک تمدنی با تبار غیر هندواروپایی است که از حدود سال ۷۰۰ پیش از میلاد تا میانه های سده اول پیش از میلاد در شبه جزیره ایتالیا دوام داشت و همزمان با شکوفایی جمهوری روم ناپدید گردید.
ریشه و تبار اتروسکی ها ناآشکار است ولی خود منابع اتروسکی بر این اشاره دارند که آنها از آناتولی به ایتالیا مهاجرت کرده اند. احتمال همتباری آنها با اقوام آسیانی وجود دارد. آنها را همچنین با باسک های اسپانیا ربط می دهند.
... [مشاهده متن کامل]
تاریخ [ویرایش]
خاستگاه اتروسکها به پیشاتاریخ برمی گردد. هیچ متن ادبیات، مذهبی یا فلسفی از این قوم به مورخان نرسیده و تقریباً همه دانسته های ما از کاوشهای باستانشناختی سرچشمه می گیرد.
دربارۀ اتروسکها دو نظریۀ غالب وجود دارد؛ برخی بر این باورند که اتروسکها بومی منطقه هستند و از فرهنگ ویلانوا سربرآورده اند در حالیکه برخی دیگر آنها را مهاجرانی از آناتولی می دانند. [۱] به هر روی از سده ششم پیش از میلاد قلمرو اتروسکها از منطقۀ اتروریا در شمال غربی ایتالیای امروزی رو به گسترش گذاشت، بطوریکه از شمال به آن سوی کوههای آپنین و از جنوب به کامپانیا رسید.
پیشتر گروهی از مهاجران یونانی بخشهایی از جنوب ایتالیا را به اشغال خود درآورده کشوری برپا کرده بودند که به یونان بزرگ ( Magna Graecia ) نامور بود. همسایگی با مستعمرات یونانی نشین باعث تأثیر پذیرفتن اتروسکها از فرهنگ یونانی و بعدتر رقابتهای سیاسی و اقتصادی میان دو کشور شد. بهره برداری از معادن و تجارت آهن و مس برای اتروسکها ثروت سرشاری حاصل کرد و حوزۀ نفوذ آنها را در شبه جزیره ایتالیا وسعت بخشید. از سوی دیگر یونانیها موفق به ایجاد شهرکهای بازرگانی در سواحل فرانسه و اسپانیا و جزیره کرس شده بودند. اتروسکها که احساس می کردند منافع اقتصادیشان در خطر افتاده، با کارتاژ همپیمان شدند و در آلالیا به جنگ یونانیان رفتند ( ۵۴۰ پیش از میلاد ) ؛ نتیجه این نبرد دریایی عقب رانده شدن یونانیها و چیرگی اتروسکان بر شمال دریای تیرنی و جزیرۀ کرس بود.
با دگرگونیهای قدرتهای منطقه در نیمه اول سده پنجم پیش از میلاد جایگاه اتروسکان رو به افول رفت. ابتدا کارتاژ متحد آنها از یونانیها شکست خورد و چند سال بعد هییرو حاکم سیراکوز اتروسکها را شکست سختی داد و باعث شد رومیان تازه از راه رسیده شهرهای لاتیوم و کامپانیا را از چنگ آنها درآورند. با یورش گلها مناطق شمالی دریای آدریاتیک هم جدا شد. رومیان هم یک به یک شهرهای اتروسکان را زیر پرچم خود می کشیدند تا اینکه در سده سوم پیش از میلاد اتروریا به تصرف روم در آمد.
منبع [ویرایش]
ویکی پدیای انگلیسی، ویرایش ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۱
↑ Achilli A, Olivieri A, Pala M, et al. ( April 2007 ) . "Mitochondrial DNA variation of modern Tuscans supports the near eastern origin of Etruscans". Am. J. Hum. Genet. 80 ( 4 ) : 759–68. DOI:10. 1086/512822. PMC 1852723. PMID 17357081. http://linkinghub. elsevier. com/retrieve/pii/S0002 - 9297 ( 07 ) 61106 - 9.
در ویکی انبار پرونده هایی دربارهٔ اتروسک موجود است.
رده ها: ایالت ها و قلمروهای بنیان گذاری شده در ۱۲۰۰ ( پیش از میلاد ) اقوام غیرهندواروپایی تمدن کشورهای سابق در اروپا مردم باستان در ایتالیا
قس عربی
الحضارة الإتروسکانیة هی الاسم الحدیث لحضارة عاشت فی إیطالیا القدیمة فی منطقة توسکانا الحالیة تقریباً وأطلق علیهم الرومان القدماء اسم إتروسکی أو توسکی. [1] اسمهم الرومانی هو أصل تسمیة توسکانا ( معقلهم ) وإتروریا ( کامل منطقتهم ) .
سماهم الإغریق تیرینیوی والتی اشتقت اللاتینیة منها اسم "ماری تیرینوم" "البحر التیرانی". [2] استخدم الأتروسکان تسمیة راسینا والتی أدغمت لتصبح راسنا. [3]
تمیزت الحضارة بلغتها الخاصة وبدأت فی وقت غیر معروف فی ما قبل التاریخ وما قبل تأسیس روما حتى استوعبت بالکامل فی الجمهوریة الرومانیة. خلال أقصى اتساعها وذلک خلال فترة تأسیس روما والمملکة الرومانیة ازدهرت فی ثلاث مدن کونفدرالیة: إتروریا فی وادی بو عند جبال الألب الشرقیة ولاتیوم وکامبانیا. [4] کانت روما ضمن الأراضی الخاضعة للسیطرة الأتروریة. هناک أدلة کثیرة على أن روما خضعت فی بدایاتها للأتروسکان حتى طرد الرومان فیی فی 396 ق. م.
تطورت الثقافة الأتروریة فی إیطالیا بعد حوالی 800 ق. م تقریباً على أنقاض الثقافة الفیلانوفیة من العصر الحدیدی. تنحت هذه الأخیرة فی القرن السابع المیلادی لثقافة تأثرت بالتجار الیونانیین والجیران الیونان فی ماجنا غراسیا، وهی الحضارة الهیلینیة فی جنوب إیطالیا. بعد عام 500 قبل المیلاد انتقل القرار السیاسی لإیطالیا إلى یدی الأتروریین. [5]
[عدل]الأصل والتاریخ
موسیقی إتروری، من مقبرة تریکلینیوم، فی تارکینیا.
أصول الإتروسکان فقدت قبل التاریخ، علماء التاریخ لم یجدوا صناعة أدبیة أو نصوص مقروءة من دیانة أو فلسفة، ولذلک أکثر ما عرف عن هذه الحضارة استیق من ما وجد بالقبور والأضرحة. النظریة الرئیسیة التی تبحث أصلهم تقول بأنهم هم السکان الأصلیون، من ثقافة الفیلانوفیین أو من الشرق القریب، وکان توسعهم مرکزا إلى الشمال وراء جبال الأبنین وحتى کامبانیا، ووجد أن کثیر من القرى والبلدان الصغیرة خلال القرن السادس قبل المیلاد أختفت بسبب الجیران القویین الإتروسکانیین، وکان من المؤکد أن البنیة السیاسیة للثقافة الإتروسکانیة کانت أکثر ارستوقراطیة من مدن ماجنا غراسیا Magna Graecia فی الجنوب الإیطالی. کانت التجارة والتنقیب عن المعادن خاصة الحدید والنحاس قد أدت إلى غنى الإتروسکانیین الذی أدى إلى توسعهم وتأثیرهم الکبیر فی شبه الجزیرة الإیطالیة وعلى غرب المیاه الدافئة ( البحر الأبیض المتوسط ) , وهنا اصطدمت طموحاتهم واهتماماتهم مع الحضارة الإغریقیة، خاصة فی القرن السادس قبل المیلاد، عندما بدأت المستعمرات الإیطالیة تتوسع حتى فرنسا واسبانیا إلى جزیرة کورسیکا، وبذلک نشأ بینهم وبین القرطاجیین حلف بسبب أن الأخیرین أیضا مصالحهم واهتماماته . . .
ریشه و تبار اتروسکی ها ناآشکار است ولی خود منابع اتروسکی بر این اشاره دارند که آنها از آناتولی به ایتالیا مهاجرت کرده اند. احتمال همتباری آنها با اقوام آسیانی وجود دارد. آنها را همچنین با باسک های اسپانیا ربط می دهند.
... [مشاهده متن کامل]
تاریخ [ویرایش]
خاستگاه اتروسکها به پیشاتاریخ برمی گردد. هیچ متن ادبیات، مذهبی یا فلسفی از این قوم به مورخان نرسیده و تقریباً همه دانسته های ما از کاوشهای باستانشناختی سرچشمه می گیرد.
دربارۀ اتروسکها دو نظریۀ غالب وجود دارد؛ برخی بر این باورند که اتروسکها بومی منطقه هستند و از فرهنگ ویلانوا سربرآورده اند در حالیکه برخی دیگر آنها را مهاجرانی از آناتولی می دانند. [۱] به هر روی از سده ششم پیش از میلاد قلمرو اتروسکها از منطقۀ اتروریا در شمال غربی ایتالیای امروزی رو به گسترش گذاشت، بطوریکه از شمال به آن سوی کوههای آپنین و از جنوب به کامپانیا رسید.
پیشتر گروهی از مهاجران یونانی بخشهایی از جنوب ایتالیا را به اشغال خود درآورده کشوری برپا کرده بودند که به یونان بزرگ ( Magna Graecia ) نامور بود. همسایگی با مستعمرات یونانی نشین باعث تأثیر پذیرفتن اتروسکها از فرهنگ یونانی و بعدتر رقابتهای سیاسی و اقتصادی میان دو کشور شد. بهره برداری از معادن و تجارت آهن و مس برای اتروسکها ثروت سرشاری حاصل کرد و حوزۀ نفوذ آنها را در شبه جزیره ایتالیا وسعت بخشید. از سوی دیگر یونانیها موفق به ایجاد شهرکهای بازرگانی در سواحل فرانسه و اسپانیا و جزیره کرس شده بودند. اتروسکها که احساس می کردند منافع اقتصادیشان در خطر افتاده، با کارتاژ همپیمان شدند و در آلالیا به جنگ یونانیان رفتند ( ۵۴۰ پیش از میلاد ) ؛ نتیجه این نبرد دریایی عقب رانده شدن یونانیها و چیرگی اتروسکان بر شمال دریای تیرنی و جزیرۀ کرس بود.
با دگرگونیهای قدرتهای منطقه در نیمه اول سده پنجم پیش از میلاد جایگاه اتروسکان رو به افول رفت. ابتدا کارتاژ متحد آنها از یونانیها شکست خورد و چند سال بعد هییرو حاکم سیراکوز اتروسکها را شکست سختی داد و باعث شد رومیان تازه از راه رسیده شهرهای لاتیوم و کامپانیا را از چنگ آنها درآورند. با یورش گلها مناطق شمالی دریای آدریاتیک هم جدا شد. رومیان هم یک به یک شهرهای اتروسکان را زیر پرچم خود می کشیدند تا اینکه در سده سوم پیش از میلاد اتروریا به تصرف روم در آمد.
منبع [ویرایش]
ویکی پدیای انگلیسی، ویرایش ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۱
در ویکی انبار پرونده هایی دربارهٔ اتروسک موجود است.
رده ها: ایالت ها و قلمروهای بنیان گذاری شده در ۱۲۰۰ ( پیش از میلاد ) اقوام غیرهندواروپایی تمدن کشورهای سابق در اروپا مردم باستان در ایتالیا
قس عربی
الحضارة الإتروسکانیة هی الاسم الحدیث لحضارة عاشت فی إیطالیا القدیمة فی منطقة توسکانا الحالیة تقریباً وأطلق علیهم الرومان القدماء اسم إتروسکی أو توسکی. [1] اسمهم الرومانی هو أصل تسمیة توسکانا ( معقلهم ) وإتروریا ( کامل منطقتهم ) .
سماهم الإغریق تیرینیوی والتی اشتقت اللاتینیة منها اسم "ماری تیرینوم" "البحر التیرانی". [2] استخدم الأتروسکان تسمیة راسینا والتی أدغمت لتصبح راسنا. [3]
تمیزت الحضارة بلغتها الخاصة وبدأت فی وقت غیر معروف فی ما قبل التاریخ وما قبل تأسیس روما حتى استوعبت بالکامل فی الجمهوریة الرومانیة. خلال أقصى اتساعها وذلک خلال فترة تأسیس روما والمملکة الرومانیة ازدهرت فی ثلاث مدن کونفدرالیة: إتروریا فی وادی بو عند جبال الألب الشرقیة ولاتیوم وکامبانیا. [4] کانت روما ضمن الأراضی الخاضعة للسیطرة الأتروریة. هناک أدلة کثیرة على أن روما خضعت فی بدایاتها للأتروسکان حتى طرد الرومان فیی فی 396 ق. م.
تطورت الثقافة الأتروریة فی إیطالیا بعد حوالی 800 ق. م تقریباً على أنقاض الثقافة الفیلانوفیة من العصر الحدیدی. تنحت هذه الأخیرة فی القرن السابع المیلادی لثقافة تأثرت بالتجار الیونانیین والجیران الیونان فی ماجنا غراسیا، وهی الحضارة الهیلینیة فی جنوب إیطالیا. بعد عام 500 قبل المیلاد انتقل القرار السیاسی لإیطالیا إلى یدی الأتروریین. [5]
[عدل]الأصل والتاریخ
موسیقی إتروری، من مقبرة تریکلینیوم، فی تارکینیا.
أصول الإتروسکان فقدت قبل التاریخ، علماء التاریخ لم یجدوا صناعة أدبیة أو نصوص مقروءة من دیانة أو فلسفة، ولذلک أکثر ما عرف عن هذه الحضارة استیق من ما وجد بالقبور والأضرحة. النظریة الرئیسیة التی تبحث أصلهم تقول بأنهم هم السکان الأصلیون، من ثقافة الفیلانوفیین أو من الشرق القریب، وکان توسعهم مرکزا إلى الشمال وراء جبال الأبنین وحتى کامبانیا، ووجد أن کثیر من القرى والبلدان الصغیرة خلال القرن السادس قبل المیلاد أختفت بسبب الجیران القویین الإتروسکانیین، وکان من المؤکد أن البنیة السیاسیة للثقافة الإتروسکانیة کانت أکثر ارستوقراطیة من مدن ماجنا غراسیا Magna Graecia فی الجنوب الإیطالی. کانت التجارة والتنقیب عن المعادن خاصة الحدید والنحاس قد أدت إلى غنى الإتروسکانیین الذی أدى إلى توسعهم وتأثیرهم الکبیر فی شبه الجزیرة الإیطالیة وعلى غرب المیاه الدافئة ( البحر الأبیض المتوسط ) , وهنا اصطدمت طموحاتهم واهتماماتهم مع الحضارة الإغریقیة، خاصة فی القرن السادس قبل المیلاد، عندما بدأت المستعمرات الإیطالیة تتوسع حتى فرنسا واسبانیا إلى جزیرة کورسیکا، وبذلک نشأ بینهم وبین القرطاجیین حلف بسبب أن الأخیرین أیضا مصالحهم واهتماماته . . .