اتابکان یزد

اَتابکان یزد (حک: ۵۳۶ـ۷۱۸ق)
(یا: آل وردان یا آل وردان زور) سلسله ای از فرمانروایان محلی یزد و ابرقو. مؤسس این سلسله رکن الدین سام ( ـ۵۹۰ق)، پسر وردان زور (روز) و یکی از امیران لشکر یزد بود. در ۵۳۶ق، پس از آن که امیر فرامرز بن علی، آخرین امیر آل کاکویۀ یزد، در جنگ قطوان به قتل رسید، سلطان سنجر سلجوقی آن دیار را به دو تن از دختران او بخشید، آنگاه رکن الدین سام را به اتابکی آن دو گماشت . پس از درگذشت دختران امیر فرامرز، رشتۀ امور رسماً در اختیار رکن الدین سام و جانشینان او قرار گرفت . بعد از مرگ سلطان سنجر و فروپاشی سلاجقه ، اتابکان یزد مدتی به اطاعت خوارزمشاهیان و زمانی نیز به فرمانبرداری مغولان گردن نهادند. آن ها به آبادانی و ایجاد ابنیه ، خصوصاً مدارس و احداث روستاها، قنوات و مزارع علاقۀ خاصی داشتند که از جمله می توان به احداث مدرسۀ اتابک ، مدرسۀ صفوتیه ، روستای عزآباد، روستای ده شور، روستای آب شور، باغ طغانشاهی و قدمگاه امام رضا(ع ) اشاره کرد. اتابکان یزد ده تن بودند که آخرین آن ها حاجی شاه بن یوسف شاه بوده است . این سلسله به دست امیر مبارزالدین (مؤسس سلسلۀ آل مظفر) فروپاشید و یزد رسماً به قلمرو آل مظفر پیوست .