ابی بن کعب

[ویکی فقه] اُبیّ بن کَعب بن قَیس بن عُبید بن زید انصاری از کاتبان وحی می باشد.
ابیّ بن کعب، از قبیله خزرج، تیره بنی نجّار و کنیه اش ابومنذر یا ابوالطفیل بود و در جاهلیّت از معدود کسانی بود که نوشتن می دانست.
بعد از اسلام
در بیعت عقبه حضور داشت و پس از هجرت پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم)، او در شمار کاتبان وحی، نویسندگان نامه ها و معاهدات پیامبر قرار گرفت و برخی از نامه های رسیده به رسول خدا را برای حضرت می خواند، او، در نخستین سریّه پس از هجرت، به فرمان دهی حمزه شرکت داشت و در دیگر غزوات نیز با پیامبر همراه بود. رسول اکرم، در عقد اخوت میان مهاجر و انصار، بین او و سعیدبن زید یا طلحةبن عبیدالله، برادری بر قرار کرد.
بعد از رحلت پیامبر
پس از رحلت رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) در شمار صحابیان بزرگی قرار داشت که از بیعت با ابوبکر سرباز زده به خلافت علی بن ابی طالب متمایل بودند. او در مقام احتجاج بر ابوبکر گفت:ای ابوبکر! حقی را که خداوند برای غیر تو قرار داده، انکار مکن و نخستین کسی نباش که رسول خدا را در امر وصیّ و برگزیده اش نافرمانی کرده، از امر او سرمی پیچد. برابر برخی روایات شیعی، اُبیّ در ضمن خطبه ای می گوید:روزی پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) درباره وصیّ و جانشین بعد از خود برایم سخن گفت و علی (علیه السلام) را هدایتگر هدایت شده خیرخواه امت، احیا کننده سنت پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم)، امام و پیشوای مسلمانان پس از خود معرفی فرمود:«یا اُبّی عَلَیْکَ بِعلیّ فَاِنَّهُ الْهادِیُ الْمَهْدِی، اَلنّاصِحُ لاِمتی، اَلْمُحیی لِسُنَّتی وَ هُوَ اِمامُکُمْ بَعْدِیْ فَمَنْ رَضِیَ بِذلِکَ لَقِینی عَلی ما فارَقْتُهُ عَلَیه». از روایتی استفاده می شود که پیامبر، آینده امر خلافت پس از خود را و این که چه کسانی آن را قبضه خواهند کرد، به او خبر داده است. اُبیّ در نوشتن و جمع آوری، قرائت، تعلیم، تفسیر، و فقه قرآن، دارای مقام والایی بوده است. انس بن مالک و قرظی، او را از ۴ یا ۵ نفری دانسته اند که قرآن را در زمان رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) گردآوردند. بنابه نقلی، او یکی از ۱۲ نفری است که عثمان آنان را برای جمع آوری قرآن تعیین کرد. برپایه روایتی، گروهی که مأمور جمع قرآن بودند، از روی مصحف اُبیّ و با املای خود او نوشته اند که به روایت ابن ندیم، مصحف وی با دیگر مصاحف، اندکی اختلاف داشته است.
قرائت
...

[ویکی شیعه] اُبَیّ بن کَعب، از اصحاب پیامبر(ص) و از کاتبان وحی. او در قرائت، گردآوری، تفسیر و آموزش قرآن و فقه تخصص داشت. وی از گروه هفتاد نفره انصار بود که در عقبه دوم با پیامبر(ص) بیعت کرد. همچنین در غزواتی مانند بدر، احد و خندق همراه پیامبر(ص) بود. در دوره خلافت عثمان، به همراه زید بن ثابت، برجسته ترین اعضای هیأت ۱۲ نفره تدوین مصحف عثمانی بود.
اُبی بن کعب بن قیس بن عبید بن زبید، معروف به اُبی بن کعب، از تیره بنی نجار انصار بود. ابن ندیم برخلاف دیگر منابع سلسله نسب او را چنین آورده است: «ابی بن کعب بن قیس بن ملک بن امریء القیس».
عمر او را ابوالطُفیل می خواند چون پسری به همین نام داشت. ولی در برخی روایات آمده که پیامبر(ص) او را با کنیه ابوالمُنذِر می خوانده است. روایت شده که رسول اکرم (ص) او را سیدالانصار لقب داد و هنوز زنده بود که مسلمانان او را «سیدالمسلمین» خواندند. در جاهلیت، در دوره ای که کمتر کسی در میان عرب نوشتن می دانست، اُبی کتابت را فرا گرفته بود.

[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از دائرة المعارف قرآن کریم است
«اُبَیّ بن کَعب» بن قَیس بن عُبید بن زیـد انصاری از قبیله خزرج، تیره بنی نجّار و کنیه اش ابومنذر یا ابوالطفیل بود و در جاهلیت از معدود کسانی بود که نوشتن می دانست.
در «بیعت عقبه» حضور داشت و پس از هجرت پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله)، او در شمار کاتبان وحی، نویسندگان نامه ها و معاهدات پیامبر قرار گرفت و برخی از نامه های رسیده به رسول خدا را برای حضرت می خواند.
او، در نخستین سریّه پس از هجرت، به فرماندهی حمزه شرکت داشت و در دیگر غزوات نیز با پیامبر همراه بود.
پس از رحلت رسول خدا(صلی الله علیه وآله) «ابی ابن کعب» در شمار صحابیان بزرگی قرار داشت که از بیعت با ابوبکر سرباز زده و به خلافت علی بن ابی طالب (علیه السلام) متمایل بودند.
او در مقام احتجاج بر ابوبکر گفت: ای ابوبکر! حقی را که خداوند برای غیر تو قرار داده، انکار مکن و نخستین کسی نباش که رسول خدا را در امر وصیّ و برگزیده اش نافرمانی کرده، و از امر او سر می پیچد.
برابر برخی روایات شیعه، اُبیّ در ضمن خطبه ای می گوید: روزی پیامبر(صلی الله علیه وآله) درباره وصیّ و جانشین بعد از خود برایم سخن گفت و علی(علیه السلام)را هدایتگر هدایت شده، خیرخواه امت، احیا کننده سنت پیامبر(صلی الله علیه وآله)، امام و پیشوای مسلمانان پس از خود معرفی فرمود: «یا اُبّی عَلَیْکَ بِعلیّ فَاِنَّهُ الْهادِیُ الْمَهْدِی، اَلنّاصِحُ لاُِمتی، اَلَْمُحیی لِسُنَّتی وَ هُوَ اِمامُکُمْ بَعْدِیْ فَمَنْ رَضِیَ بِذلِکَ لَقِینی عَلی ما فارَقْتُهُ عَلَیه».

[ویکی حج] أُبی بن کعب از صحابیان و کاتبان وحی و امامان قرائت، صاحب مصحف
أبی بن کعب بن قیس بن عبید بن زید بن معاویه از قبیله خزرج تیره بنی نجار است. مادرش صهیلة بنت اسود بن حرام نیز از بنی نجار است. منابع به تاریخ ولادت ابی اشاره نکرده اند. او در یثرب، در محل زندگی خزرجیان رشد یافت. در منابع چندکنیه برای او ثبت شده است: یکی ابوالمنذر است که پیامبر گرامی(ص) او را به این کنیه نامید. منابع به علت این کنیه گذاری اشاره نکرده اند. دیگری ابوالطفیل است که خلیفه دوم او را از آن جا که فرزندی به نام طفیل داشت، به این کنیه نامید. نیز روایت شده که پیامبر گرامی(ص) او را سید الانصار لقب داده است. همچنین عمر او را سید المسلمین خطاب کرد.
ابی در بیعت عقبه دوم به سال سیزدهم بعثت حضور داشت که در آن بیش از ۷۰ تن از مردم مدینه با پیامبر گرامی(ص) بیعت کردند. نیز همه افراد قبیله او در استقبال از پیامبر هنگام ورود به مدینه همراه اوسیان شرکت داشتند. منابع تاریخی، اسلام آوردن ابی را در عقبه دوم می دانند؛ اما ابن هشام نام او را در شمار افراد عقبه اول و دوم نیاورده و این احتمال را به میان آورده که وی پس از عقبه اول و پیش از عقبه دوم به دست مصعب بن عمیر اسلام آورده باشد.

[ویکی فقه] ابی بن کعب (جایگاه تفسیری). اُبیّ بن کَعب بن قَیس بن عُبید، یکی از صحابه انصار از قبیله خزرج تیره بنی نجار می باشد. وی، از قرّاء مشهور زمان رسول خدا (صلّی اللّه علیه وآله) بوده و براساس روایتی، حضرت او را آگاه ترین فرد امت به قرائت دانسته است.از ایشان روایات فراوانی در مورد آیاتی از قرآن کریم موجود هست که بنابر قول سیوطی دارای اسناد صحیح می یاشند که ابوجعفر رازی و طبری و ابن ابی حاتم و حاکم نیشابوری و ابن حنبل در کتاب هایشان آورده اند.
دیگر مفسر برجسته از میان صحابه، ابیّ بن کعب انصاری خزرجی است که هنگام ورود پیامبر (صلّی اللّه علیه وآله) به مدینه منوره نخستین کاتب پیامبر بود و در میان مسلمانان به دو لقب مشهور بود: ۱. سیدالمسلمین؛ زیرا در دانش و کمال و فضل و شرف جایگاهی ممتاز داشت؛ ۲. سید القرّاء؛ زیرا پیامبر (صلّی اللّه علیه وآله) فرمود: «برجسته ترین قاریان ابیّ بن کعب است».
مسئول تجمیع قرآن های مختلف
وی در زمان خلافت عثمان ریاست گروهی را که مامور بودند قرآن های مختلف را یکسان کنند به عهده گرفت. این مسؤولیت را بعد از آنکه خلیفه گروهی را مامور این کار کرده بود و آنان به دلیل بی کفایتی از انجام این مهم عاجز ماندند، بر عهده گرفت.
ر. ک:معرفت، محمدهادی، التمهید، ج۱، ص۳۴۱.
از او در زمینه تفسیر روایات فراوانی در دست است که بیشتر آنها سندهای معتبر دارد.جلال الدین سیوطی می گوید: «از ابیّ بن کعب مجموعه عظیمی از تفسیر باقی مانده که ابوجعفر رازی از ربیع بن انس و او از ابوالعالیه از ابیّ بن کعب نقل کرده و اسناد آن هم صحیح است.ابن جریر طبری و ابن ابی حاتم در تفسیرشان از آن فراوان نقل کرده اند. علاوه بر اینان حاکم در المستدرک و احمد بن حنبل در مسند نیز از آن مجموعه استفاده کرده اند».
سیوطی، جلال الدین، الاتقان، ج۴، ص۲۴۰.
...

[ویکی فقه] ابی بن کعب (قرآن). ابی بن کعب، از انصار، قبیله خزرج و از کاتبان وحی است.
براساس قولی، آیه ۱۲ نور در پی آن فرود آمد که وی و همسرش ماجرای افک را بهتانی بیش ندانستند. نقل شده: آیه ۱۱۰ آل عمران نیز در رد پندار یهودیانی که دین خود را برتر معرفی کردند، نازل شد، و ابی و مسلمانان را بهترین امت برشمرد.

[ویکی فقه] ابیّ بن کعب. اُبیّ بن کَعب بن قَیس بن عُبید بن زید انصاری از کاتبان وحی می باشد.
ابیّ بن کعب، از قبیله خزرج، تیره بنی نجّار و کنیه اش ابومنذر یا ابوالطفیل بود و در جاهلیّت از معدود کسانی بود که نوشتن می دانست.