حسن بن هانی حَکَمی شناخته شده به ابونُواس اهوازی ( ۱۳۳ - ۱۹۶ هجری قمری در اهواز، ۷۵۰ - ۸۱۰ میلادی ) معروف به ابونواس، شاعر ایرانی تبار عرب زبان بود. ابونواس از بزرگان شعر عاشقانه عرب بود. او در شهر اهواز به دنیا آمد. [۱] از او بعنوان یکی از بزرگترین شاعران کلاسیک عربی نام می برند. او استاد تمامی شاخه های شعر عربی زمان خویش شده بود، اما شهرتش بیشتر به خاطر تصنیف های باده گساری و ستایش شراب ( خَمریات ) و شعرهایش در مورد شاهدبازی و پسردوستی ( مُذکرات ) است. از ابونواس در روایتهای فولکلور نیز یاد شده و یکی از شخصیتهای کتاب هزار و یک شب نیز هست.
... [مشاهده متن کامل]
زیاده روی او در خوش گذرانی و آوردن شعرهایی در وصف آن سبب شد که وی را شاعرالخمره لقب دهند. دیوان شعرهایش امروزه در دست است و چندین بار در مصر به چاپ رسیده است. وی باورهای شعوبی داشت و به برمکیان نزدیک بود.
محتویات [نمایش]
زندگینامه [ویرایش]
پدر ابونواس، هانی عرب تبار [۲] [۳] و از سربازان سپاه مروان دوم آخرین خلیفهٔ اموی و مادر ایرانی اش، گُلبان از پارسیانِ زاگرس نشین بود. گفته می شود مادرش بافنده بود. در مورد تاریخ زایش او اختلاف نظر وجود دارد، سال تولد او را از ۱۳۰ تا ۱۴۵ هجری قمری ( ۷۴۷ تا ۷۶۲ میلادی ) نوشته اند. نام اصلی او «الحسن بن هانی الحکمی» و ابونواس نام مستعارش بود. موهایی مجعد و مشکی داشت.
هنگامی که ابونواس در کودکی پدرش را از دست داد، پس از ازدواج مادرش به بصره رفت و شاگرد عطاری ایرانی تبار شد. او شیفتهٔ شعر ابن حباب بود و سرانجام او را یافت و شاگردی او را پذیرفت. ابن حباب بسیار او را دوست می داشت و در هر نشستی، سخن خود را با غزلی از این نوجوان ایرانی آغاز می کرد. پس از چند سال ابونواس در مکتب خانه های محمد بن ادریس شافعی، احمد بن حنبل، محمد بن جعفر غندریه و خلف احمد حاضر شد. همچنین بر اساس یک روایت او به مدت یک سال در میان اعراب بادیه نشین زندگی کرد تا شناختش از زبان عربی خالص، کامل شود.
در سی سالگی، پس از ابراز عشق به دختری کنیز به نام «جنان» و تهمتهایی که مردم بصره به خاطر همین موضوع به او روا داشتند، به بغداد کوچید. خیلی زود به خاطر شعرهای شوخی آمیز و طنزش، مشهور شد. شعرهای او عمدتا توصیف گر لذتهای شراب نوشی ( خَمریات ) و عشق ورزی به پسران نوجوان ( مُذکرات ) بودند. ترجمه شعری نمونه وار از او: «از برای پسرکان، از دختران دست شسته ام و از برای شراب کهنه، آب زلال را از خاطر برده ام»
او بسیار علاقه داشت که جامعه را با بیان مسائلی که مورد ممنوعیت اسلام بود، شوکه کند. او اولین شاعر عرب بوده است که دربارهٔ استمناء نوشته و اگرچه «پسردوستی» را شایسته نمی دانست اما آن را به ازدواج ترجیح می داد.
تبعید و زندان [ویرایش]
ابونواس بارها به دلایل گوناگون از جمله دسیسه اطرافیان و متشرعین، رک گویی و شیطنت های گاه و بی گاه جنسی اش در زمان خلفای عباسی به زندان افتاد.
میراث [ویرایش]
ابونواس در زمره یکی از بزرگان ادبیات کلاسیک عربی به شمار می رود. او تاثیر زیادی بر نویسندگان و شاعران پس از خود از جمله منوچهری دامغانی داشت. [۴] [۵] گفته می شود او از راه شعر، نزدیک به پانصد واژه فارسی را به زبان عربی وارد کرده است.
صراحت او در بیان و نکوداشت پسردوستی، باعث آن شد تا در طول سالیان، مخالفان به سانسور آثار او بپردازند. تا آنجا که در سال های آغازین قرن بیستم میلادی، در سال ۱۹۳۲ نخستین سانسور نوین بر آثار او در قاهره روی داد، آنگاه که تمامی اشعار مربوط به پسردوستی ( بچه بازی ) او حذف شد. همچنین در ژانویه ۲۰۰۱، تعداد ۶٬۰۰۰ کتاب از اشعار پدوفیلیایی او توسط وزارت فرهنگ مصر به آتش کشیده شد. در ایران عبدالحمید آیتی غزلهای ابونواس را به فارسی برگردانده که این کتاب اکنون نایاب است.
نمونهٔ شعر [ویرایش]
دَع ِ الرسم الذی دُثرا یُقاسی الرَیحَ والمطرا
و کُن رجلاً اَضاعَ العُم. . . ر ِ فی اللذات والخطرا
یُرینا صفحتی قمر ٍ یَفوقُ سناهما القمرا
یُزیدُک وِجهُهُ حُسناً اذا ما زِدتَهُ نظرا
ترجمه: رسمی را که در گذر و زمان نابود شده و باد و باران به باد فناد داده، رها کن. و از آنان باش که زندگی را در لذت ها و خطرات می گذرانند. [آن مرد] چهرهٔ ماه گونش را به ما می نمایاند که از ماه پرفروغ تر است و رویش زیباتر می شود وقتی بیشتر نگاهش می کنی.
نام برخی از قصیده ها [ویرایش]
وکأنَّ سعدى إذْ تودعنا
دَعْ عَنْکَ لَوْمی فإنّ اللّوْمَ إغْرَاءُ
أَثْنی على الخمرِ بآلائها ،
و نَدْمانٍ یرى غَبَناً علَیْه
لا یَصرفَنَّک ، عن قَصْفٍ وإصْباء
أما یسُرُّکَ أنَّ الأرضَ زَهْراءُ
یارُبَّ مَجْلِسِ فِتْیانٍ سمَوْتُ له،
غُصِصْتُ منکَ بِما لا یَدفَعُ الماءُ،
فدیتُ مَنْ حَمّلتُهُ حاجةً [۶]
پانویس [ویرایش]
↑ ممتحن، نهضت شعوبیه، ۲۳۵.
↑ # Garzanti, Aldo ( 1974 ) [1972] ( in Italian ) . Enciclopedia Garzanti della letteratura. Milan: Garzanti. p. 2.
↑ أبو نواس شاعر الخمر | محیط
↑ احترام رضایی. «پیشینه ساقی نامه ها». ساقی نامه در شعر فارسی. چاپ ۱۳۸۸. انتشارات امیرکبیر، سال انتشار. ۴۰. شابک ۹۷۸ - ۹۶۴ - ۰۰ - ۱۱۹۱ - ۱.
↑ «منوچهری و شعر عرب». بازبینی شده در ۵ مه ۲۰۱۱.
↑ سایت شعر عربی ادب
شمیسا، سیروس. شاهدبازی در ادبیات فارسی. تهران: فردوس، ۱۳۸۱، ISBN ۹۶۴ - ۵۵۰۹ - ۱۶۶ - x، صص ۳۲ - ۳۰
ابونواس، طهور
او؛ عاشقانه های ابونواس اهوازی، سید علی صالحی
مشارکت کنندگان ویکی پدیا، «Abu Nuwas»، ویکی پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد. ( بازیابی در ۲۳ مارس ۲۰۰۸ ) .
عاشقانه های ابونواس اهوازی، بازسرایی سیدعلی صالحی، نشر سالی، تهران ۱۳۸۳
منابع [ویرایش]
ممتحن، حسینعلی. نهضت شعوبیه. انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۸۵. شابک ۹۶۴ - ۴۴۵ - ۵۶۶ - ۵.
[نهفتن]
ن • ب • و
بزرگان جهان اسلام در سده های یکم تا . . .
... [مشاهده متن کامل]
زیاده روی او در خوش گذرانی و آوردن شعرهایی در وصف آن سبب شد که وی را شاعرالخمره لقب دهند. دیوان شعرهایش امروزه در دست است و چندین بار در مصر به چاپ رسیده است. وی باورهای شعوبی داشت و به برمکیان نزدیک بود.
محتویات [نمایش]
زندگینامه [ویرایش]
پدر ابونواس، هانی عرب تبار [۲] [۳] و از سربازان سپاه مروان دوم آخرین خلیفهٔ اموی و مادر ایرانی اش، گُلبان از پارسیانِ زاگرس نشین بود. گفته می شود مادرش بافنده بود. در مورد تاریخ زایش او اختلاف نظر وجود دارد، سال تولد او را از ۱۳۰ تا ۱۴۵ هجری قمری ( ۷۴۷ تا ۷۶۲ میلادی ) نوشته اند. نام اصلی او «الحسن بن هانی الحکمی» و ابونواس نام مستعارش بود. موهایی مجعد و مشکی داشت.
هنگامی که ابونواس در کودکی پدرش را از دست داد، پس از ازدواج مادرش به بصره رفت و شاگرد عطاری ایرانی تبار شد. او شیفتهٔ شعر ابن حباب بود و سرانجام او را یافت و شاگردی او را پذیرفت. ابن حباب بسیار او را دوست می داشت و در هر نشستی، سخن خود را با غزلی از این نوجوان ایرانی آغاز می کرد. پس از چند سال ابونواس در مکتب خانه های محمد بن ادریس شافعی، احمد بن حنبل، محمد بن جعفر غندریه و خلف احمد حاضر شد. همچنین بر اساس یک روایت او به مدت یک سال در میان اعراب بادیه نشین زندگی کرد تا شناختش از زبان عربی خالص، کامل شود.
در سی سالگی، پس از ابراز عشق به دختری کنیز به نام «جنان» و تهمتهایی که مردم بصره به خاطر همین موضوع به او روا داشتند، به بغداد کوچید. خیلی زود به خاطر شعرهای شوخی آمیز و طنزش، مشهور شد. شعرهای او عمدتا توصیف گر لذتهای شراب نوشی ( خَمریات ) و عشق ورزی به پسران نوجوان ( مُذکرات ) بودند. ترجمه شعری نمونه وار از او: «از برای پسرکان، از دختران دست شسته ام و از برای شراب کهنه، آب زلال را از خاطر برده ام»
او بسیار علاقه داشت که جامعه را با بیان مسائلی که مورد ممنوعیت اسلام بود، شوکه کند. او اولین شاعر عرب بوده است که دربارهٔ استمناء نوشته و اگرچه «پسردوستی» را شایسته نمی دانست اما آن را به ازدواج ترجیح می داد.
تبعید و زندان [ویرایش]
ابونواس بارها به دلایل گوناگون از جمله دسیسه اطرافیان و متشرعین، رک گویی و شیطنت های گاه و بی گاه جنسی اش در زمان خلفای عباسی به زندان افتاد.
میراث [ویرایش]
ابونواس در زمره یکی از بزرگان ادبیات کلاسیک عربی به شمار می رود. او تاثیر زیادی بر نویسندگان و شاعران پس از خود از جمله منوچهری دامغانی داشت. [۴] [۵] گفته می شود او از راه شعر، نزدیک به پانصد واژه فارسی را به زبان عربی وارد کرده است.
صراحت او در بیان و نکوداشت پسردوستی، باعث آن شد تا در طول سالیان، مخالفان به سانسور آثار او بپردازند. تا آنجا که در سال های آغازین قرن بیستم میلادی، در سال ۱۹۳۲ نخستین سانسور نوین بر آثار او در قاهره روی داد، آنگاه که تمامی اشعار مربوط به پسردوستی ( بچه بازی ) او حذف شد. همچنین در ژانویه ۲۰۰۱، تعداد ۶٬۰۰۰ کتاب از اشعار پدوفیلیایی او توسط وزارت فرهنگ مصر به آتش کشیده شد. در ایران عبدالحمید آیتی غزلهای ابونواس را به فارسی برگردانده که این کتاب اکنون نایاب است.
نمونهٔ شعر [ویرایش]
دَع ِ الرسم الذی دُثرا یُقاسی الرَیحَ والمطرا
و کُن رجلاً اَضاعَ العُم. . . ر ِ فی اللذات والخطرا
یُرینا صفحتی قمر ٍ یَفوقُ سناهما القمرا
یُزیدُک وِجهُهُ حُسناً اذا ما زِدتَهُ نظرا
ترجمه: رسمی را که در گذر و زمان نابود شده و باد و باران به باد فناد داده، رها کن. و از آنان باش که زندگی را در لذت ها و خطرات می گذرانند. [آن مرد] چهرهٔ ماه گونش را به ما می نمایاند که از ماه پرفروغ تر است و رویش زیباتر می شود وقتی بیشتر نگاهش می کنی.
نام برخی از قصیده ها [ویرایش]
وکأنَّ سعدى إذْ تودعنا
دَعْ عَنْکَ لَوْمی فإنّ اللّوْمَ إغْرَاءُ
أَثْنی على الخمرِ بآلائها ،
و نَدْمانٍ یرى غَبَناً علَیْه
لا یَصرفَنَّک ، عن قَصْفٍ وإصْباء
أما یسُرُّکَ أنَّ الأرضَ زَهْراءُ
یارُبَّ مَجْلِسِ فِتْیانٍ سمَوْتُ له،
غُصِصْتُ منکَ بِما لا یَدفَعُ الماءُ،
فدیتُ مَنْ حَمّلتُهُ حاجةً [۶]
پانویس [ویرایش]
↑ ممتحن، نهضت شعوبیه، ۲۳۵.
↑ أبو نواس شاعر الخمر | محیط
↑ احترام رضایی. «پیشینه ساقی نامه ها». ساقی نامه در شعر فارسی. چاپ ۱۳۸۸. انتشارات امیرکبیر، سال انتشار. ۴۰. شابک ۹۷۸ - ۹۶۴ - ۰۰ - ۱۱۹۱ - ۱.
↑ «منوچهری و شعر عرب». بازبینی شده در ۵ مه ۲۰۱۱.
↑ سایت شعر عربی ادب
شمیسا، سیروس. شاهدبازی در ادبیات فارسی. تهران: فردوس، ۱۳۸۱، ISBN ۹۶۴ - ۵۵۰۹ - ۱۶۶ - x، صص ۳۲ - ۳۰
ابونواس، طهور
او؛ عاشقانه های ابونواس اهوازی، سید علی صالحی
مشارکت کنندگان ویکی پدیا، «Abu Nuwas»، ویکی پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد. ( بازیابی در ۲۳ مارس ۲۰۰۸ ) .
عاشقانه های ابونواس اهوازی، بازسرایی سیدعلی صالحی، نشر سالی، تهران ۱۳۸۳
منابع [ویرایش]
ممتحن، حسینعلی. نهضت شعوبیه. انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۸۵. شابک ۹۶۴ - ۴۴۵ - ۵۶۶ - ۵.
[نهفتن]
ن • ب • و
بزرگان جهان اسلام در سده های یکم تا . . .