ابومنصور عبدالملک ثَعالِبی ( نسب: ابومنصور عبدالملک بن محمد بن اسماعیل ثَعالِبی نیشابوری ) شاعر، لغوی، کاتب و تاریخ نگار ایرانی عرب زبان و عرب گرا بود. همهٔ نوشته های ثعالبی به زبان عربی است. ثعالبی معروف به ابومنصور نیشابوری و جاحظِ نیشابور است. دربارهٔ وجه تسمیهٔ او گفته شده که چون پیشهٔ پدر ـ ابوعلی ثعالبی ـ کندن پوست روباه و فراهم ساختن پوستین از آن بوده به این نام خوانده شده است. واژهٔ عربی «ثَعالِبی» مرکب است از ثَعالِب ( جمعِ ثَعلَب به معنی روباه ) + ی ( پسوند نسبت ) ؛ یعنی پوست روباه فروش. پیشهٔ ثعالبی مدّتی خیاطی بوده و گویا از پوست روباه، جامه هایی می دوخته است. از جمله وی در مقدمهٔ فقه اللغة که به ابوالفضل میکالی تقدیم کرده، تصریح می کند که نژاد عرب، بهترین نژادها، و زبان عربی بهترین زبان ها ست و دانستن آن خود دین داری است. بیشتر مطالبی که شرح حال نویسانی همچون ابن انباری، باخرزی، ابواسحاق حصری، ابن خلّکان و ابن بَسّام دربارهٔ ثعالبی آورده اند، کوتاه و مختصر و تکرار سخنان نویسندگان پیشین است. شاید این شیوه را از خود ثعالبی فرا گرفته باشند که در شرح حال شاعران و نویسندگان معاصر و قبل از خود، از معرفی کوتاه و کلّی آنان فراتر نمی رود و به جای پرداختن به سیره و زندگی علمی آنان، قطعاتی مفصّل از نظم و نثر آنان را می آورد. ثعالبی در طول دوران خود بیش از ۱۶۰ اثر در حوزه های مختلف ادبی به نگارش درآورد، اما از آن جا که همهٔ آثار وی به زبان عربی است، در ایران کمتر به او و آثارش پرداخته شده است. آثار ثعالبی بارها در کشورهای عربی منتشر شده است. دیوان اشعار ثعالبی توسط محمود عبدالله الجادر، استاد دانشکده ادبیات دانشگاه بغداد گردآوری و تصحیح شده است. دکتر الجادر اشعار ثعالبی را از زاویهٔ انواع قافیه های مختلف در بحور عروضی زبان و ادبیات عربی مورد بررسی قرار داده است. از مهم ترین اغراض شعری ثعالبی در این دیوان می توان به مدح، وصف، شکوی، غزل و رثا اشاره کرد. اشعار ثعالبی مانند بسیاری از شاعران دیگر دورنمایی مناسب از اوضاع فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی عصر شاعر را به همراه دارد.
... [مشاهده متن کامل]
«جامع اشتات النثر و النظم»، «رأس المؤلفین فی زمانه»، «امام المصنفین»، «جاحظ نیشابور»، «حافظ نیسابور»
از دوران کودکی ثعالبی و از تحصیلات و استادان وی آگاهی چندانی در دسترس نیست. وی نزد دانشمند مشهور، ابوبکر محمدبن عباس خوارزمی ( متوفی ۳۸۳ ) ، ادب آموخته و مدتی نیز به تدریس اشتغال داشته است. از جمله شاگردان او نورالدین ابوالحسن علی بن حسن باخَرْزی و ابوالفضل محمدبن حسین بیهقی بوده اند. وی سپس به نگارش و شغل دبیری، و تا پایان عمر به نوشتن آثار ادبی، در زادگاهش، پرداخت.
... [مشاهده متن کامل]
«جامع اشتات النثر و النظم»، «رأس المؤلفین فی زمانه»، «امام المصنفین»، «جاحظ نیشابور»، «حافظ نیسابور»
از دوران کودکی ثعالبی و از تحصیلات و استادان وی آگاهی چندانی در دسترس نیست. وی نزد دانشمند مشهور، ابوبکر محمدبن عباس خوارزمی ( متوفی ۳۸۳ ) ، ادب آموخته و مدتی نیز به تدریس اشتغال داشته است. از جمله شاگردان او نورالدین ابوالحسن علی بن حسن باخَرْزی و ابوالفضل محمدبن حسین بیهقی بوده اند. وی سپس به نگارش و شغل دبیری، و تا پایان عمر به نوشتن آثار ادبی، در زادگاهش، پرداخت.
