[ویکی فقه] ابوبَکْرِ سِجِسْتانی، محمد بن عزیر (د ح۳۳۰ق/۹۴۲م)، مفسر، ادیب و مؤلف در زمینۀ غریب القرآن است.
برخی چون دارقطنی (د ۳۸۵ق) و خطیب بغدادی او را محمد بن «عزیز» خوانده اند. اکثر قریب به اتفاق منابع در نام و نسب او به «محمدبن عزیر» بسنده کرده اند، ولی در مواردی محمد بن عزیر بن اعین، محمدبن عمربن احمد و محمدبن عمربن احمدبن عزیر نیز ضبط شده است.دربارۀ زندگی وی تقریباً چیزی دانسته نیست.از نسبت سجستانی چنین بر می آید که اصل او از سیستان بوده و در بغداد می زیسته است.به گفتۀ ذهبی : «وی تا حدود ۳۳۰ق در قید حیات بوده، اما ابن نجار دربارۀ تاریخ درگذشت او سکوت کرده است». براساس گفتۀ ابن خالویه وفات ابوبکر سجستانی پیش از ابوبکر محمدبن قاسم انباری یعنی پیش از ۳۲۸ق واقع شده است.از این رو استنباط ابن شاکر و در پی او تلقی کرده اند، قابل تردید است.
← مشایخ
(۱) عبدالرحمن بن محمد ابن انباری، نزهه الالباء، به کوشش ابراهیم سامرائی، بغداد، ۱۹۵۹م. (۲) محمد ابن جابر و ادی آشی، برنامج، به کوشش محمد محفوظ، بیروت، ۱۹۸۲م. (۳) محمد ابن خیر، فهرسه، به کوشش کودرا، بغداد، ۱۹۶۳م. (۴) محمد ابن شاکر، عیون التواریخ، نسخۀ عکسی موجود در کتابخانۀ مرکز. (۵) ابوبکربن احمد ابن قاضی شهبه، طبقات النحاه و الغویین، به کوشش محسن عیاض، نجف، مطبعه النعمان. (۶) ابن ندیم، الفهرست. (۷) محمدبن عبدالغنی ابن نقطه، «الاستدراک»، همراه با الاکمال ابن ماکولا، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م. (۸) بغدادی، ایضاح. (۹) محمد بن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و ابراهیم زیبق، بیروت، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م. (۱۰) محمدبن عبداللـه زرکشی، البرهان، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۹۱ق/۱۹۷۲م. (۱۱) عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، حیدرآباد دکن، ۱۳۹۸ق/۱۹۷۸م. (۱۲) سیوطی، الاتقان، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م. (۱۳) ظاهریه، خطی (علوم قرآنی)، حسن. (۱۴) حسن بن یوسف علامۀ حلی، «الاجازه الکبیره»، بحارالانوار مجلسی، ج ۱۰۴، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
برخی چون دارقطنی (د ۳۸۵ق) و خطیب بغدادی او را محمد بن «عزیز» خوانده اند. اکثر قریب به اتفاق منابع در نام و نسب او به «محمدبن عزیر» بسنده کرده اند، ولی در مواردی محمد بن عزیر بن اعین، محمدبن عمربن احمد و محمدبن عمربن احمدبن عزیر نیز ضبط شده است.دربارۀ زندگی وی تقریباً چیزی دانسته نیست.از نسبت سجستانی چنین بر می آید که اصل او از سیستان بوده و در بغداد می زیسته است.به گفتۀ ذهبی : «وی تا حدود ۳۳۰ق در قید حیات بوده، اما ابن نجار دربارۀ تاریخ درگذشت او سکوت کرده است». براساس گفتۀ ابن خالویه وفات ابوبکر سجستانی پیش از ابوبکر محمدبن قاسم انباری یعنی پیش از ۳۲۸ق واقع شده است.از این رو استنباط ابن شاکر و در پی او تلقی کرده اند، قابل تردید است.
← مشایخ
(۱) عبدالرحمن بن محمد ابن انباری، نزهه الالباء، به کوشش ابراهیم سامرائی، بغداد، ۱۹۵۹م. (۲) محمد ابن جابر و ادی آشی، برنامج، به کوشش محمد محفوظ، بیروت، ۱۹۸۲م. (۳) محمد ابن خیر، فهرسه، به کوشش کودرا، بغداد، ۱۹۶۳م. (۴) محمد ابن شاکر، عیون التواریخ، نسخۀ عکسی موجود در کتابخانۀ مرکز. (۵) ابوبکربن احمد ابن قاضی شهبه، طبقات النحاه و الغویین، به کوشش محسن عیاض، نجف، مطبعه النعمان. (۶) ابن ندیم، الفهرست. (۷) محمدبن عبدالغنی ابن نقطه، «الاستدراک»، همراه با الاکمال ابن ماکولا، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م. (۸) بغدادی، ایضاح. (۹) محمد بن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و ابراهیم زیبق، بیروت، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م. (۱۰) محمدبن عبداللـه زرکشی، البرهان، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۹۱ق/۱۹۷۲م. (۱۱) عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، حیدرآباد دکن، ۱۳۹۸ق/۱۹۷۸م. (۱۲) سیوطی، الاتقان، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م. (۱۳) ظاهریه، خطی (علوم قرآنی)، حسن. (۱۴) حسن بن یوسف علامۀ حلی، «الاجازه الکبیره»، بحارالانوار مجلسی، ج ۱۰۴، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
wikifeqh: ابوبکر_محمد_سجستانی